Ειδικού συνεργάτη
Στις 18 Φεβρουαρίου, το πρακτορείο REUTERS μετέδωσε ότι ο τουρκικός πετρελαϊκός κολοσσός Türkiye Petrol Rafinerileri AŞ ή Tüpraş, συμφερόντων της εταιρείας συμμετοχών Koc Holding και αντίστοιχος των δικών μας ΕΛΠΕ, θα σταματήσει σύντομα να αγοράζει ρωσικό αργό λόγω των αμερικανικών κυρώσεων οι οποίες ανακοινώθηκαν στις 10 Ιανουαρίου και αφορούν εταιρείες ενέργειας αλλά και δεξαμενόπλοια που μεταφέρουν ρωσικό πετρέλαιο. Ο Λεβέντ Μπαγιάρ, εκτελεστικός διευθυντής επενδυτικών σχέσεων του ομίλου, δήλωσε: «Μετά τις τελευταίες κυρώσεις που επιβλήθηκαν, σταματήσαμε να αγοράζουμε ρωσικό αργό ποικιλίας Ουραλίων (σ.σ. Urals, το βασικό ρωσικό αργό που προορίζεται για τη Δύση και τη Μεσόγειο) και θα παραλάβουμε τα τελικά φορτία μέσα στον Φεβρουάριο». Με αφορμή τη σημαντική αυτή εξέλιξη, ας εξετάσουμε τι γινόταν μέχρι τώρα στη γείτονα σχετικά με το ρωσικό αργό: μια μεγάλη “μπίζνα” που επέτρεψε στη μεν Ρωσία να παρακάμψει τις δυτικές κυρώσεις (η επονομαζόμενη στην αγορά refining loophole), στη δε Τουρκία να αποκομίσει υπερκέρδη. Το δίδαγμα είναι πως δεν υπάρχει, τελικά, διεθνής κρίση –όπως η ουκρανική από το 2022– την οποία η Τουρκία να μη τη μετατρέψει σε ευκαιρία, είτε πολιτική είτε οικονομική είτε και τα δύο.
Υπενθυμίζεται πως η Τουρκία διαθέτει σήμερα έξι διυλιστήρια με συνολική δυναμικότητα επεξεργασίας 830.000 βαρελιών αργού την ημέρα και συγκεκριμένα τα εξής: Ο όμιλος Tüpraş ελέγχει το πρώτο –μικρό σε μέγεθος– διυλιστήριο Batman στο τουρκικό Κουρδιστάν, κατασκευής 1955 και κοντά στα τοπικά κοιτάσματα, ένα πάρα πολύ μεγάλο στη Νικομήδεια (Ismit) του 1960, εξειδικευμένο στη διύλιση της ποικιλίας Ουραλίων για παραγωγή ντήζελ, ένα επίσης πολύ μεγάλο του 1972 στην περιοχή Aliaga έξω από τη Σμύρνη και ένα μεσαίο κοντά στην Άγκυρα (Kırıkkale) κατασκευής 1986. Οι μονάδες της Tüpraş συνολικά μπορούν να διυλίσουν 586.000 βαρέλια αργού την ημέρα. Ο αζερικών συμφερόντων όμιλος SOCAR κατασκεύασε το 2018 την τεράστια μονάδα STAR έξω από τη Σμύρνη, γνωστή και ως Aegean Refinery, με δυνατότητα επεξεργασίας 214.000 βαρελιών ημερησίως. Τέλος, το καινούργιο και πολύ μικρό Ersan Refinery, στην επαρχία Kahramanmaras, περιορίζεται στα 30.000 βαρέλια ημερησίως.
Το εξειδικευμένο στη μελέτη των ρωσικών υδρογονανθράκων ινστιτούτο Centre for Research on Energy and Clean Air (CREA) μελετάει τα έσοδα της Ρωσίας ένεκα εξαγωγών ορυκτών καυσίμων, ήτοι άνθρακα, πετρελαίου και φυσικού αερίου με έμφαση στο διάστημα από τις 5 Δεκεμβρίου 2022, όταν δηλαδή επεβλήθησαν οι πρώτες δυτικές κυρώσεις με εφαρμογή, αρχικά, το αργό πετρέλαιο. Ορισμένα από τα ευρήματά του σχετικά με τη γείτονα είναι άκρως αποκαλυπτικά: τρία από τα έξι τουρκικά διυλιστήρια, δηλαδή εκείνο της SOCAR και τα δύο πολύ μεγάλα της Tüpraş σε Σμύρνη και Νικομήδεια, έχουν αποκομίσει υπερκέρδη χάρη στην επεξεργασία ρωσικού αργού, μεταπωλώντας στη Δύση τα προϊόντα διύλισης. Το ίδιο, σημειωτέον, κάνουν και κάποια ινδικά διυλιστήρια. Για την ακρίβεια, βασικοί πελάτες τους είναι χώρες οι οποίες έχουν επιβάλει κυρώσεις στη Ρωσία! Με άλλα λόγια, τα τουρκικά διυλιστήρια κατά την τελευταία διετία έχουν να επιδείξουν ένα πολύ υψηλό, για τον κλάδο, «περιθώριο διύλισης» (refining margin), που εκφράζει την αξία πωλήσεων προς την αξία της πρώτης ύλης που εισάγουν. Στην εσωτερική (τουρκική) αγορά, εννοείται, το «περιθώριο διύλισης» είναι πολύ μικρότερο.
