Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Μια παρέμβαση από τον Πτέραρχο (Ι) ε.α. Χρήστο Βαΐτση που έγραψε στα ΝΕΑ (22 Ιουνίου), προσέξαμε αυτό το διάστημα, που η ένταση με την Τουρκία στην ΑΟΖ της Κύπρου και η ενδεχόμενη επέκτασή της στην περιοχή Καστελόριζου, απασχολούν.
Ο Πτέραρχος Βαΐτσης, στο “διά ταύτα”, δηλαδή στο πεδίο της λήψεως στρατιωτικών μέτρων για την βελτίωση της καταστάσεως, αναφέρει: “Την παρούσα περίοδο μόνο η ενότητα όλων, η σοβαρότητα, η αποφασιστικότητα, η τολμηρή και ρεαλιστική επιχειρησιακή σχεδίαση, σε συνδυασμό με τη μέγιστη δυνατή ετοιμότητα των ΕΔ, είναι οι παράγοντες που θα ενδυναμώσουν την εθνική μας ισχύ εντός και εκτός χώρας...”.
Στην παρούσα χρονική συγκυρία, προφανώς στην Κύπρο και το Σύμπλεγμα Μεγίστης, σε αυτά τα μήκη και πλάτη, είναι που αναρωτιέται κανείς για τις ικανότητες των Ενόπλων Δυνάμεων της χώρας. Ο πτέραρχος λοιπόν, με δυο απλές κουβέντες, θέτει μια από τις πιο ουσιαστικές προκλήσεις που αποτελεί ευθύνη για την στρατιωτική ηγεσία: την “επιχειρησιακή αντίληψη” η οποία προωθεί το δόγμα κ.λπ.
Όταν ένας πρώην Αρχηγός Γενικού Επιτελείου θεωρεί ότι απαιτείται μεγαλύτερη τόλμη και ρεαλισμός στην επιχειρησιακή σχεδίαση, προφανώς εκτιμά δεδομένο ότι δεν υφίσταται μεγιστοποίηση της αξιοποιήσεως – αποδόσεως των Ενόπλων Δυνάμεων. Και αυτό είναι κάτι που δεν αποκαλύπτεται μόνο σε περίοδο πολεμικών επιχειρήσεων αλλά φαίνεται και από την ειρήνη. Πως; Μέσα από τις ασκήσεις των Ενόπλων Δυνάμεων, κατά τις οποίες δοκιμάζονται σχέδια και ανακλάται η αντίληψη επιχειρήσεων που έχουμε.
Αφού λοιπόν το επίκεντρο στην παρούσα συγκυρία είναι στραμμένο στην Κύπρο και το Καστελόριζο, ας αναρωτηθούμε, τί ασκήσεις πραγματοποιούμε σε αυτές τις περιοχές; Ο ΥΕΘΑ Ευάγγελος Αποστολάκης, σε ένα κάλεσμα αφυπνήσεως ρεαλισμού, μας κάλεσε να συνειδητοποιήσουμε ότι δεν υφίσταται Δόγμα Ενιαίου Αμυντικού Χώρου. Αποκάλυψε μια σοβαρή πτυχή της στρατιωτικής πολιτικής της χώρας αλλά ίσως με αυτό τον τρόπο να εξήγησε και στα στελέχη, γιατί επί της αρχηγίας του στο ΓΕΕΘΑ δεν προσέφερε ο ίδιος κάτι στην επιχειρησιακή σχεδίαση.
Η αλήθεια είναι ότι το Δόγμα, απαιτούσε αφιέρωση τεραστίων πόρων για την εξασφάλιση αεροναυτικών κυρίως μέσων που θα μπορούσαν να το υλοποιήσουν. Αλλά πάντοτε, η πρόθεση έχει βαρύτητα και η διατήρηση του εχθρού σε αμφιβολία, τα οποία μόλις φρόντισε να διαλύσει ο ΥΕΘΑ. Πέραν τούτου, σε επίπεδο πολιτικής, κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει με σιγουριά ότι η εξαγγελία και μόνο του Δόγματος, όσο αυτό “λειτούργησε”, δηλαδή μέχρι το 1999-2000 περίπου, δεν επέδρασσε την εποχή εκείνη ώστε να εκδηλωθεί η προσπάθεια του ΟΗΕ και να συζητήσει η Τουρκία μια λύση (ασχέτως του ότι το σχέδιο Ανάν τελικώς απερρίφθη).
Το δεδομένο είναι ότι την εποχή της εξαγγελίας του Δόγματος, οι Ένοπλες Δυνάμεις είχαν πολύ μεγαλύτερους λειτουργικούς προϋπολογισμούς και μπορούσαν να εκτελέσουν ασκήσεις περίπου απρόσκοπτα ενώ η διαθεσιμότητα των μέσων ήταν σε καλύτερο βαθμό απ’ ότι σήμερα.
