Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Νέα αναθεώρηση του χρονοδιαγράμματος υλοποιήσεως του προγράμματος εκσυγχρονισμού των Αεροσκαφών Ναυτικών Επιχειρήσεων (ΑΦΝΕ) P-3 Orion του Πολεμικού Ναυτικού, έχει προκύψει εδώ και μερικούς μήνες, σύμφωνα με αξιόπιστες πληροφορίες. Από τον περασμένο Σεπτέμβριο, η Lockheed Martin έχει ενημερώσει ότι το ήδη τροποποιηθέν πρόγραμμα παραδόσεων που τοποθετούσε την έναρξη παραδόσεων το 2023, δεν είναι εφικτό και ότι μετατίθεται για ένα ολόκληρο έτος αργότερα.
Η τελευταία φορά που είχε αναφερθεί επισήμως χρόνος παραδόσεως του πρώτου εκσυγχρονισμένου αεροπλάνου, ήταν σε απάντηση του ΥΕΘΑ Νικολάου Παναγιωτόπουλου στις 30 Απριλίου, σε σχετική ερώτηση που είχε υποβληθεί στην Βουλή. Είχε πει τότε ο υπουργός ότι, «η έναρξη παραλαβών των ΕΜΖ αεροσκαφών είναι προγραμματισμένη εντός του 2023 και εκτιμάται ότι θα έχει ολοκληρωθεί εντός δύο έως τριών ετών».
Σύμφωνα με πληροφορίες, πλέον με το επικαιροποιημένο και πάλι χρονοδιάγραμμα, η παράδοση του πρώτου εκσυγχρονισμένου P-3 Orion τοποθετείται τον Απρίλιο του 2024 και του τελευταίου το 2025. Δεδομένου ότι η υπογραφείσα το 2015 σύμβαση προέβλεπε παράδοση των δύο πρώτων αναβαθμισμένων αεροσκαφών (τα “153415” και “153427”) στο β΄ και γ’ τρίμηνο του 2022 αντιστοίχως ενώ τα άλλα δύο ακολουθούσαν το β΄ και δ΄ τρίμηνο του 2023, η νέα εξέλιξη σημαίνει πλέον διετή καθυστέρηση του προγράμματος.
Μέχρι σήμερα, οι καθυστερήσεις στο πρόγραμμα απεδίδοντο στα προβλήματα που αντιμετώπιζε κι εξακολουθεί να αντιμετωπίζει η ΕΑΒ, λόγω ελλείψεως εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού. Ωστόσο, υπεύθυνος για τις καθυστερήσεις από τεχνικής απόψεως είναι και ο ανάδοχος του προγράμματος Lockheed Martin, καθώς το εργοστάσιο της Μαριέττα που έχει την ευθύνη για τα προγράμματα εκσυγχρονισμού αεροσκαφών P-3, απεδείχθη ότι εστερείτο τεχνικής καταρτίσεως. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα P-3B Orion του Πολεμικού Ναυτικού, όταν είχαν παραχωρηθεί στην Ελλάδα στην δεκαετία του 1990, ήταν μοντέλο που είχε αποσυρθεί προ πολλού από υπηρεσία με το Ναυτικό των ΗΠΑ, με αποτέλεσμα να εκλείψει σταδιακώς και να εγκαταληφθεί από τον κατασκευαστή η τεχνική γνώση σε αυτήν. Το πρόβλημα εκδηλώθηκε σε περιπτώσεις όπως αυτές των συλλογών πτερύγων, που όπως είχε αποκαλύψει ο ΔΟΥΡΕΙΟΣ ΙΠΠΟΣ όταν παραδόθηκαν κι επιδιώχθηκε να προσαρμοστούν, διαπιστώθηκε ότι ήταν ασύμβατες με το P-3B. Ο λόγος ήταν ότι το εργοστάσιο της Μαριέττα που τις παρέδωσε για την δομική αναβάθμιση, τις κατασκεύασε σύμφωνα με προδιαγραφές άλλου μοντέλου του αεροπλάνου με αποτέλεσμα, όταν διαπιστώθηκε το πρόβλημα να ακολουθήσουν υποχρεωτικώς δομικές τροποποιήσεις, που προξένησαν καθυστέρηση. Πρόσθετες καθυστερήσεις ανέκυπταν κατά καιρούς, εξαιτίας της εμφανίσεως απρόσμενων προβλημάτων, σχετιζόμενων κυρίως με την δομική κατάσταση των αεροπλάνων αφού σε τμήματα που έπρεπε να γίνει επέμβαση, διαπιστωνόταν ότι απαιτούντο εκτενέστερες εργασίες λόγω διαβρώσεως των τμημάτων συνδέσεως. Συνδυασμός όλων αυτών, οδήγησε στην νέα ανατροπή του χρονοδιαγράμματος.
Επισημαίνεται ότι οι απαιτητικές εργασίες αναπτερυγώσεων και ολικών ανακαλωδιώσεων στα αεροπλάνα, όπως και η εκ νέου τοποθέτηση κινητήρων κ.λπ. αναλήφθηκαν από το προσωπικό της ΕΑΒ. Παρά την τεχνική πρόκληση, η ανταπόκριση υπήρξε καλή και την συμβολή αυτή αναγνωρίζει η Lockheed Martin.
Το πρόγραμμα που θα συμπληρώσει δεκαετία απασχολώντας το Πολεμικό Ναυτικό και διαδοχικές κυβερνήσεις, μέχρι σήμερα επιβεβαιώνει τους φόβους όσων από την πρώτη στιγμή εξέφρασαν σοβαρές επιφυλάξεις για την σκοπιμότητα και τον ορθολογισμό του.
Τα P-3B Orion είχαν αποσυρθεί από υπηρεσία το 2009 και μέχρι το 2012 το ΓΕΝ επεδίωκε την προμήθεια αντικαταστάτη μέσω διαγωνιστικής διαδικασίας για προμήθεια αεροπλάνων νέας κατασκευής. Το 2013, μετά την αλλαγή της ηγεσίας στο Πολεμικό Ναυτικό, το ΓΕΝ άλλαξε θέση και αποφάσισε την “επένδυση” στα αποσυρμένα αεροπλάνα, με αποτέλεσμα την ανάθεση συμβάσεως τον Μάρτιο του 2015. Απαντώντας σε σχετική ερώτηση στην Βουλή στις 4 Μαΐου 2015, ο τότε ΥΕΘΑ Π. Καμμένος δικαιολόγησε την απόφαση σημειώνοντας ότι προοριζόταν να καλύψει «επείγουσα επιχειρησιακή απαίτηση του ΠΝ…». Δεν εξήγησε όμως πώς εξυπηρετούσε το “επείγον” η πρόβλεψη ενάρξεως παραδόσεων εκσυγχρονισμένων αεροπλάνων έπειτα από 7 έτη! Όπως έχουμε επισημάνει, και μόνο η πρόνοια τόσο μεγάλου χρονοδιαγράμματος αποδόσεως, συνιστούσε σοβαρότατο λόγο εξαρχής αποκλεισμού της λύσεως αυτής καθώς παραγγελία ΑΦΝΕ νέας κατασκευής μπορούσε να αποδώσει σε βραχύτερο χρόνο. Μιλώντας πάντως στην Βουλή στις 7 Οκτωβρίου 2021, ο ΥΕΘΑ Νικόλαος Παναγιωτόπουλος είχε περιγράψει το πρόγραμμα ως, «αμφιβόλου επείγοντος χαρακτήρα όσον αφορά στις απαιτήσεις των Ενόπλων Δυνάμεων».
