“Εκδημοκρατισμός” εξοπλισμών και ευκαιρίες συνεργασίας με την Ουκρανία
Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Η ανακοίνωση του ΥΕΘΑ περί του ενδιαφέροντος προμήθειας του Ναυτικού Πυραύλου Πλεύσεως (MdCN) ως μέρος του οπλισμού των φρεγατών FDI HN, αντιπροσωπεύει τυπική κίνηση προσκτήσεως όπλων μεγάλων δυνατοτήτων υψηλού κόστους, που λίγες χώρες εντάσσουν στο οπλοστάσιό τους. Πρόκειται για την αντίληψη εξοπλισμών της εποχής του Ψυχρού Πολέμου, κατά την οποία ελάχιστες χώρες είχαν την οικονομική δυνατότητα να εξοπλιστούν με ακριβά όπλα, όπως οι πύραυλοι πλεύσεως (cruise) BGM-109 Tomahawk.
Σήμερα, τα πράγματα έχουν αλλάξει πολύ, λόγω και των τεχνολογικών εξελίξεων, που έχουν επιτρέψει τον αποκαλούμενο “εκδημοκρατισμό” των εξοπλισμών, υπό την έννοια ότι το κόστος είναι πλέον πολύ πιο προσιτό για την ανάπτυξη όπλων που κάποτε αποτελούσαν προνόμιο μιας κλειστής λέσχης. Ο πόλεμος στην Ουκρανία, έχει αναδείξει την κλίμακα της χρησιμοποιήσεως νέων όπλων, που σε μεγάλο βαθμό λειτουργούν ως “υποκατάστατα” όπλων υψηλών επιδόσεων και αναλόγου κόστους. Η πιεζόμενη εκ της ανάγκης Ουκρανία, εξαρτημένη πλήρως από την ξένη στρατιωτική βοήθεια, χάρη στην ανεπτυγμένη αμυντική βιομηχανία που διέθετε, έχει επιταχύνει τον ρυθμό παραγωγής όπλων πυραυλικής τεχνολογίας που είχε αναπτύξει αλλά και νέων όπλων που στηρίζονται σε μη επανδρωμένες πλατφόρμες.
Η Ελλάδα, μετά την κρίση του 2020 με την Τουρκία, αποφάσισε να επενδύσει και πάλι αξιόλογους πόρους, ώστε να συμμαζέψει το χάλι που είχε αφήσει στις Ένοπλες Δυνάμεις η 15ετής παρακμή λόγω υποχρηματοδοτήσεως. Για την αποκατάσταση των μερικών δεκάδων βλημάτων SCALP EG της Πολεμικής Αεροπορίας, αφιερώθηκαν εκατοντάδες εκατομμύρια ενώ προστέθηκε και ένας αριθμός νέας παραγωγής, με την προμήθεια των Rafale και τώρα ετοιμάζεται και το Πολεμικό Ναυτικό για τα MdCN. Ο “πτωχός συγγενής” των εξοπλισμών, ο Ελληνικός Στρατός, θα ακολουθήσει.
Μπορούν όμως να γίνουν κινήσεις με “έξυπνες” προμήθειες, διακρινόμενες από “καινοτομία”, που τόσο επικαλείται ο ΥΕΘΑ; Η στήριξη των ελπίδων στο Ελληνικό Κέντρο Αμυντικής Καινοτομίας (ΕΛΚΑΚ) για να κινητοποιήσει την υποβαθμισμένη Ελληνική Αμυντική Βιομηχανία, πιθανώς είναι υπεραισιόδοξη. Δίχως αμφιβολία, μπορούν να γίνουν αρκετά πράγματα αλλά εκ παραλλήλου, για ταχύτερα αποτελέσματα σε στοχευμένους τομείς πέραν των αρχικών δυνατοτήτων του ΕΛΚΑΚ, η συνεργασία σε διεθνές επίπεδο, με συνεργάτες που θα επιλεγούν με βάση συγκεκριμένα κριτήρια, είναι μια δοκιμασμένη επιλογή.
Μέχρι σήμερα, η κυβέρνηση αγοράζει “από το ράφι” με απευθείας αναθέσεις, “σκοτώνοντας” κάθε στοιχείο εταιρικού ανταγωνισμού που ευνοεί την συμπίεση του κόστους και την επαύξηση των οφελών ενώ αποκλείεται και η αμυντική βιομηχανία από συνεργασίες βάθους. Αναρωτιέται κανείς γιατί δεν έχει ανακοινωθεί κάποιο πρόγραμμα βιομηχανικής συνεργασίας για συγκεκριμένους τομείς αναπτύξεως οπλικών συστημάτων. Τομείς στον “εκδημοκρατισμό” των εξοπλισμών, που υπόσχονται υψηλή απόδοση, με λογικό κόστος.
