Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Μιλώντας σε συνέντευξη στον REAL FM στις 1 Νοεμβρίου, ο ΥΕΘΑ Νίκος Δένδιας ρωτήθηκε από τον δημοσιογράφο Νίκο Χατζηνικολάου, για την προοπτική “αναβιώσεως” της Ελληνικής Αμυντικής Βιομηχανίας. Στην πραγματικότητα, Ελληνική Αμυντική Βιομηχανία υπάρχει αλλά η πρόοδός της δεν συμβαδίζει με το μέγεθος των δαπανών της χώρας για εξοπλισμούς. Πράγμα που σημαίνει ότι οι εξοπλισμοί, δεν γίνονται αντιληπτοί ως πραγματική επένδυση, με την κυριολεκτική έννοια, στην εγχώρια αμυντική βιομηχανία.
Ο ΥΕΘΑ απάντησε ότι σύντομα θα ανακοινωθεί ένα νομοθέτημα για την δημιουργία ενός οικοσυστήματος καινοτομίας, από το οποίο θα ενισχυθεί η Ελληνική Αμυντική Βιομηχανία. Καθώς ο δημοσιογράφος δεν ζήτησε περισσότερα στοιχεία ή διευκρινίσεις, θα πρέπει να αναμένουμε λίγο, για να δούμε την πρόταση του ΥΕΘΑ. Πιθανώς ο Νίκος Δένδιας έχει στο μυαλό του κάποιες παραστάσεις από την ολιγόμηνη θητεία του το 2014 ως υπουργός Ανάπτυξης & Ανταγωνιστικότητας.
Κάθε πρωτοβουλία, είναι ασφαλώς καλοδεχούμενη αλλά θα σταθούμε στο σημείο που ο ΥΕΘΑ τόνισε, ότι δεν υπάρχει πρόβλημα χρηματοδοτήσεως. Αυτό σημαίνει ότι οι δράσεις για καινοτομία, θα απολαμβάνουν της απαραίτητης χρηματοδοτήσεως.
Μια παρατήρηση είναι ότι, η χρηματοδότηση για ανάπτυξη μιας ιδέας, η σχεδίαση και η παρουσίαση πρωτοτύπου, δεν απαιτεί πάντα αβάσταχτα ποσά. Και όντως, ελληνικές ιδιωτικές εταιρείες έχουν παρουσιάσει αρκετά προϊόντα που ανέπτυξαν οι ίδιες, χωρίς καμμία χρηματοδότηση από το ΥΠΕΘΑ ή το κράτος γενικότερα. Εν τούτοις, τα προϊόντα αυτά, δεν βλέπουμε να τα προμηθεύεται το ΥΠΕΘΑ και οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις. Κι επειδή στο ξεκίνημα ενός προϊόντος προς την διεθνή αγορά, το πρώτο που ρωτούν οι ξένοι είναι εάν έχει αγοραστεί από τις Ένοπλες Δυνάμεις της χώρας προελεύσεως, μπορούμε να καταλήξουμε σε ένα πρώτο συμπέρασμα: το ζήτημα – “πρόβλημα”, δεν είναι τόσο η ανάπτυξη προϊόντων από την Ελληνική Αμυντική Βιομηχανία, όσο η απορρόφηση – προτίμησή τους, στην ίδια την ελληνική αγορά.
Είχαμε γράψει προ καιρού, μετά την DEFEA 2021 και εφέτος, πριν την DEFEA 2023, ότι νέα προϊόντα, έστω και λίγα, παρουσιάζουν οι ελληνικές εταιρείες. Δεν έχει γίνει όμως κάποια προμήθεια από το ΥΠΕΘΑ. Δεν ενδιαφέρουν μήπως τα Γενικά Επιτελεία; Στις όποιες δοκιμές έχουν γίνει, τα ελληνικά προϊόντα αποσπούν κατά βάση πολύ θετικά σχόλια. Επομένως, αυτό που εμποδίζει την προμήθεια, βρίσκεται στην πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΘΑ, στην εκάστοτε κυβέρνηση.
Ο ΥΕΘΑ, ανέφερε στην συνέντευξή του επίσης, ότι υπάρχουν πολλά πράγματα που πρέπει να γίνουν σε επίπεδο εξοπλισμών, αλλά τα όρια που έχει θέση η ΕΕ ως προς το έλλειμμα προφανώς, εμποδίζουν την αφιέρωση περισσοτέρων χρημάτων. Το να μην αρκούν τα χρήματα για όλα μπορεί να είναι ένα θέμα, όμως αυτό δεν εξηγεί το ότι αφιερώνονται πολύ λίγα συγκριτικώς, για προμήθειες ελληνικών αμυντικών προϊόντων. Με απλά λόγια, τα τελευταία χρόνια, δεν υπάρχουν μεγάλα εξοπλιστικά προγράμματα που να αφορούν ελληνικές εταιρείες, ακόμη και κρατικές. Η κυβέρνηση της ΝΔ που από το 2021 αφιέρωσε πράγματι ικανοποιητική χρηματοδότηση για εξοπλισμούς, δεν προμηθεύτηκε σχεδόν τίποτα, ακόμη και από τα κρατικά ΕΑΣ.
