Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Στις 13 Οκτωβρίου, σε συνέντευξη στον ραδιοφωνικό σταθμό “ΣΤΟ ΚΟΚΚΙΝΟ 105,5” ο επικεφαλής του ΠΡΑΤΤΩ και πρώην υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς, υποστήριξε για την τουρκική παραβατική δραστηριότητα στο Αιγαίο με Μη Επανδρωμένα Αεροσκάφη: «Εγώ έχω την εξής γνώμη: ότι ένα drone -στο οποίο δεν υπάρχει μέσα πιλότος, προσωπικό, δεν θα σκοτωθεί άνθρωπος- το οποίο υπερίπταται επάνω από το ελληνικό έδαφος, πρέπει να το ρίξουμε. Και πρέπει να το ρίξουμε αφού πούμε στους συμμάχους μας, στον ΟΗΕ, στο ΝΑΤΟ, στην ίδια την Τουρκία, ότι μάγκες, μέχρι εδώ».
Για να δείξει προφανώς ότι η ενέργεια αυτή είναι “λογική”, έφερε ως παράδειγμα την περίπτωση της καταρρίψεως ρωσικού μαχητικού αεροπλάνου στις 24 Νοεμβρίου 2015 από την Τουρκία, δηλαδή ενός επανδρωμένου πολεμικού αεροπλάνου του οποίου ένας εκ των δύο ιπταμένων φονεύθηκε.
Ο πρώην υπουργός Εξωτερικών, δείχνει ότι αδυνατεί να διακρίνει πως η Ρωσία δεν απειλεί ή επιδιώκει πόλεμο με την Τουρκία κι ότι η είσοδος του ρωσικού αεροπλάνου στο τουρκικό FIR ήταν τυχαία. Αδυνατεί να διακρίνει επίσης ότι η Ρωσία, ούτε επιδιώκει να υποχρεώσει με κάποιον τρόπο στην έναρξη διαλόγου επί κυριαρχίας και κυριαρχικών δικαιωμάτων της Τουρκίας. Θεωρεί ότι στο παράδειγμα που έφερε, μόνη διαφορά είναι ότι το ρωσικό Su-24Μ ήταν επανδρωμένο.
Στα ελληνοτουρκικά, η Τουρκία, όχι μόνο είναι προσανατολισμένη για πολεμική σύγκρουση με την Ελλάδα αλλά επιδιώκει και να εκμεταλλευθεί οποιαδήποτε αφορμή ώστε να υποχρεώσει την Ελλάδα να διαπραγματευθεί την κυριαρχία της επί ελληνικών νησιωτικών εδαφών ή άλλα κυριαρχικά δικαιώματα. Ωστόσο, ο κ. Κοτζιάς πρέπει να είναι καλός γνώστης και της αντιλήψεως σε κορυφαία διπλωματικά κλιμάκια, σύμφωνα με την οποία η Τουρκία δεν επιθυμεί να σύρει την Ελλάδα σε διαπραγματεύσεις μέσω στρατιωτικής αναμετρήσεως αλλά μόνο με την απειλή πολέμου. Η αντίληψη αυτή, εκ πρώτης φαίνεται να ενισχύει την θέση ότι κατάρριψη UAV μπορεί να μην έχει περαιτέρω συνέπειες. Παραβλέπεται όμως η διάσταση, τελικώς η Ελλάδα να είναι αυτή που θα θεωρηθεί ότι προκάλεσε – πυροδότησε μία κατάσταση, που άπαντες παραδέχονται ότι πιθανώς θα έχει απρόβλεπτη εξέλιξη (όπως επισήμανε στην συνέντευξή του στο χθεσινό φύλλο της REAL NEWS και στον Γιώργο Σιαδήμα ο ΥΠΕΞ Νίκος Δένδιας) φέρνοντας πιθανώς στο τέλος, το αποτέλεσμα που επιδιώκει να αποφύγει η Αθήνα, δηλαδή να καθίσει στην τράπεζα διαπραγματεύσεων με την Τουρκία για θέματα πέραν της υφαλοκρηπίδας.
Ορθώς θέτει ο κ. Κοτζιάς κάποιες προϋποθέσεις όμως σε κάθε περίπτωση η τοποθέτησή του γίνεται εκ του ασφαλούς και με τον ίδιο εκτός θέσεως ευθύνης. Έχει σημασία πάντως, ότι η συστηματική δραστηριότητα των τουρκικών UAV στο FIR Αθηνών ξεκίνησε την άνοιξη του 2018, δηλαδή επί των ημερών του κ. Κοτζιά στο ΥΠΕΞ… Στις 5 Απριλίου 2018 ένα Anka εισήλθε στο FIR Αθηνών ανατολικώς Ρόδου και “αναχαιτίστηκε” από ζεύγος ελληνικών F-16.
