Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Στις 7 Αυγούστου, εμφανίσθηκαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης φωτογραφίες, από συντρίμμια κατευθυνόμενου βλήματος, μεταξύ των οποίων και αναγνωρισθέντα λόγω αναγραφής πτερύγια σταθεροποιήσεως BSU-60A/B, που υφίστανται στο ουραίο τμήμα του βλήματος αντι-ραντάρ AGM-88 HARM, αμερικανικής προελεύσεως.
Την προηγουμένη, η Επιχειρησιακή Διοίκηση “Νότος” των Ουκρανικών Ενόπλων Δυνάμεων, είχε αναφέρει την επιβεβαιωμένη καταστροφή σε μία ημέρα, τεσσάρων αντιαεροπορικών συστημάτων S-300 και ενός Pantsir-S.
Ανεξαρτήτως του βαθμού αληθείας της επίσημης ανακοινώσεως, προφανώς πραγματοποιήθηκε εκείνη την ημέρα επιχείρηση καταστροφής αντιαεροπορικών συστημάτων. Η εμφάνιση την επομένη των συντριμμιών, λειτουργεί επιβεβαιωτικά και πιθανώς αποκαλύπτει το όπλο που χρησιμοποιήθηκε. Συντρίμμια, δεν σημαίνουν αυτομάτως και ότι προσβλήθηκε στόχος αφού ειδικώς ο HARM, εάν δεν πετύχει, αυτοκαταστρέφεται.
Η έκπληξη που προκάλεσαν τα συντρίμμια HARM, έχει την εξήγησή της στην προ δεκαημέρου περίπου αναφορά του υπουργού Αμύνης της Ουκρανίας, σε παραλαβή μεταξύ άλλων και βλημάτων αντι-ραντάρ. Το μέγα ερώτημα είναι, από ποια πλατφόρμα εκτοξεύθηκε το βλήμα ή τα βλήματα. Κάποιες αναφορές ότι σχετική τροποποίηση είχε γίνει σε MiG-29 της Πολωνικής Αεροπορίας, τα οποία επομένως παραχωρήθηκαν στην Ουκρανία, είναι μια από τις πιθανές εξηγήσεις.
Η υπόθεση έχει όμως ελληνικό ενδιαφέρον, αφού το συγκεκριμένο όπλο βρίσκεται και στο οπλοστάσιο της Πολεμικής Αεροπορίας. Οι 341 και οι 343 Μοίρες, εξοπλισμένες με F-16 Block 50 και F-16 Block 52+ αντιστοίχως, είναι οι επιφορτισμένες με την αποστολή Καταστολής Αεράμυνας (SEAD) αξιοποιώντας το βλήμα AGM-88B HARM. Όμως το όπλο έχει περιορισμένες δυνατότητες.
Για να χρησιμοποιηθεί το AGM-88B HARM, ουσιαστικώς το αεροπλάνο στηρίζεται στην προειδοποίηση ηλεκτρομαγνητικής εκπομπής από το RWR και μέσω του επεξεργαστή ALIC το όπλο τροφοδοτείται με την συχνότητα εκπομπής και στοιχεία βολής (διόπτευση, απόσταση στόχου). Μειονέκτημα είναι η ύπαρξη αναλογικού αισθητήρα, ο οποίος δεν έχει δυνατότητα “απομνημόνευσης” της θέσεως στόχου. Η βολή πάντως, προϋποθέτει ότι το βλήμα “αναγνωρίζει” την συχνότητα εκπομπής, δηλαδή να είναι μεταξύ αυτών που εξαρχής βρίσκονται περασμένες στην μνήμη του.
Αν και ο εντοπισμός στόχων και ιδίως κινητών, είναι εφικτός από άλλους αισθητήρες και πλατφόρμες, η μεταβίβαση των δεδομένων σε πραγματικό χρόνο δεν ήταν σε ικανοποιητικό βαθμό ώστε να επιτρέψει την προληπτική στόχευση στόχων. Επίσης, η εξάρτηση στόχευσης από την ηλεκτρομαγνητική εκπομπή, καθιστά τρωτά τα βλήματα σε τακτικές Ελεγχομένων Εκπομπών (EMCON) δηλαδή με προσωρινή διακοπή λειτουργίας του σταθμού ραντάρ, προς αντιμετώπιση επιθέσεων από βλήματα αντι-ραντάρ. Τοιουτοτρόπως, σε σχέση με τα προγενέστερα βλήματα που αντικατέστησε, το HARM υπερείχε κατά βάση απλώς σε επιδόσεις (υψηλότερη ταχύτητα και μεγαλύτερη εμβέλεια).
Ιδίως το περιορισμένο της μνήμης του βλήματος, συνιστά ουσιαστικό περιορισμό και για την υπέρβασή του αναπτύχθηκε το Σύστημα Στόχευσης HARM (HTS) στην σημερινή μορφή του αναβαθμισμένου ατρακτιδίου AN/ASQ-213R7. Αυτό, εντοπίζει, προσδιορίζει και αναγνωρίζει ηλεκτρομαγνητικές εκπομπές σταθμών ραντάρ, τις οποίες μπορεί να κατατάσσει στην βιβλιοθήκη του. Συνολικώς, πέραν της αυτοματοποίησης διαδικασιών, εξασφαλίζει εκτενέστερη κάλυψη συχνοτήτων, που σημαίνει διευρυμένες δυνατότητες βολής του HARM. Επιπλέον όμως, καθώς ενσωματώνει δέκτη GPS, επιτρέπει την μεταφορά δεδομένων σε μεταφερόμενα αναλόγου κατευθύνσεως (οικογένεια JDAM) όπλα όπως και στην βελτιωμένη έκδοση AGM-88F HARM, που υπηρετεί στην Αεροπορία των ΗΠΑ.
