Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Είναι ενδιαφέρον να παρακολουθεί κανείς πάντα στον δημόσιο διάλογο, τοποθετήσεις και απόψεις για το ζήτημα της στρατιωτικής θητείας σε Ελλάδα και Κύπρο. Ιδίως, όταν οι τοποθετήσεις και απόψεις εκφράζονται από στρατιωτικούς (αποστράτους) και επιδιώκεται απάντηση σε ερώτηση που έχουν δεχθεί ως προς το γιατί ο μέσος κληρωτός που υπηρετεί την θητεία του, με την απόλυσή του αισθάνεται ότι δεν φεύγει εκπαιδευμένος επειδή ο χρόνος του αναλώθηκε περισσότερο σε ανούσια έργα, που καμμία σχέση δεν είχαν με την εκπαίδευση ενός στρατιώτη. Ο δημοσιογράφος δηλαδή, προσπαθεί να αποκομίσει την γνώμη των ειδικών, για ποιον λόγο επικρατεί η γενική αίσθηση ότι η εκπαίδευση του μέσου κληρωτού στον Ελληνικό Στρατό και την Εθνική Φρουρά, δεν δείχνει να είναι τόσο υψηλού επιπέδου.
Η συνηθέστερη απάντηση, ταυτίζεται με την διάρκεια της στρατιωτικής θητείας, η οποία θεωρείται πολύ μικρή. Οι 9 μήνες, για να αναφερθούμε στον Ελληνικό Στρατό, δεν κρίνεται επαρκές διάστημα από τους ειδικούς ώστε να απορροφηθεί αλλά και να “καλλιεργηθεί” μέσω ασκήσεων, το φάσμα των γνώσεων που απαιτεί η εποχή, ώστε ο κληρωτός οπλίτης να ανταποκριθεί στο σύγχρονο πεδίο μάχης. Μήπως είναι υπεραπλουστευτική αυτή η άποψη;
Αν όντως, το σύγχρονο πεδίο μάχης απαιτεί υψηλότερου βαθμού προσόντα και δεξιότητες για τον χειρισμό οπλικών συστημάτων ή άλλων συστημάτων που ενέχουν κάποιον βαθμό υψηλής τεχνολογίας, μπορεί κάποιος να απευθύνει στους ειδικούς την παρακάτω βασική απορία: καθώς την ανωτέρω πρόκληση, η ηγεσία έχει αποφασίσει να την διαχειριστεί με προσλήψεις ΕΠΟΠ και ΟΒΑ, για ποιον λόγο οι απλοί κληρωτοί δεν θεωρείται δυνατό να εκπαιδευτούν επαρκώς στους 9 μήνες, σε βασικές ειδικότητες όπως ο τυφεκιοφόρος ή ο πολυβολητής;
Ο τυφεκιοφόρος, θεωρείται και είναι η βασική ειδικότητα, που απαιτεί από τον στρατιώτη καλή ατομική τακτική, να είναι καλός στην σκοποβολή με τον ατομικό οπλισμό του και να ανταποκρίνεται στις πορείες. Είναι δυνατόν να υποστηρίζεται ότι δεν μπορούν αυτά να διδαχθούν επαρκώς σε διάστημα 9 μηνών;
Η απάντηση σχετίζεται προφανώς με δύο στοιχεία. Το πρώτο είναι η ανάγκη διατηρήσεως του υψηλότερου δυνατού ποσοστού επανδρώσεως στις μονάδες των πρόσω, συνεπώς ο κληρωτός μετά την Βασική Εκπαίδευση ως νεοσύλλεκτος πρέπει να τοποθετηθεί σχετικώς σύντομα σε μονάδα κι επ’ αυτού η ηγεσία έχει επιδιώξει παραγωγικότερες λύσεις. Έτσι, η Βασική και Προκεχωρημένη Εκπαίδευση αποτελούν σχετικώς σύντομες διαδικασίες, που δεν επιτρέπουν καλή αφομοίωση των αντικειμένων και στις μονάδες αποδίδονται κληρωτοί πτωχά εκπαιδευμένοι. Από εκεί και πέρα, στη μονάδα, κυριαρχεί η γενική αίσθηση της απασχολήσεως των κληρωτών κατά κόρον με υπηρεσίες ασφαλείας στρατοπέδου ή και επανδρώσεως Επιτηρητικών Φυλακίων, όπου λόγω καθηκόντων δεν υφίσταται εκπαίδευση. Στον χρόνο παραμονής στην μονάδα, ο κληρωτός δεν “προλαβαίνει” να λάβει μέρος σε αρκετές εκπαιδευτικές δραστηριότητες, με αποτέλεσμα να μην προάγονται οι όποιες γνώσεις και δεξιότητες απέκτησε πριν να παρουσιαστεί σε αυτήν.