Ποιος λοιπόν μπορεί να βεβαιώσει ότι αυτό θα αλλάξει, ακόμη και αν αυξηθούν τα ελληνικά προϊόντα μέσα από το οικοσύστημα καινοτομίας που εξήγγειλε ο ΥΕΘΑ;
Ο ΥΕΘΑ αναφέρθηκε σε συγκεκριμένες χώρες ως παραδείγματα με ανεπτυγμένα οικοσυστήματα, με τις οποίες θα αναπτυχθούν συνεργασίες. Εάν η γενική ιδέα είναι η ανάπτυξη καινοτομίας μέσω νεοφυών επιχειρήσεων (start ups) και η συνεργασία με ξένες στο πλαίσιο συγχρηματοδοτουμένων προγραμμάτων, σε βάθος χρόνου μπορούν να προκύψουν βιομηχανικές συνεργασίες ή και να έλθουν στην χώρα πολυπόθητες επενδύσεις προηγμένης τεχνολογίας. Η απόδοση λοιπόν του όποιου οικοσυστήματος, θα απαιτήσει κάποιο ικανό βάθος χρόνου. Εξάλλου, το αναγνωρίζει και ο ίδιος ο ΥΕΘΑ.
Αντί να στοιχηματίζει σε “μαγικές λύσεις” μόνο, η κυβέρνηση θα μπορούσε ήδη να έχει συνδυάσει τις ούτως ή άλλως υψηλές δαπάνες για μεγάλα προγράμματα με ξένους κατασκευαστές, ώστε να πετύχει πολύ συντομότερα ένα “ηλεκτροσόκ” στις ελληνικές εταιρείες. Συμφωνίες συνοδευόμενες από επενδύσεις στην χώρα, με δημιουργία νέων βιομηχανικών μονάδων για την διεθνή αγορά κι όχι μόνο την ελληνική, πέρα από την άμεση δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, θα προκαλούσαν πολύ γρήγορα αύξηση του κύκλου εργασιών πολλών ελληνικών εταιρειών με τις οποίες θα αναπτυχθεί συνεργασία. Κανείς όμως από τους ξένους που έχουν επιλεγεί για τις μεγάλες συμβάσεις, δεν έχει ενδιαφερθεί για κάτι τέτοιο. Κάτι το οποίο όπως φαίνεται, δεν έχει προβληματίσει τους αρμοδίους.
Και μια τελευταία παρατήρηση: χώρες όπως το Ισραήλ, η Γαλλία και η Μεγάλη Βρετανία που ανέφερε ο ΥΕΘΑ, ήταν ανέκαθεν ο μεγαλύτερος αγοραστής των αμυντικών προϊόντων που ανέπτυσσαν οι εταιρείες τους. Προσέφεραν αυτή την πολύ σημαντική στήριξη στις εταιρείες τους. Αυτό το απλό κι αυτονόητο, δεν ισχύει στην Ελλάδα! Το οικοσύστημα καινοτομίας, θα το αλλάξει αυτό;
Οι δύο συγκεκριμένες ερωτήσεις του Νίκου Χατζηνικολάου και οι απαντήσεις του ΥΕΘΑ, είχαν ως εξής:
ΝΙΚΟΣ ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΑΟΥ: Τώρα, θέλω κλείνοντας, κύριε Υπουργέ, να μας κάνετε μια ενημέρωση, έτσι θα το πω, στους πολίτες, στο βαθμό που αυτή είναι εφικτή και όσο επιτρέπεται για το πώς προχωρούν οι εξοπλισμοί των Ενόπλων Δυνάμεων. Σε τι φάση είμαστε σε σχέση με την ισχυροποίησή τους, την ενίσχυσή τους.
ΝΙΚΟΣ ΔΕΝΔΙΑΣ: Κύριε Χατζηνικολάου, παρελήφθη όμως και ποτέ δεν μιλώ κομματικά σε αυτά τα θέματα, όπως και στο προηγούμενο Υπουργείο, μια κατάσταση από την δική μας Κυβέρνηση, την Κυβέρνηση Μητσοτάκη, πάρα πολύ κακή στην υλική υποδομή των Ενόπλων Δυνάμεων. Αποτέλεσμα σε πολύ μεγάλο βαθμό, της υπερδεκαετούς οικονομικής κρίσης. Έπρεπε λοιπόν να ανακάμψει η μαχητική ικανότητα των Ενόπλων Δυνάμεων. Στο πλαίσιο αυτό έγιναν πολύ συγκεκριμένα βήματα. Τα δυο κορυφαία που ξέρει ο Έλληνας πολίτης είναι οι 3 Belharra, παρέλαβα τη μία εδώ και λίγες μέρες. Οι δύο μοίρες των Rafale, 18 από αυτά βρίσκονται ήδη στην Ελλάδα και η συντήρηση των Mirage-5000, η αναβάθμιση των F-16. Άρα, στα μεγάλα έργα έχουμε πάει αρκετά καλά.