Το βασικό ζήτημα της ελληνικής πολιτικής έναντι των τουρκικών αναφυομένων μεθόδων, είναι ότι δεν φαίνεται να προβλέπει – διαβλέπει, κι ως εκ τούτου δεν σχεδιάζει προληπτικά, ώστε να αντιδράσει άμεσα σε κάποια νέα τουρκική μεθόδευση που θα γεννήσει νέα επιχειρησιακή κατάσταση. Αντιδρά απλώς παρακολουθηματικά.
Οι Έλληνες αρμόδιοι, δεν διέβλεψαν κι αξιολόγησαν την δυνητική απειλή της χρησιμοποιήσεως UAV από την Τουρκία με ανεξέλεγκτες εισόδους στο FIR Αθηνών και την εν συνεχεία διαρκή εκτέλεση παραβιάσεων, ακόμη και υπερπτήσεων ελληνικών εδαφών. Μία δραστηριότητα, που εκμεταλλευόμενη την “πορώδη” γεωγραφική μορφή της ελληνοτουρκικής οριογραμμής στο Αιγαίο, αποβλέπει στην μετατροπή του σε ζώνη συνεχούς “εισβολής” τουρκικών δυνάμεων, όπως κατέστη το Βόρειο Ιράκ και η Βόρεια Συρία, δηλαδή (κατά την αντίληψη της Τουρκίας) ζώνης τουρκικής επιρροής – ελέγχου κι ως εκ τούτου, θεωρουμένης μειωμένης ελληνικής αρμοδιότητος – κυριαρχίας.
Η εφαρμογή νέων τακτικών – πρακτικών στην κατεύθυνση αυτή, γίνεται κλιμακωτά – δοκιμαστικά, ώστε η Τουρκία να μην δώσει αφορμή στην Ελλάδα, για δυναμική αντιμετώπιση της νέας μεθοδεύσεως εν τη γενέσει της. Στις πρώτες εισόδους τουρκικών UAV στο FIR Αθηνών, αυτά έσπευδαν να αποχωρήσουν όταν τα προσέγγιζαν ελληνικά αεροπλάνα. Εν συνεχεία παρέμεναν και συνέχιζαν την πτήση, σε διεθνή εναέριο χώρο, ανατολικώς Ρόδου. Όταν επιβεβαιώθηκε – καθιερώθηκε, ότι η Ελλάδα αντιδρά με απλή αναγνώριση, από τις αρχές του 2019 άρχισαν να πυκνώνουν οι είσοδοι UAV κι από ένα σημείο και μετά, να προβαίνουν σε μεμονωμένες παραβιάσεις του Εθνικού Εναερίου Χώρου για μικρό χρόνο. Σε επόμενη φάση, όταν η ελληνική αντίδραση δεν μεταβλήθηκε, τα τουρκικά UAV άρχισαν να πραγματοποιούν και υπερπτήσεις ενώ οι πτήσεις στο FIR Αθηνών διαφοροποιήθηκαν ποιοτικώς, με αποστολές μεγάλης διαρκείας που ξεκινούν με είσοδο ανατολικώς Ρόδου, διέλευση από τα στενά Καρπάθου και έξοδο κάπου στο Κεντρικό ή και Βόρειο Αιγαίο.
Είναι ανέξοδη και εύκολη η προτροπή από οποιονδήποτε εκτός θέσεων ευθύνης και χωρίς πλήρη εικόνα δεδομένων, για κατάρριψη UAV. Εκτός πολιτικοδιπλωματικού πεδίου, παραγωγικό θα ήταν ίσως, να εξεταστούν στρατιωτικώς – επιχειρησιακώς οι τάσεις, ώστε να αναγνωρίσουμε πιθανές νέες μεθόδους που θα αποβλέπουν στην ενίσχυση της συγκεκριμένου τύπου τουρκικής δραστηριότητος και να αντιμετωπιστεί πριν γιγαντωθεί, με την κατάλληλη επιτελική εισήγηση.
Akinci: συμπληρωματικό ενισχύει αλλά δεν ανατρέπει το αεροπορικό ισοζύγιο
Τί μπορούμε να φανταστούμε στο εγγύς μέλλον;
Αν προσέξουμε ότι τα UAV ήταν η πρώτη κατηγορία σε μη επανδρωμένες πλατφόρμες που αναπτύχθηκε διεθνώς για στρατιωτικούς σκοπούς, σήμερα το πεδίο εξελίσσεται και σε αντίστοιχες μη επανδρωμένες πλατφόρμες ξηράς (UGV) και θαλάσσης (USV). Επομένως, μπορούμε να θεωρήσουμε ότι μελλοντικώς η προκλητική παρουσία των τουρκικών UAV στο Αιγαίο θα συνοδευτεί από ανάλογη παρουσία USV.