Τι ασκήσεις κάναμε τότε στην Κύπρο; Πέρα από την συμμετοχή στην μεγάλη άσκηση ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ, υπήρχαν οι αεροναυτικές ασκήσεις ΤΟΞΟΤΗΣ, στην περιοχή μεταξύ Ρόδου – Κύπρου. Η Πολεμική Αεροπορία, “τεντωμένη” εκτελούσε κάποιο έργο ενώ το Πολεμικό Ναυτικό με λίγες μόνο μονάδες επιφανείας και κάποια υποβρύχια, συμμετείχαν στο σενάριο. Αν και δεν έδειχνε κάτι περίπλοκο, άπαντες μιλούσαν για το κέρδος από τέτοιου είδους ασκήσεις.
Σήμερα, με πτήσεις και πλόες “συμβολισμού” στην Κύπρο, οι Ένοπλες Δυνάμεις δεν παρουσιάζουν κάποια αξιόλογη παρουσία στον αέρα και την θάλασσα της περιοχής. Γιατί όμως ισχύει το ίδιο και στο Καστελόριζο; Γιατί άραγε η Ελλάδα δεν πραγματοποιεί ασκήσεις με σοβαρή συμμετοχή μονάδων του ΠΝ και αεροσκαφών της ΠΑ; Είναι τόση η έλλειψη χρημάτων, ώστε το κόστος να μας εμποδίζει από τέτοιες εκπαιδευτικές δραστηριότητες, όχι μόνο για συμβολικούς αλλά και για ουσιαστικούς λόγους;
Κάθε τόσο, η Τουρκία εκτελεί ναυτικά γυμνάσια και μας ερεθίζει η έκδοση NAVTEX στην συγκεκριμένη περιοχή. Στις τακτικές τουρκικές ασκήσεις στην περιοχή, τα ελληνικά ΜΜΕ “ουρλιάζουν” για σενάρια “αποκλεισμού” του Καστελόριζου από το τουρκικό ναυτικό, μεταδίδοντας κύματα ηττοπάθειας και μοιρολατρίας στην άβουλη κοινή γνώμη.
Αν ο εχθρός επιδιώκει πέραν της ουσίας και την μεταφορά ενός μηνύματος “ψυχολογικού πολέμου”, εμείς γιατί αδρανούμε και είμαστε απόντες; Μήπως δεν υπάρχουν σχέδια ανακαταλήψεως του Καστελορίζου; Μήπως θα “πολεμήσουμε” γι’ αυτό, μόνο στα λόγια του ανεύθυνου πρωθυπουργού; Μόνο βραχονησίδες, έχουμε σκοπό να ισοπεδώσουμε και όχι να εκστρατεύσουμε μέχρι το Σύμπλεγμα Μεγίστης; Γιατί περιοριζόμαστε σε ασκήσεις επί χάρτου; Επί εποχής Στρατηγού Κωσταράκου στο ΓΕΕΘΑ, είχαν “αφήσει εποχή” τέτοιου είδους ΤΑΑΣ αλλά και πάλι, “μικροδυνάμεις” στέλναμε για φυσική παρουσία στο πλαίσιο ΤΑΜΣ.
Μήπως φοβόμαστε “μην προκαλέσουμε”; Ο εχθρός πραγματοποιεί διαρκώς ασκήσεις σε όλο το Αιγαίο. Αυτός γιατί “δεν φοβάται να προκαλέσει”; Εμείς τί κερδίζουμε από την απουσία μας στις ανατολικότερες θάλασσες; Εμείς δεν είμαστε που υποστηρίζουμε ότι το Καστελόριζο “είναι” στο Αιγαίο, σε αντίθεση με τον εχθρό που υποστηρίζει ότι εκεί είναι “άλλο πράγμα”; Γιατί δεν το υπογραμμίζουμε αυτό με την εντονότερη στρατιωτική δραστηριότητά μας εκεί;
Η γεωγραφία, ασφαλώς δεν μας ευνοεί. Αλλά αυτό τι σημαίνει, ότι θα μείνουμε άβουλοι, χρεωκοπημένοι και ηθικά; Ναι ο εχθρός είναι πιο κοντά. Αλλά γι’ αυτό έχεις το μακρύ “ραβδί”, την ΠΑ, για να του καταφέρει ισχυρά χτυπήματα στις υποδομές και τα μέσα. Εάν βεβαίως κρατάς μακρύ αυτό το “ραβδί” και δεν το μικραίνεις… Γι’ αυτό επίσης, έχεις το ΠΝ, για να διακινδυνεύει, έστω και με δεινές απώλειες, προκειμένου να εξασφαλίσει τον θαλάσσιο έλεγχο.