Η επίδραση φθηνών FPV και UAV επίθεσης σε Τακτικό, Επιχειρησιακό και Στρατηγικό επίπεδο
Αν απομακρυνθεί κανείς από την επιρροή των αντιπροσώπων, που φαίνεται να καθοδηγούν αποφασιστικώς τις κυβερνητικές προτεραιότητες απευθείας αναθέσεων, θα μπορούσε να εξετασθεί η συνεργασία με χώρες πρόθυμες λόγω ανάγκης. Δηλαδή χώρες, που αφενός χρειάζονται την ελληνική συνδρομή, αφετέρου δεν έχουν ιδιαίτερο ζήτημα να επιδιώξουν συνεργασία, παραχωρώντας ακόμη και την τεχνολογία συγκεκριμένων όπλων που μπορεί να ενδιαφέρουν τις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις.
Δεν υπάρχει πιο προφανές παράδειγμα, από την μαχόμενη Ουκρανία.
Η Ελλάδα έχει συνταχθεί από την πρώτη στιγμή στο πλευρό του Κιέβου κι έχει προσφέρει αξιόλογη στρατιωτική βοήθεια, στην μορφή κυρίως πυρομαχικών διαφόρων τύπων, από τα αποθέματα των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων. Στο πλαίσιο μάλιστα των συμμαχικών δεσμεύσεων και πρωτοβουλιών, για το υλικό αυτό υπάρχει αξιόλογο αντίτιμο, που αξιοποιείται απευθείας από τις Ένοπλες Δυνάμεις. Η Ελλάδα έχει δηλώσει προθυμία συνδρομής στην εκπαίδευση Ουκρανών αεροπόρων στα F-16 ενώ δεν αποκλείονται κι άλλες πρωτοβουλίες.
Η Αθήνα πρέπει να εξετάσει πλέον το πέρασμα σε άλλο στάδιο της υφισταμένης διμερούς συνεργασίας. Να επιδιώξει συνεργασία σε επίπεδο αμυντικών βιομηχανιών, με σκοπό να αποκτήσει δυνατότητα παραγωγής οπλικών συστημάτων ουκρανικής αναπτύξεως που την ενδιαφέρουν ενώ, ταυτοχρόνως θα εξασφαλίζει και την ενίσχυση του εφοδιασμού της Ουκρανίας με αυτά.
Υπάρχουν συγκεκριμένα ουκρανικής αναπτύξεως όπλα, αντιπροσωπευτικά της εποχής “εκδημοκρατισμού” των εξοπλισμών, τα οποία ενδιαφέρουν την Ελλάδα.
Ένα πρώτο παράδειγμα, είναι το αεριωθούμενο drone πύραυλος Palianytsia που παρουσιάσθηκε τον Αύγουστο του 2024. Είναι ένα όπλο με βεληνεκές άνω των 500 χιλιομέτρων, το οποίο θεωρείται φθηνό υποκατάστατο των πυραύλων πλεύσεως και χρησιμοποιείται ήδη με καλά αποτελέσματα. Ένα τέτοιο όπλο, μπορεί να ενισχύσει μαζικά το ελληνική οπλοστάσιο βαθιάς κρούσεως, σε κλίμακα που μάλλον ποτέ δεν είχαν… ονειρευτεί οι αρμόδιοι.
Αεριωθούμενο drone – φθηνό “πύραυλο” κρουζ παρουσίασαν οι Ουκρανοί
Ένα άλλο πετυχημένο δείγμα μη επανδρωμένου σκάφους (USV) πολλαπλού ρόλου, που έχει αφήσει την υπογραφή του στον θαλάσσιο αγώνα στον Εύξεινο Πόντο, είναι το Magura V5, που παρουσιάσθηκε τον Νοέμβριο του 2022. Μέχρι σήμερα, θεωρείται το πλέον πετυχημένο στην κατηγορία του κι αναφέρεται ότι έχει χρησιμοποιηθεί για την προσβολή 18 μονάδων του ρωσικού στόλου. Τον Μάιο του 2024 δε, αποκαλύφθηκε η ύπαρξη εκδόσεως οπλισμένης με δύο βλήματα επιφανείας – αέρος R-73, προερχόμενα από την αεροπορία!
Διαπραγματευόμενη ένα πλαίσιο συνεργασίας στην αμυντική βιομηχανία, η Αθήνα μπορεί να διερευνήσει την δυνατότητα παραγωγής τέτοιων όπλων στην Ελλάδα, με δέσμευση κατευθύνσεως της παραγωγής και στην Ουκρανία, για τις κρίσιμες ανάγκες της. Ευελιξία κι ανοικτό πνεύμα συνεργασίας, μπορεί να επιτρέψει την αφιέρωση από την Αθήνα κονδυλίων για τέτοια προγράμματα άμεσης παραγωγής κι εμπλοκής τουλάχιστον της υπό κρατική διαχείριση ΕΑΒ.
