Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Την προσχώρηση της Ελλάδας στην Πρωτοβουλία Ευρωπαϊκής Ασπίδας Ουρανού (European Sky Shield Initiative) πιο γνωστή ως πρωτοβουλία αντιπυραυλικής προστασίας, υπέγραψε ο ΥΕΘΑ Νίκος Δένδιας, ευρισκόμενος στις Βρυξέλλες. Την ίδια ημέρα, στην ESSI, εντάχθηκε και η Τουρκία, με αποτέλεσμα οι χώρες της Ευρώπης, που συμμετέχουν σε αυτήν, να ανέρχονται σε 21 πλέον.
Η ESSI προτάθηκε τον Αύγουστο του 2022 από τον Γερμανό καγκελάριο Σολτς και δύο μήνες αργότερα υπέγραψαν πρωτόκολλο συμμετοχής 15 κράτη μέλη του ΝΑΤΟ. Μερικούς μήνες μετά, τον Δεκέμβριο, ο ίδιος εξέφρασε την εκτίμηση ότι το ολοκληρωμένο σύστημα, θα ήταν έτοιμο εντός διαστήματος πενταετίας. Όπως ανακοινώθηκε, η Πρωτοβουλία αποβλέπει στην δημιουργία ολοκληρωμένου χερσαίου συστήματος αεράμυνας με ικανότητα αντιμετωπίσεως απειλών βαλλιστικών πυραύλων. Στους στόχους της Πρωτοβουλίας, αναφέρεται και η ενίσχυση του Ολοκληρωμένου Συστήματος Αεράμυνας ΝΑΤΟ (NATΟ Integrated Air Defence System) ένα δίκτυο Διοικήσεως & Ελέγχου που συνδυάζει επίγειους σταθμούς ραντάρ και σχετικές υποδομές, στα κράτη μέλη της Συμμαχίας.
Τα κράτη που συμμετέχουν στην ESSI, θα μπορούν να προβαίνουν από κοινού σε προμήθειες είτε ολοκληρωμένων συστημάτων, είτε πυραύλων των συστημάτων αυτών, εξασφαλίζοντας οικονομίες κλίμακος και δευτερευόντως τυποποίηση οπλικών συστημάτων και διαλειτουργικότητα.
Η προσέγγιση της ESSI είναι πολυστρωματική αεράμυνα με συστήματα τριών διαφορετικών κατηγοριών κι επιδόσεων: το γερμανικό μέσου βεληνεκούς IRIS-T SLM, το αμερικανικό μεγάλου βεληνεκούς Patriot και το ισραηλινό πολύ μεγάλου βεληνεκούς Arrow 3.
Καθώς το γαλλοϊταλικό σύστημα μεγάλου βεληνεκούς SAMP-T εξαιρέθηκε, Γαλλία και Ιταλία δεν συμμετέχουν στην ESSI. Το Παρίσι έχει εκφράσει την δυσφορία του για την εξάρτηση από μη ευρωπαϊκά συστήματα και τεχνολογία, δηλαδή τα Patriot και Arrow 3, η πραγματικότητα όμως είναι ότι το Patriot είναι πολύ πιο διαδεδομένο και στην Πρωτοβουλία βρίσκεται σε χρήση από αρκετές χώρες. Πολωνία και Ισπανία, δεν έχουν δηλώσει κι αυτές συμμετοχή στην ESSI, παρόλο που αμφότερες είναι ήδη χρήστες του συστήματος Patriot!
Τον Ιούνιο του 2023, η Γαλλία απηύθυνε πρόσκληση σε άλλες χώρες της Ευρώπης, να εξετάσουν εναλλακτικές λύσεις. Στο πλαίσιο αυτό, στις 19 Ιουνίου υπεγράφη Επιστολή Προθέσεως (LoI) από Βέλγιο, Κύπρο, Εσθονία και Ουγγαρία, για πιθανή κοινή προμήθεια αντιαεροπορικών πυραύλων Mistral 3. Την επομένη, το γαλλικό Υπουργείο Αμύνης ανακοίνωσε ότι θα μπορούσε να παραγγείλει 1.000 πυραύλους Mistral 3, αξίας περίπου 500 εκατ. € ως μέρος της κοινής αγοράς.
Το γερμανικό Υπουργείο Αμύνης είχε σχολιάσει σχετικώς ότι στις τρεις κατηγορίες πυραυλικών αντιαεροπορικών συστημάτων υφίστανται ελλείψεις – κενά σε ικανότητες, τα οποία θα καλύψει η ESSI, μέσω της προμήθειας επιπλέον αριθμού συστημάτων ή της αναβαθμίσεως κι αναπτύξεως ήδη υφισταμένων. Οι τρεις κατηγορίες είναι:
- συστήματα βραχέως βεληνεκούς μέχρι 15 χλμ. και 6 χλμ. υψόμετρο.
- μέσου βεληνεκούς μεταξύ 15-50 χλμ. και υψομέτρου 25 χλμ.
