Aπό Σάββας Δ. Βλάσσης
Στις 7 Νοεμβρίου, ο πρόεδρος Ερντογάν σε δημοσιογραφική ερώτηση για το ζήτημα των F-35, δήλωσε ότι το ζήτημα των S-400 θεωρείται λήξαν και πρόσθεσε: “Εφόσον οι ΗΠΑ μας δώσουν Patriot, μπορούμε να αγοράσουμε Patriot από αυτές υπό την προϋπόθεση ότι γίνονται αποδεκτοί οι όροι μας. Τους κάναμε μια προσφορά“.
Είναι σαφές όπως έχουμε τονίσει εγκαίρως, ότι ο πρόεδρος Τραμπ έχει θέσει ως “διέξοδο” για την περιπλοκή με τα F-35, όχι μόνο την “απόρριψη” του S-400 από την Τουρκία αλλά και την εκβιαστική πώληση συστημάτων Patriot στην Τουρκία. Για ευρύτερους σκοπούς αλλά και για να διευκολύνει μια τέτοια τουρκική απόφαση, έχει καθυστερήσει την επιβολή κυρώσεων στην Τουρκία βάσει του νόμου CAΑTSA.
Η “απάντηση” του Ερντογάν είναι να προσπαθεί να περιορίσει την όποια “ζημιά” επέλθει ως προς το S-400 αλλά και να πετύχει από μια προμήθεια Patriot -την οποία προφανώς έχει αρχίσει να αποδέχεται ότι δεν θα αποφύγει- αυτό που δεν έδωσαν οι προηγούμενες αμερικανικές κυβερνήσεις: παραχώρηση σοβαρού βιομηχανικού έργου συμπαραγωγής αλλά και τεχνογνωσίας. Δύσκολα, αμφότερα…
Mία ημέρα πριν, ο Ερντογάν είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Τραμπ, στην οποία επιβεβαιώθηκε η επίσημη επίσκεψη του πρώτου στην Ουάσιγκτον στις 13 Νοεμβρίου. Όλες τις προηγούμενες ημέρες, επικρατούσε αβεβαιότητα η οποία καλλιεργήθηκε από την πλευρά του Αμερικανού προέδρου, ως ένδειξη της γενικότερης δυσαρέσκειας των Αμερικανών για την συνολική “συμπεριφορά” της Τουρκίας εξ αφορμής και του Συριακού. Ταυτοχρόνως, το Κονγκρέσο υιοθέτησε ψήφισμα για την γενοκτονία των Αρμενίων, πράξη για την οποία η τουρκική πλευρά διέρρευσε ότι ενδεχομένως θα ανάγκαζε τον Ερντογάν να ακυρώσει ο ίδιος την επίσκεψή του…
Με την επικοινωνία της 6ης Νοεμβρίου, όχι μόνο ο Ερντογάν “ξέχασε” το ψήφισμα της γενοκτονίας αλλά την επομένη επανέλαβε την πιθανότητα προμήθειας Patriot. Είναι πιθανό ότι ο Τραμπ απαίτησε στην τηλεφωνική επαφή, να υπάρξει “πρόοδος” από τουρκικής πλευράς, ως προς την περίπτωση του συνολικού πακέτου F-35/S-400/Patriot.
Από την Άγκυρα έχουν ήδη υπάρξει ενδείξεις “κάμψεως” έναντι των αμερικανικών απαιτήσεων. Τις ημέρες που η επίσκεψη Ερντογάν στις ΗΠΑ βρισκόταν “στον αέρα”, ο επικεφαλής της Προεδρίας Αμυντικής Βιομηχανίας Ισμαήλ Ντεμίρ, “εντελώς τυχαίως”, προέβη σε σχετικές δηλώσεις μιλώντας στο ιδιωτικό τηλεοπτικό κανάλι NTV. Στην συνέντευξη που έδωσε στις 4 Νοεμβρίου, αποκάλυψε αυτό που έχουμε επισημάνει από τις αρχές του έτους και γνωρίζουν οι αναγνώστες του ΔΟΥΡΕΙΟΥ ΙΠΠΟΥ, ότι δηλαδή η τουρκική προμήθεια S-400 αφορά ένα μόνο σύστημα (ένα Σύνταγμα των δύο Ταγμάτων ή Σμηναρχία των δύο Μοιρών κατά την αεροπορική ορολογία) και ότι μόνο ως δικαίωμα προαιρέσεως υφίσταται η προμήθεια δεύτερου συστήματος, υπό τον όρο όμως σοβαρών βιομηχανικών ανταλλαγμάτων.