Τι λείπει όμως και πρέπει να το κυνηγήσουμε; Τα μικρότερης ίσως παρουσίας έργα, αλλά πολύ σημαντικά για τις Ένοπλες Δυνάμεις, όπως συντηρήσεις, εκσυγχρονισμοί πλοίων, συντηρήσεις οχημάτων των Ενόπλων Δυνάμεων, μεταγωγικά της Πολεμικής Αεροπορίας, ελικόπτερα. Έχουμε πάρα πολύ δρόμο να κάνουμε και δεν σας κρύβω ότι υπάρχει ένα τεράστιο εμπόδιο κύριε Χατζηνικολάου: Το δημοσιονομικό πλαίσιο που μας έχει επιβληθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Δηλαδή, έστω και αν ο Έλληνας πολίτης με το υστέρημά του θέλει να βοηθήσει τις Ένοπλες Δυνάμεις του, υπάρχει ένα στενό «κουστούμι» που μας έχει «φορέσει» η Ευρωπαϊκή Ένωση, στο οποίο το εξοπλιστικό πρόγραμμα των Ενόπλων Δυνάμεων ασφυκτιά. Εκεί ο Πρωθυπουργός, ο Υπουργός Οικονομικών, εγώ, κάνουμε μία πολύ μεγάλη προσπάθεια για να πειστεί η Ευρωπαϊκή Ένωση ότι τα εξοπλιστικά δεν μπορεί να είναι μέσα.
Δεν μπορεί η Ελλάδα να κρίνεται με τα ίδια μέτρα με το Λουξεμβούργο ή με το Βέλγιο ή με την Ολλανδία, χώρες που δεν έχουν κανέναν αντίπαλο. Δεν μπορεί να είναι έτσι. Χώρες που έχουν πηγές κινδύνου που πηγάζουν πέρα από τον ορίζοντα, ενώ εμείς έχουμε πηγές κινδύνου δίπλα μας. Εάν το πετύχουμε, θα κινηθούμε με γρηγορότερους ρυθμούς. Εάν δεν το πετύχουμε, τότε θα πρέπει να προσπαθήσουμε να δούμε πως μπορούμε στο στενό «κουστούμι» να χωρέσουμε τα πιο απαραίτητα και να κάνουμε πολύ – πολύ σκληρή προτεραιοποίηση. Πολύ σκληρή προτεραιοποίηση.
ΝΙΚΟΣ ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΑΟΥ: Η ελληνική αμυντική βιομηχανία θα μπορούσε να αναβιώσει με κάποιον τρόπο;
ΝΙΚΟΣ ΔΕΝΔΙΑΣ: Μάλιστα κύριε Χατζηνικολάου. Τις επόμενες μέρες, ίσως εβδομάδες, θα υπάρχει μία ανακοίνωση ενός νομοθετήματος το οποίο έρχεται, το οποίο έχει τεράστια φιλοδοξία να δημιουργήσει ένα οικοσύστημα καινοτομίας και ενίσχυση της αμυντικής ελληνικής βιομηχανίας. Ακολουθώντας παραδείγματα που υπάρχουν, το Ισραήλ είναι το πιο γνωστό από αυτά, όχι το μόνο όμως, μπορεί κανείς να δει τα Εμιράτα, για να πάμε και στον αραβικό κόσμο, μπορεί να δει τη Βρετανία, μπορεί να δει τη Γαλλία. Με όλες αυτές τις χώρες είμαστε σε συνεργασία γι΄ αυτό. Όλο αυτό θα εξασφαλίσει ελπίζω ένα οικοσύστημα, το οποίο θα επιτρέψει στην ελληνική αμυντική βιομηχανία και στις ελληνικές επιχειρήσεις, αλλά και στους Έλληνες ερευνητές – και συμπεριλαμβάνω τους σπουδαστές των ανωτάτων σχολών των Ενόπλων Δυνάμεων που έχουν ενδιαφέρον γι΄ αυτό – να δημιουργήσουν μία τελείως νέα πραγματικότητα. Θα πάρει κάποιο χρόνο, τα χρήματα δεν είναι το ζητούμενο, χρήματα που θα με συγχωρήσετε να επαναλάβω τη γνωστή και βεβαρημένη φράση «λεφτά υπάρχουν», πρέπει να υπάρξει το σύστημα και η διάθεση και αυτό είναι εύκολο, διότι μπορούμε να μιμηθούμε ξένα πρότυπα.
Δεν μπορεί η χώρα να είναι κύριε Χατζηνικολάου, αν μου επιτρέπετε, μόνον αγοραστής και καταναλωτής οπλικών συστημάτων από το εξωτερικό. Πρέπει να υπάρχει ελληνική υπεραξία και ελληνική παραγωγή. Δεν μπορεί, να σας το πω με πιο απλό τρόπο, η Τουρκία να παράγει drones και η Ελλάδα να τα κοιτάει, δε γίνεται αυτό.