Το πρόβλημα είναι πως παρότι το HTS είναι διαθέσιμο από την δεκαετία του 1990, δεν έχει αποδεσμευθεί για την Ελλάδα από τις αμερικανικές Αρχές.
Η εξάρτηση του HARM από το RWR του αεροσκάφους φορέα, όσο και το πρόγραμμα αναβαθμίσεως F-16V Block 72 (και πλέον των F-16 Block 50) της Πολεμικής Αεροπορίας, καθιστούν μονόδρομο την προμήθεια του βελτιωμένου AGM-88E AARGM, για τον οποίο έχει εκφρασθεί ήδη ενδιαφέρον.
Το Προηγμένο Κατευθυνόμενο Βλήμα Αντι-Ραντάρ (AARGM) φέρει ψηφιακό αισθητήρα που παρέχει αυτόνομο εντοπισμό και αναγνώριση στόχων, δηλαδή δεν εξαρτάται από το RWR του αεροπλάνου. Ο αισθητήρας συνδυάζεται με αισθητήρα Χιλιοστομετρικού Μήκους Κύματος (MMW) και σύστημα ναυτιλίας GPS/INS για ενδιάμεση διόρθωση πορείας. Με τον ψηφιακό αισθητήρα, επιτυγχάνεται τυπική παθητική τερματική κατεύθυνση ή ενεργή, με τον αισθητήρα MMW. Επιπλέον, το βλήμα έχει πλέον ικανότητα “απομνημόνευσης” της εκπομπής και θέσεως ενός σταθμού ραντάρ, τόσο χάρη στον δέκτη GPS όσο και στον αισθητήρα MMW, με αποτέλεσμα να μπορεί να συνεχίσει την επίθεση ακόμη και αν διακοπεί η εκπομπή. Σε αντίθεση επίσης με το HARM, που στόχευε στην ισχυρότερη πηγή εκπομπής, ο ψηφιακός αισθητήρας του AARGM επιτρέπει επιλεκτική σκόπευση στο πιο ευπαθές μέρος του σταθμού ραντάρ, δηλαδή την μονάδα επεξεργαστή, αντί της κεραίας εκπομπής.
Άλλο πλεονέκτημα είναι ότι η ικανότητα γεωεντοπισμού του όπλου, επιτρέπει στο AARGM να απομνημονεύει τις Ζώνες Αποφυγής Κρούσεως (IAZ), εξαλείφοντας σε μεγάλο βαθμό τον κίνδυνο προσβολής φιλίων στόχων και της προκλήσεως παραπλεύρων απωλειών. Ως πλήρως δικτυωμένο, το AARGM χρησιμοποιεί έναν Ολοκληρωμένο Δέκτη Υπηρεσίας Εκπομπής (IBS-R) που επιτρέπει να λαμβάνει ενημερώσεις στόχου από άλλους αισθητήρες, ακριβώς πριν την εκτόξευση. Το AARGM επίσης, διακρίνεται από ικανότητα Εκτμήσεως Προσκρούσεως Όπλου (WIA), στέλνοντας δορυφορικά ριπή τερματικού μηνύματος επιθέσεως, ακριβώς πριν από την πρόσκρουσή του στον στόχο, παρέχοντας με αυτό τον τρόπο μια προκαταρκτική εκτίμηση αποτελέσματος.
Συνοψίζοντας, το AGM-88E AARGM χρησιμοποιείται χωρίς το AN/ASQ-213R7 HTS, που παραμένει σε υπηρεσία με τα F-16CJ της Αεροπορίας των ΗΠΑ. Είναι άγνωστο όμως το εύρος συχνοτήτων της μνήμης του. Από αυτή την άποψη, η ένταξη του AGM-88E AARGM στο οπλοστάσιο της Πολεμικής Αεροπορίας, κρίνεται ως ουσιαστική αναβάθμιση στην υποστήριξη επιχειρήσεων Αεροπορικής Αντεπιθέσεως (OCA) και Καταστολής Αεράμυνας (SEAD). Επειδή όμως οι απειλές – στόχοι είναι πολλές και ο αριθμός των προς προμήθεια βλημάτων περιορισμένος (40 βλήματα), οι τακτικές αντιμετωπίσεως των σταθμών ραντάρ χερσαίων ή σε ναυτικές πλατφόρμες, απαιτεί συνδυασμό τακτικών και όπλων, με την σύγχρονη τάση εκμεταλλεύσεως της κατηγορίας Περιφερομένων Πυρομαχικών.
Σημειώνεται ότι ο χρόνος υπηρεσίας του όπλου προσδιορίζεται σε 15 έτη.
ΟΚ της Βουλής για 11 εξοπλιστικά προγράμματα ύψους 1,3 δισ. €