- μεγάλου βεληνεκούς, άνω των 50 χλμ. και υψομέτρου 35 χλμ.
Οι 21 χώρες που συμμετέχουν στην ESSI, είναι: Αυστρία, Βέλγιο, Βουλγαρία, Γερμανία, Δανία, Ελλάδα, Ελβετία, Εσθονία, Ηνωμένο Βασίλειο, Λετονία, Λιθουανία, Νορβηγία, Ολλανδία, Ουγγαρία, Ρουμανία, Σλοβακία, Σλοβενία, Σουηδία, Τουρκία, Τσεχία, Φινλανδία.
Εξ αυτών, μόνο η Γερμανία έχει δηλώσει ότι προχωρά στην προμήθεια συστήματος πολύ μεγάλου βεληνεκούς Arrow 3 ενώ η Φινλανδία έχει επιλέξει στην κατηγορία των συστημάτων μεγάλου βεληνεκούς το ισραηλινό David Sling. Έξι χώρες (Γερμανία, Ελβετία μελλοντικώς, Ελλάδα, Ολλανδία, Σουηδία, Ρουμανία) είναι χρήστες του συστήματος Patriot ενώ επίσης έξι (Γερμανία, Εσθονία, Λετονία, Νορβηγία, Σουηδία, Σλοβενία) χρησιμοποιούν ή έχουν αναθέσει σύμβαση για IRIS-T SLS/SLM. Δύο ακόμη, Ολλανδία και Ρουμανία, αξιολογούν το IRIS-T SLM ως υποψήφιο για την κάλυψη αναγκών τους.
Η ανωτέρω εικόνα, δείχνει τις δυνητικές αναθέσεις συμβάσεων που μπορούν να αναμένονται για το φθηνότερο σύστημα IRIS-T SLM, μεταξύ των 21 χωρών της Πρωτοβουλίας και λιγότερο για το υψηλότερης κλίμακος Patriot. Εντούτοις, για χρήστες του Patriot που διαθέτουν μόνο παλαιότερες εκδόσεις των πυραύλων, δημιουργούνται ευκαιρίες για οικονομίες μέσα από ανάθεση συμβάσεων από κοινού με άλλες χώρες.
Η ένταξη της Ελλάδας στην ESSI, μπορεί να προσφέρει σε πρώτη φάση ευκαιρίες για οφέλη από κοινές αναθέσεις συμβάσεων αναβαθμίσεως και προμήθειας πυραύλων για το σύστημα Patriot. Θεωρητικώς, μπορεί να λεχθεί ότι προσφέρει συγκριτικό πλεονέκτημα στην υποψηφιότητα του IRIS-T SLM, στην περίπτωση διαγωνισμού (κι όχι απευθείας αναθέσεως) προμήθειας συστημάτων μέσου βεληνεκούς. Σημειώνεται ότι στην παραγωγή των γερμανικών πυραύλων, συμμετέχουν τόσο η κρατική ΕΑΣ, όσο και η INTRACOM Defense.
Σημειώνεται ότι Εσθονία και Λετονία, ανακοίνωσαν τον Μάιο του 2023 την απόφασή τους να προβούν από κοινού σε προμήθεια του IRIS-T SLM, αποτελώντας πρωτοπόρους στο πλαίσιο της ESSI στην οποία είχαν προσχωρήσει από τον Οκτώβριο του 2022. Έναν μήνα μετά, στο πλαίσιο της Πρωτοβουλίας, σύμβαση ανέθεσε και η Γερμανία ενώ τον Δεκέμβριο σύμβαση ανέθεσε και η Σλοβενία.
Εσθονία και Λετονία, συνήψαν συμφωνία πλαίσιο ύψους 400 εκατ. € με την γερμανική Diehl στις 11 Σεπτεμβρίου 2023, με έναρξη παραδόσεων το 2025. Ακολούθως, στις 30 Νοεμβρίου η Λετονία ανέθεσε σύμβαση ύψους 600 εκατ. € περίπου, με πρόβλεψη παραδόσεων το 2026. Το ενδιαφέρον είναι ότι η συμφωνία πλαίσιο, προβλέπει μελλοντικώς την προμήθεια και συστημάτων μεγάλου βεληνεκούς, δηλαδή το IRIS-T SLX.
Η σύμβαση που ανέθεσε η Γερμανία, αφορά 6 συστήματα και είναι ύψους 900 εκατ. € περίπου ενώ της Σλοβενίας που αφορά 2 συστήματα, είναι ύψους 200 εκατ. €.
Από πλευράς παραγωγής, η Diehl παραδίδει κατά προτεραιότητα συστήματα IRIS-T SLM στην μαχόμενη Ουκρανία, με ρυθμό που από τον Οκτώβριο του 2022, κυμαίνεται σε ένα σύστημα ανά εξάμηνο. Ένα σύστημα, θεωρείται ότι έχει τυπική σύνθεση 4 μονάδων πυρός.
Οι αλήθειες από τον ΥΕΘΑ για τους S-300 και οι δυνατότητες ανταλλαγής των ρωσικών συστημάτων