Εν αναμονή των οριστικών αποτελεσμάτων χρήσης του έτους 2024, το CREA σε μια μελέτη του το Σεπτέμβριο του 2024 διαθέσιμη και στο διαδίκτυο («Sanctions hypocrisy: G7+ imports EUR 1.8 billion of Turkish oil products made from Russian crude») αποκάλυψε ότι, μόνο το πρώτο εξάμηνο του 2024, οι δυτικές χώρες της Ομάδας G7+, συμπεριλαμβανομένης, βεβαίως, και της Ελλάδας, εισήγαγαν από την Τουρκία και δη από τα προαναφερθέντα διυλιστήρια σε Ismit, Aliaga και STAR, διυλισμένα πετρελαιοειδή προϊόντα αξίας 1,8 δισ. ευρώ τα οποία είχαν ως πρώτη ύλη ρωσικό αργό των Ουραλίων! Η αύξηση, δε, σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2023 ήταν της τάξης του 62%. Συγκεκριμένα, περίπου η μισή ποσότητα των ανωτέρω προϊόντων που εξήχθησαν στη Δύση το 2024 προήλθε από το διυλιστήριο STAR της SOCAR και η υπόλοιπη από τις μονάδες της Tüpraş σε Ismit και Aliaga. Ειδικά το STAR είναι εξαρτημένο από τη ρωσική πρώτη ύλη σε ποσοστό 98% και εν συνεχεία επανεξάγει στη Δύση το 87% των προϊόντων διύλισης. Ο όμιλος Tüpraş προμηθευόταν 225.000 βαρέλια αργού ημερησίως από τη Ρωσία το 2024, από 178.000 το 2023 και 170.000 το 2022. Σύμφωνα, δε, με όλες τις ενδείξεις, η προμήθεια του ρωσικού αργού γινόταν με έκπτωση, όπως και από Κίνα και Ινδία.
Γενικά, κατά μέσο όρο, η πρώτη ύλη (feedstock) όλων των τουρκικών διυλιστηρίων το 2024 ήταν γύρω στο 65% ρωσικό αργό. Για σύγκριση, να πούμε πως τα ελληνικά διυλιστήρια των ομίλων ΕΛΠΕ και ΜΟΗ έχουν προ πολλού σταματήσει να εισάγουν ρωσικό αργό, λόγω των κυρώσεων. Από την άλλη, για τις δικές της καθαρά ανάγκες, η Τουρκία εισάγει επίσης και πολύ μεγάλες ποσότητες (διυλισμένων) πετρελαιοειδών προϊόντων από τη Ρωσία. Μάλιστα, κατά την τελευταία διετία, η Τουρκία είναι, με μεγάλη διαφορά, ο μεγαλύτερος εισαγωγέας ρωσικών πετρελαιοειδών στον κόσμο. Σε μια ευρύτερη εικόνα, μόνο το Δεκέμβριο του 2024 η Τουρκία φέρεται να κατέβαλε προς τη Ρωσία 3,3 δισ. ευρώ για τα τέσσερα βασικά ορυκτά καύσιμα που εισήγαγε (ήτοι αργό πετρέλαιο, πετρελαιοειδή, άνθρακα και φυσικό αέριο) και επομένως ήταν ο δεύτερος καλύτερος πελάτης της Μόσχας παγκοσμίως, πίσω μόνο από την Κίνα (με 5,5 δισ.). Από το Νοέμβριο του 2024, δε, έχει ξεπεράσει και την Ινδία, που μέχρι τότε βρισκόταν αυτή στη δεύτερη θέση…
Νέα τουρκική ταξιαρχία πεζοναυτών και πόσο εκτός πραγματικότητος είναι οι αρμόδιοι