Υπάρχουν κι άλλα παραδείγματα που ακολουθούν χώρες οι οποίες στηρίζουν την πολεμική προσπάθεια της Ουκρανίας. Από τις πλέον των 500 ουκρανικών εταιρειών του αμυντικού κλάδου, οι περισσότερες διατηρούν παραγωγική ικανότητα και έχουν πολλαπλασιάσει την παραγωγή τους αλλά δεν υπάρχει η οικονομική δυνατότητα της κυβερνήσεως Ζελένσκι, να τους αναθέσει συμβάσεις. Μόλις 6 δισ. $ μπορεί να αφιερώσει για εξοπλισμούς το Κίεβο, όταν η αμυντική βιομηχανία του μπορεί να αποδώσει έργο αξίας 20 δισ. $.
Ο αποδεκατισμός ρωσικών πλοίων από USV, η κρίση των Ιμίων και η ΥΔΡΑ στην Ερυθρά
Για τον σκοπό αυτόν, τον Απρίλιο του 2024 ανακοινώθηκε η λεγόμενη πρωτοβουλία “ZBROYARI” με σκοπό την “κατασκευαστική ελευθερία” της Ουκρανίας. Χώρες που δεν έχουν οι ίδιες παραγωγική ικανότητα, αναθέτουν συμβάσεις για την παραγωγή όπλων σε ουκρανικές εταιρείες, οι οποίες παραδίδουν απευθείας στις Ουκρανικές Ένοπλες Δυνάμεις. Μέχρι σήμερα, το συνολικό ύψος τέτοιων συμβάσεων, ανέρχεται σε 675 εκατ. $ περίπου.
Η Λιθουανία, έγινε γνωστό ότι θα συνεισφέρει 10 εκατ. € για την παραγωγή drone πυραύλων Palianytsia.
Η πρώτη χώρα που ανταποκρίθηκε στην πρωτοβουλία “Zbroyari”, ήταν η Δανία, που την άνοιξη του 2024 ανέθεσε συμβάσεις ύψους 28,5 εκατ. $ περίπου σε ουκρανικές εταιρείες. Ακολούθησαν κι άλλες ανάλογες αλλά στις 10 Ιουλίου ανατέθηκε σύμβαση για την προμήθεια 18 ελαφρών αυτοκινούμενων πυροβόλων 2S22 Bohdana των 155 mm. Καθώς ο μηνιαίος ρυθμός παραγωγής των συγκεκριμένων πυροβόλων ανερχόταν σε 12 μονάδες, η νέα Μοίρα Bohdana είχε παραδοθεί μέχρι τις 15 Σεπτεμβρίου!
Το 2S22 Bohdana έγινε επισήμως αποδεκτό από τον Ουκρανικό Στρατό στις 23 Ιουλίου 2023 και τον Νοέμβριο είχε εμφανιστεί ήδη βελτιωμένη έκδοση, με αυτόματο σύστημα τροφοδοσίας. Τον Σεπτέμβριο, ο μηνιαίος ρυθμός παραγωγής είχε αυξηθεί σε 16 πυροβόλα! Το πυροβόλο έχει ρυθμό βολής 5 βλημάτων/ λεπτό, διακρίνεται από μέγιστο βεληνεκές 42 χλμ. και 50 χλμ. με υποβοηθούμενα πυρομαχικά ενώ το κόστος μονάδος ανέρχεται σε 3 εκατ. € περίπου. Πρόκειται δηλαδή για ένα αξιόλογο οπλικό σύστημα, που θα μπορούσε να ενδιαφέρει τον Ελληνικό Στρατό και να αποτελέσει αντικείμενο “ελληνοποιήσεως” στο πλαίσιο ενός προγράμματος βιομηχανικής συνεργασίας. Μία ανάθεση συμβάσεως σε “τιμή Ουκρανίας”, ώστε ένας αριθμός να ενταχθεί στον Ελληνικό Στρατό, θα μπορούσε να υλοποιηθεί με… “αστρονομική” ταχύτητα, εν σχέσει με τα συνήθη μέτρα.
Με χρηματοδότηση μέσω της πρωτοβουλίας “ZBROYARI”, εκτιμάται ότι η Ουκρανία θα μπορέσει να αναθέσει τις πρώτες συμβάσεις για τον βαλλιστικό πύραυλο HRIM-2 που αναπτύσσει με γοργό ρυθμό. Στα τέλη του παρελθόντος Αυγούστου, ο πρόεδρος Ζελένσκι ανακοίνωσε την πρώτη επιτυχή δοκιμαστική εκτόξευση σε βεληνεκές 700 χλμ.
Η ελληνική κυβέρνηση επικαλείται διαρκώς την “στρατηγική συνεργασία” για να δικαιολογήσει τις αγορές “από το ράφι” με απευθείας αναθέσεις σε αμερικανικές και ισραηλινές εταιρείες. Δεν έχει να χάσει κάτι, δοκιμάζοντας μια σοβαρή βιομηχανική συνεργασία με την Ουκρανία.