Η ανεξέλεγκτη δράση τουρκικών UAV στο FIR Αθηνών και η πρόσφατη επίσημη παραδοχή ότι επιτηρούν τις ελληνικές στρατιωτικές δυνάμεις στα ελληνικά νησιά, είναι μία ακόμη “επίδειξη ισχύος” της Τουρκίας προς άπαντες, ότι ασκεί ένα είδος “ελέγχου” στο Αιγαίο. Αυτή η κατάσταση, δεμένη με την αβάσιμη κατηγορία – έλεγχο ότι η Ελλάδα δήθεν παραβιάζει το καθεστώς αποστρατιωτικοποιήσεως ελληνικών νήσων, επιδιώκει να προβάλει στην διεθνή κοινότητα ότι εξελίσσονται παράνομες δραστηριότητες εις βάρος της εθνικής ασφαλείας της Τουρκίας, κατ’ αναλογία με το Βόρειο Ιράκ και την Βόρειο Συρία.
Η συγκεκριμένη περίπτωση, εκδηλούμενη στην παρούσα χρονική συγκυρία με την έντονα εχθρική προς την Ελλάδα τουρκική ρητορική που συνοδεύτηκε στο πεδίο με μαζικές εισόδους UAV στο FIR Αθηνών και υπερπτήσεις, επιχειρησιακώς επιβεβαίωσε το “κεκτημένο” της άνευ επιπτώσεων ανεξέλεγκτης δραστηριότητάς τους ακόμη και σε περίοδο εντάσεως – κρίσεως. Σε επίπεδο ρητορικής, το εν λόγω επιχειρησιακό αποτέλεσμα έτυχε πολιτικής εκμεταλλεύσεως με την έκφραση της θέσεως ότι πλέον, οποιαδήποτε ελληνική αντίδραση από τα δήθεν αποστρατιωτικοποιημένα ελληνικά νησιά, θα αποτελέσει αφορμή για επίθεση στο πλαίσιο τουρκικής… αυτοάμυνας.
Η κατάσταση αυτή, στην περίπτωση πραγματικής τουρκικής προθέσεως επιθετικής πρωτοβουλίας, θα διευκολύνει τουλάχιστον τις πρώτες κινήσεις (με UAV και USV) στο πεδίο, χωρίς ελληνική αντίδραση. Πρόκειται για επιχειρησιακό πλεονέκτημα που εδραίωσε πλέον η Τουρκία, όταν η προσοχή όλων ήταν στραμμένη στην λαϊκίστικη (ανέξοδη) και άνευ προηγουμένου επιθετική ρητορική, πλεονέκτημα το οποίο μπορεί να αξιοποιηθεί στο μέγιστο, σε μια πραγματική κατάσταση.
Σε επίπεδο αρμοδιοτήτων, μπορούμε να προβλέψουμε ότι η Τουρκία θα επιδιώξει να αξιοποιήσει τα UAV και στο μέλλον τα USV, ώστε να εμπεδώσει την θέση της ότι μέχρι τον 25ο Μεσημβρινό έχει την ευθύνη της Έρευνας & Διάσωσης αλλά και την “αστυνόμευση” θαλασσίων περιοχών με νησιωτικά εδάφη, που υποστηρίζει ότι δεν εμπίπτουν στην ελληνική κυριαρχία. Με την χρήση και USV σε γυμνάσια στο Αιγαίο επίσης, μπορούν να δοκιμαστούν πιο προχωρημένα σενάρια προκλήσεων και αμφισβητήσεως ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων ή και κυριαρχίας.
Αυτή είναι μόνο μια γενική εικόνα για την εξέλιξη των τουρκικών προκλήσεων με την μορφή UAV και USV, εν καιρώ ειρήνης. Τα αρμόδια όργανα στην Ελλάδα, πρέπει με χαρακτηριστικά προληπτικής προσεγγίσεως, να χαράξουν μεθόδους αντιμετωπίσεως τέτοιου τύπου τουρκικής δραστηριότητος που αναπτύσσεται κι εξελίσσεται. Η αντιμετώπισή τους σε περίπτωση πολεμικής αναμετρήσεως, είναι το “εύκολο” κομμάτι. Ο τερματισμός της δραστηριότητός τους στον καιρό της ειρήνης είναι το “δύσκολο”, επειδή απαιτεί πρωτοτυπία, τόλμη, επιτελική ενόραση και πολυεπίπεδη εμπλοκή και συνεργασία διαφορετικών κρατικών φορέων, με εκμετάλλευση και όλου του θεσμικού πλαισίου σε ΕΕ και ΝΑΤΟ. Η ανέξοδη εξυπναδίστικη κριτική και υποδείξεις, όπως του πρώην υπουργού Εξωτερικών, δεν προσφέρουν κάτι ουσιαστικό, πέραν της δημιουργίας εντυπώσεων.