Από όλο αυτό τον κύκλο, προκύπτει το συμπέρασμα ότι το “λάθος” βρίσκεται σε έναν βαθμό στον τρόπο με τον οποίο οι Γενικές και Ειδικές Οδηγίες Εκπαιδεύσεως “περιγράφουν” το πρόγραμμα εκπαιδεύσεως και σε άλλον βαθμό στον τρόπο με τον οποίο υλοποιείται αυτό το πρόγραμμα. Είναι προφανές ότι αν σε 9 ή 12 μήνες δεν υπάρχει αποτέλεσμα ή τουλάχιστον αυτό είναι κατώτερο των προσδοκιών σε κάτι βασικό, όπως είναι το “φτιάξιμο” ενός τυφεκιοφόρου, τότε το πρόβλημα είναι δομικό.
Ένα απλό παράδειγμα. Όταν η αντιπυρική περίοδος στην χώρα μας διαρκεί από τον Μάιο μέχρι τον Σεπτέμβριο, δηλαδή για 5 μήνες περίπου τον χρόνο, δεν επιτρέπεται η εκτέλεση βολών, για ποιο ακριβώς επίπεδο και δεξιοτεχνία συζητάμε; Όταν παρουσιασθεί κάποιος Ιανουάριο και απολύεται Σεπτέμβριο, πόσες βολές “προλαβαίνει”; Αν για να “φτιάξεις” έναν καλό τυφεκιοφόρο, ένα από τα απαραίτητα στοιχεία εκπαιδεύσεως, είναι η συχνή εκτέλεση βολών με τον ατομικό οπλισμό και οι ασκήσεις με πραγματικά πυρά, που απαγορεύονται για 5 από τους 12 μήνες του έτους, τότε τι αναμένει ως αποτέλεσμα ο Ελληνικός Στρατός;
Αν δεν θεραπευτούν αδυναμίες όπως αυτή, με λήψη αυστηρότερων μέτρων πυρασφαλείας στα πεδία βολών, δημιουργία νέων πεδίων βολών μειωμένων κινδύνων πυρκαγιάς, κλειστών σκοπευτηρίων, διάθεση περισσοτέρων πυρομαχικών για σκοπούς εκπαιδεύσεως, ευρύτερη, πιο συστηματική και πιο ουσιαστική χρήση συστημάτων εξομοιωτών βολής, δεν μπορεί να αρχίσουν να αλλάζουν τα πράγματα, σε κάτι που διαπιστωμένα χωλαίνει επί δεκαετίες. Σε τελική ανάλυση, δεν είναι το διάστημα θητείας 9 ή 12 μηνών ανεπαρκές, αλλά το σύστημα εκπαιδεύσεως.
Όπως είδαμε, από τον προσεχή Μάιο θα αυξηθεί μερικώς η θητεία στον Ελληνικό Στρατό. Αλλά και εδώ, η κυβέρνηση τελικά έκανε μισό βήμα μόνο, αφού επέλεξε το “μπάχαλο” που υπήρχε και παλαιότερα και θεωρήθηκε αποτυχημένο, δηλαδή της θητείας 9 μηνών για όσους υπηρετούν στις μονάδες των πρόσω και των 12 μηνών για υπηρεσία στις υπόλοιπες. Συνεπώς, ο Ελληνικός Στρατός δεν πρέπει να αναμένει θεαματικά αποτελέσματα ούτε σε στατιστικά στοιχεία, για την διαμόρφωση σημαντικά καλύτερων δεικτών επανδρώσεως των μονάδων των πρόσω. Για να το πετύχει, θα συνεχίσει να υπολογίζει περισσότερο στις προσλήψεις ΕΠΟΠ και ΟΒΑ. Οι μονάδες αυτές, θα συνεχίσουν να είναι “τεντωμένες” από πλευράς υποχρεώσεων και σημαντικό ποσοστό του προσωπικού τους θα εξακολουθήσει να εμπλέκεται για σημαντικό χρόνο σε καθήκοντα φρουράς Επιτηρητικών Φυλακίων και μακριά από την εκπαίδευση.
