Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Στις 12 Ιανουαρίου, το Υπουργείο Οικονομικών και το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, υπέγραψαν με την διοίκηση της ΕΑΒ και τις πρυτανικές Αρχές τεσσάρων Πανεπιστημίων, Μνημόνιο Συνεργασίας για την σχεδίαση και βιομηχανική παραγωγή ενός μη επανδρωμένου αεροχήματος (UAV) βάσει του προγράμματος ΓΡΥΠΑΣ.
Το όνομα ΓΡΥΠΑΣ όμως, έφερε το UAV μίας άλλης ελληνικής πρότασης που παρουσίασε το 2021 μία ομάδα ιδιωτών σε διαγωνισμό καινοτομίας του ΥΠΕΘΑ και το λιγότερο που θα μπορούσε να πει κανείς, είναι ότι ήταν πολύ ενδιαφέρουσα. Το πώς θα εξελιχθεί, είναι άλλη υπόθεση ωστόσο, κρίνουμε ότι είναι καλό να δοθεί ευρύτερη προβολή και στην ιδιωτική πρωτοβουλία, την οποία, τουλάχιστον στον χώρο της Άμυνας, δεν φαίνεται τελικά να στηρίζει και ιδιαίτερα το κράτος.
Τον Μάιο του 2021 το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας διοργάνωσε τον 1ο Διαγωνισμό Καινοτομίας και Τεχνολογίας, με θέμα «Καινοτομώντας στην Επίγνωση της Επιχειρησιακής Κατάστασης (Situational Awareness Innovation)». Πολλά ακούστηκαν για την συγκεκριμένη διαδικασία και τα κριτήρια σύμφωνα με τα οποία λειτούργησε, όπως περιέγραψε και ένας εκ των συμμετασχόντων σε παλαιότερη ανάρτησή μας, αλλά ήταν πολύ ενδιαφέρον ότι παρουσιάσθηκαν περισσότερες από 200 προτάσεις! Εξ αυτών, τον Νοέμβριο του 2021 επελέγησαν οι πρώτες 30, μεταξύ των οποίων και ο ΓΡΥΠΑΣ (GRYPAS) της ομάδας μ-Aerospace. Ας δούμε όμως τι ήταν αυτή η πρόταση.
Η τετραμελής ομάδα της μ-Aerospace σχεδίασε ένα UAV μεγάλων επιδόσεων που βασιζόταν σε τροποποιημένο εμπορικά διαθέσιμο αερόχημα της αθλητικής αεροπορίας, ένα μοτοανεμόπτερο STEMME, με υβριδικό σύστημα προώθησης. Κύριο χαρακτηριστικό τους είναι το μεγάλο εκπέτασμα πτερύγων, μεταξύ 18-25 μέτρα. Η ανάπτυξη του GRYPAS, ακολούθησε με μία άλλη μέθοδο αλλά και επιχειρησιακές επιδόσεις προσαρμοσμένες στις ελληνικές ανάγκες, το πετυχημένο παράδειγμα της γαλλικής SAFRAN, η οποία τροποποίησε κατ’ ανάλογο τρόπο ένα μοτοανεμόπτερο του ίδιου οίκου και παρουσίασε το γνωστό UAV τύπου Patroller.
Tην ίδια περίοδο, ερευνητική ομάδα της Αεροπορίας των ΗΠΑ (USAF) έκανε το ίδιο πείραμα με μοτοανεμόπτερο, μη κατονομαζόμενο, από τις επιδόσεις του οποίου όμως “φωτογράφιζε” τον ίδιο τύπο. Το κόστος ανερχόταν σε αυτό ενός εξοπλισμένου UAV, της τάξεως των 500.000 $, επιβεβαιώνοντας κατ’ αυτό τον τρόπο την ορθότητα του σχεδιασμού της μ-Aerospace.
Συνοπτικώς, ο σχεδιασμός της μ-Aerospace αφορούσε δυνατότητα πτήσης μέχρι την Κύπρο και παραμονή για πολλές ώρες, με ασφαλή επικοινωνία η οποία στη συνέχεια θα ενισχυόταν και από ένα αερόχημα στρατοσφαιρικής πτήσης (ψευδορυφόρος) με την επωνυμία AVARIS. Σε γενικές γραμμές, προβλεπόταν ακτίνα δράσης 1.800 χλμ., διάρκεια πτήσεως 72 ωρών, επιχειρησιακή οροφή 30.000 ποδών και ικανότητα μεταφοράς ωφέλιμου φορτίου 250 κιλών. Η ταχύτητα πτήσεως, θα κυμαινόταν μεταξύ 60-120 κόμβων. Βεβαίως, ένα τέτοιο UAV μπορεί να αξιοποιηθεί σε κάθε είδους αποστολή, αναλόγως των απαιτήσεων του επιχειρησιακού χρήστη και της διαμόρφωσης εξοπλισμού αποστολής.