Μήπως η ανάγκη που επισημαίνει ο Πτέραρχος Βαίτσης, για “τολμηρή” και “ρεαλιστική” επιχειρησιακή σχεδίαση, είναι κάτι πιο εύκολο να “κατακτηθεί”, απ’ ό,τι νομίζουμε; Αυτή την περίοδο, το μόνο “νέο” που έχει ακουστεί από επίσημα χείλη, είναι το όραμα του Α/ΓΕΕΘΑ Πτεράρχου (Ι) Χριστοδούλου, “για μια ευέλικτη, Διακλαδική Δύναμη Ταχείας Αντίδρασης με αυξημένη δυνατότητα επέμβασης σε οποιοδήποτε τομέα του σύγχρονου, περίπλοκου επιχειρησιακού περιβάλλοντος, έναντι κάθε ενδεχόμενης απειλής“, όπως το έχει περιγράψει. Και αυτό μπορεί να επιτευχθεί, κατά τον ίδιο, μέσα από “την ανάπτυξη καινοτόμων και θεμελιωδών επιχειρησιακών ιδεών και δυνατοτήτων“.
Εάν αυτά όλα ακούγονται κάπως αόριστα και “θολά”, άρα αποθαρρυνητικά, το βέβαιο είναι ότι ένα πρώτο βήμα που μπορεί να γίνει, είναι να αρχίσουμε να πραγματοποιούμε ασκήσεις στην περιοχή Καστελόριζου.
Ασφαλώς, βασική προϋπόθεση γι’ αυτό, είναι η αφιέρωση των απαραιτήτων πόρων προκειμένου να εξασφαλισθεί η “μέγιστη δυνατή ετοιμότητα” των Ενόπλων Δυνάμεων.
Έχουμε σημειώσει και παλαιότερα, ότι δεν χρειάζεται η άμεση αφιέρωση επιπλέον δισεκατομμυρίων για την βελτίωση της καταστάσεως στην Άμυνα. Οι Ένοπλες Δυνάμεις έχουν ανάγκη αυξήσεως των λειτουργικών προϋπολογισμών των Γενικών Επιτελείων, που σταθερά μειώνονται κάθε χρόνο. Επιπλέον, έχουν ανάγκη μιας αισθητής αυξήσεως του αναπτυξιακού προϋπολογισμού, δηλαδή για προμήθειες οπλικών συστημάτων που θα προσφέρουν νέες δυνατότητες.
Η κυβέρνηση της ΝΔ που όπως φαίνεται θα προκύψει από τις επόμενες εκλογές, έχει ένα μεγάλο πλεονέκτημα σε σχέση με το προηγούμενο σχήμα των ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ. Ο Θ. Τσακαλώτος δεν συζητούσε καν αύξηση του αμυντικού προϋπολογισμού, σε μεγάλο βαθμό για ιδεοληπτικούς λόγους. Κατάσταση την οποία ανεχόταν ο Π. Καμμένος προκειμένου να διατηρηθεί στην εξουσία και δεν πίεζε ιδιαιτέρως τον Τσίπρα.
Σε μια σοβαρή νέα κυβέρνηση, πρέπει να υπάρξει τίμια αντιμετώπιση της πραγματικότητος.
Σίγουρα την πρώτη διετία, ο Κ. Μητσοτάκης θα πρέπει να κινηθεί συντηρητικά, επειδή η άμεση μείωση της φορολογίας που έχει εξαγγείλει, είναι ένα είδος “πειράματος” και έχει άμεση επίπτωση στην μείωση των εσόδων για τα δημόσια ταμεία. Υπάρχει όμως αισιοδοξία ότι η οικονομία θα “πάρει εμπρός” γρήγορα και θα επιτευχθεί μεγαλύτερος δείκτης αναπτύξεως. Εφόσον αυτό συνδυαστεί με διακοπή της κακής συνήθειας των επιδομάτων και παροχών που κατασπαταλούν κονδύλια χωρίς όφελος για το κράτος και το σύνολο, είναι δεδομένο ότι θα η αύξηση κατά 10-15% του αμυντικού προϋπολογισμού θα μπορεί να θεωρηθεί απολύτως εντός των δυνατοτήτων.
Οι προθέσεις, θα φανούν με την επιλογή του προσώπου που θα αναλάβει την θέση του ΥΕΘΑ. Εάν είναι ένα απλό διακοσμητικό στέλεχος, τότε δεν θα πρέπει να αναμένονται σοβαρά πράγματα. Πρέπει ασφαλώς ο πρωθυπουργός να έχει “πάρει στα σοβαρά” την Εθνική Άμυνα και ένα πρόσωπο στο ΥΠΕΘΑ με επιρροή στον ίδιο προσωπικώς, είναι ουσιώδης προϋπόθεση.
Η Δύναμη Ταχείας Αντίδρασης, το “πρότυπο” στο όραμα του Α/ΓΕΕΘΑ