Ο Ντεμίρ δήλωσε συγκεκριμένως για την προμήθεια δευτέρου συστήματος S-400: “Καταρτίζουμε ένα χρονοδιάγραμμα για το επόμενο έτος. Σε αντίθεση με το πρώτο (σύστημα), εδώ έχουμε συμπαραγωγή και μεταφορά τεχνολογίας. Είναι πέραν του “ας το αγοράσουμε γρήγορα να το εγκαταστήσουμε”, που ίσχυσε με πρώτο σύστημα. Η αντίληψη συμπαραγωγής μπορεί να μεταθέσει το χρονοδιάγραμμα. Έχουμε ορισμένες ευαισθησίες όσον αφορά κάποια από την παραγωγή, ώστε να γίνει εδώ. Η τεχνική εργασία συνεχίζεται“.
Ο Ντεμίρ επεσήμανε ότι υπ’ αυτές τις συνθήκες, η προμήθεια δευτέρου συστήματος S-400 είναι πιθανό να καθυστερήσει πέραν του 2020, όπως προέβλεπε το αρχικό χρονοδιάγραμμα. Πρακτικώς, αυτό σημαίνει ότι το δικαίωμα προαιρέσεως της συμβάσεως του 2017 λήγει το 2020, συνεπώς δεν θα μπορούν να ισχύουν μετά οι ίδιες τιμές με τις οποίες κοστολογήθηκε το πρώτο σύστημα.
Ως συμπέρασμα, μπορούμε να θεωρήσουμε λήξαν, το θέμα της προμήθειας δευτέρου Συντάγματος S-400, οπότε το ενδιαφέρον εστιάζεται στις τελικές αποφάσεις της Τουρκίας για την τύχη του ήδη παραληφθέντος, το οποίο μάλιστα δεν έχει καταστεί ακόμη πλήρως επιχειρησιακό.
Ο Ντεμίρ, είχε την “ευαισθησία” να τονίσει ότι η Τουρκία εξακολουθεί να είναι ανοικτή στην αμερικανική προσφορά του Patriot, αρκεί να ικανοποιηθούν οι όροι της.
Ο Ντεμίρ τοποθετήθηκε και ως προς την ρωσική προσφορά πωλήσεως μαχητικών Su-35: “Υπάρχει μια προσφορά και την αξιολογούμε. Δεν τίθεται θέμα “το αγοράζουμε αύριο” σε τέτοια ζητήματα. Θα εξετασθούν οι οικονομικές και στρατηγικές παράμετροι της προσφοράς και δεν μπορεί να υπάρξει άμεση απόφαση. Δεν θα ήταν σωστό να πούμε “η εποχή του F-35 έκλεισε, αρχίζει η εποχή του Su-35”, αλλά θα εξετάσουμε την προσφορά“.
Η ασφυκτική αμερικανική πίεση στην περίπτωση των S-400, αποκλείει εκ προοιμίου την όποια πιθανότητα νέας προμήθειας οποιουδήποτε ρωσικού οπλικού συστήματος. Η φυσιολογική άρνηση της Ρωσίας να παραχωρήσει συμπαραγωγή και τεχνολογία στην Τουρκία, ετοιμάζεται να χρησιμοποιηθεί όπως φαίνεται ως δικαιολογία για την διακοπή συνεχίσεως του προγράμματος. Ταυτοχρόνως όμως, αδυνατίζει και το ανάλογο αίτημα που, υποτίθεται, θέτει ο Ερντογάν στις ΗΠΑ, για να δεχθεί την προμήθεια Patriot…
Το προσεχές διάστημα, μέχρι και την άνοιξη του 2020, που οι ΗΠΑ τοποθετούν την ολοκλήρωση των διαδικασιών για οριστική εκδίωξη της Τουρκίας από το πρόγραμμα F-35, αναμένεται ενδιαφέρον. Αν και η τελική κατάληξη, δεν μπορεί να είναι δυσδιάκριτη για όποιον έχει στοιχειώδη αντίληψη του διακυβεύματος για την Τουρκία σε επίπεδο αμυντικής, βιομηχανικής στρατηγικής και ευρύτερης στρατηγικής.
Το λιγότερο “κακό” για την Τουρκία θα είναι να επιλέξει την “αδρανοποίηση” του S-400 και να αποφύγει το υψηλό τίμημα μιας προμήθειας Patriot, με κέρδος όμως την παραμονή της στο πρόγραμμα F-35.
Θέλει ο Ερντογάν Su-35; Mέχρι τον Μάρτιο του 2020… “θα του έχει περάσει”