Στα τεχνικά χαρακτηριστικά του GRYPAS, οι ενδεικτικές διαστάσεις είναι συνολικό μήκος 8,42 μέτρα, ύψος 1,75 μέτρα, εκπέτασμα πτερύγων 25 μέτρα, επιφάνεια πτερύγων 20 τ.μ. Το μέγιστο βάρος απογείωσης οριζόταν μεταξύ 800-900 κιλών.
Από πλευράς χρόνων, η προετοιμασία του πρωτοτύπου για την εκτέλεση της πρώτης πτήσης υπολογιζόταν σε 6-8 μήνες με κόστος κυμαινόμενο μεταξύ 500.000 και 1 εκατ. €. Το κόστος κάλυπτε το αερόχημα, τον υβριδικό κινητήρα (ηλεκτρικός συν εσωτερικής καύσης), αυτόματο πιλότο, υποσύστημα fly by wire, υπολογιστές, σύστημα αποφυγής σύγκρουσης, αλεξίπτωτο διάσωσης, αυτόματους πλωτήρες, εξωτερικά φορτία ατρακτιδίων (POD) συλλογής πληροφοριών, δορυφορική ζεύξη, κλασική ζεύξη και επίγειο σταθμό ελεγχου. Καρδιά του GRYPAS, είναι τρεις πολυπύρηνοι υπολογιστές υψηλής αντοχής σε ακραίες περιβαλλοντολογικές συνθήκες θερμοκρασιών και κραδασμών. Προκειμένου να διατηρηθεί το κόστος ανάπτυξης σε χαμηλά επίπεδα, χρησιμοποιούντο πολλά εμπορικά εξαρτήματα και υποσυστήματα, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει υστέρηση σε σχέση με άλλα συστήματα UAV τα οποία είναι επιχειρησιακά. Στόχος είναι να μπορούν να κατασκευαστούν μερικές δεκάδες GRYPAS, πλήρως εξοπλισμένων αεροχημάτων με σταθμούς ελέγχου, στο κόστος που έχει ένα μεγάλο τακτικό σύστημα UAV.
Όπως γίνεται αντιληπτό, η όλη αντίληψη του GRYPAS ήταν απλή, πρακτική και βασισμένη σε δοκιμασμένες λύσεις, συνδυασμός που συνεπάγεται μειωμένη πιθανότητα κινδύνου – ρίσκου στην ανάπτυξη και αποφυγή χρονοβόρων διαδικασιών αφού σκοπός δεν είναι η “ανακάλυψη του τροχού”. Αυτή η τουλάχιστον πολύ ενδιαφέρουσα πρόταση που προκρίθηκε στις 30 Νοεμβρίου 2021, δεν κέρδισε σε μια διαδικασία που αναζητούσε καινοτομία στον τομέα της Επίγνωσης της Επιχειρησιακής Κατάστασης, αλλά είχε περιλάβει και μια πρόταση που αφορούσε… φίλτρα προσωπίδας ΡΒΧΠ!
Τα ανωτέρω, σημαίνουν ότι η πρόταση GRYPAS είναι ιδιαιτέρως ελκυστική και ενώ δεν επιλέχθηκε στην διαδικασία του ΥΠΕΘΑ, αποφασίστηκε από τα ΥΠΟΙΚ και ΥΠΕΘΑ η ανάθεση συμβάσεως πολύ υψηλότερου κόστους και χρόνου ανάπτυξης στην ΕΑΒ για σχεδίαση εκ του μηδενός συστήματος UAV κατηγορίας MALE. Στην πραγματικότητα, θα μπορούσε κάλλιστα και η πρόταση GRYPAS να προχωρήσει ως πρόγραμμα χαμηλότερου ρίσκου αλλά είναι ερώτημα μήπως το κρατικό ενδιαφέρον συγκεκριμένα στον τομέα των UAV, ευνοεί μόνο την κρατική ΕΑΒ ή, για να το θέσουμε διαφορετικά, εμποδίζει ιδιωτικές προτάσεις για UAV, ώστε να μην έχει ανταγωνισμό η ΕΑΒ.
Διαγωνισμοί καινοτομίας στην Άμυνα και άλλα ωραία στην Ελλάδα