Συνολικώς, ο Ελληνικός Στρατός θα εξακολουθήσει να αποτυγχάνει στην παραγωγή επαρκώς εκπαιδευμένων κληρωτών ακόμη και στην βασική εικότητα του τυφεκιοφόρου, πόσω μάλλον σε άλλες πιο σύνθετες. Κατάσταση την οποία μπορεί να αλλάξει μόνο μια αναθεώρηση της εκπαιδεύσεως.
Σε πολιτικό επίπεδο πάλι, η κυβέρνηση δεν τόλμησε να υιοθετήσει το μέτρο της υποχρεωτικής θητείας στο 18ο έτος ηλικίας, που θα περιόριζε διαρροές από φυγόστρατους. Αλλά και αυτό το μέτρο αν υιοθετηθεί, εφόσον η εκπαίδευση του κληρωτού παραμένει πτωχή, δεν θα αλλάζει κάτι δραστικώς σε ποιοτικό επίπεδο. Και σε αυτό, δεν θα φταίει κάποια κυβερνητική απόφαση αλλά η στρατιωτική ηγεσία.
Ίσως σε πολιτικό επίπεδο, σε μια χώρα που ρημάζεται από την υπογεννητικότητα και η λειψανδρία πλήττει τον Ελληνικό Στρατό, πρέπει πλέον να αρχίσουν να αναζητούνται πιο καινοτόμες λύσεις, προκειμένου η στρατιωτική θητεία να καταστεί πιο ελκυστική για το σύνολο των αρρένων.
Κίνητρα όπως η συγκέντρωση μορίων για μελλοντική ένταξη στα Σώματα Ασφαλείας, όπως ισχύουν σήμερα για υπηρεσία στις Ειδικές Δυνάμεις, θα μπορούσαν να συνοδεύονται πλέον με κατ’ εξαίρεση θητεία διαρκείας 24 μηνών για τους ενδιαφερόμενους. Ούτως ή άλλως, κάποιος που επιδιώκει επαγγελματική αποκατάσταση στα Σώματα Ασφαλείας, είναι ξεγραμμένος για τον υπόλοιπο βίο του από την εφεδρεία του Ελληνικού Στρατού, οπότε η μεγαλύτερη στρατιωτική θητεία στην περίπτωσή του δεν είναι ανορθολογική.
Άλλο μέτρο γενικότερης φύσεως, που μπορεί να εξετασθεί, είναι η αναγνώριση της στρατιωτικής θητείας ως συντάξιμος χρόνος για όποιον δηλώνει εθελοντής για 24 ή 36 μήνες ως κληρωτός. Όλοι οι άνδρες που προσεγγίζουν το όριο συνταξιοδοτήσεως, αγωνιούν εκείνα τα χρόνια για την συμπλήρωση των τελευταίων 2-3 ετών και τα ευεργετικά κριτήρια που ίσχυαν παλαιότερα, σήμερα σε μεγάλο βαθμό δεν υφίστανται ενώ πολλοί μιλούν για αύξηση των ορίων συνταξιοδοτήσεως στο μέλλον.
Το ζητούμενο είναι να γίνουμε πιο ρεαλιστές και ουσιαστικοί, αντί να περιοριζόμαστε στην επιφάνεια και τις προχειρότητες. Αυτό επιτάσσει πάνω απ’ όλα ο επαγγελματισμός, στοιχείο που ενώ στις πολιτικές ηγεσίες δεν μπορεί να θεωρείται δεδομένο, αποτελεί αυτονόητη συνθήκη στην περίπτωση των στρατιωτικών. Ειδικώς στα ζητήματα εκπαιδεύσεως, η πολιτική ηγεσία δεν μπορεί να έχει αντιρρήσεις, όταν τίθεται το ζητούμενο του αξιόμαχου του εμψύχου δυναμικού. Δεν υπάρχει δικαιολογία για την στρατιωτική ηγεσία, όταν διαπιστώνονται με τόση ευκολία πτωχά αποτελέσματα στην εκπαίδευση.
Στρατιωτική θητεία με “ανάπτυξη επαγγελματικών δεξιοτήτων”! Σοβαρά;
