Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Το χθεσινό πραξικόπημα στο Μάλι, φέρνει στο προσκήνιο για άλλη μια φορά την εξελισσόμενη προσπάθεια της Γαλλίας στην χώρα αυτή, όπου διατηρεί σοβαρές δυνάμεις, αλλά και στην ευρύτερη Υποσαχάρια Αφρική. Ο πρόεδρος Μακρόν έχει αναλάβει πρωτοβουλία να ενισχύσει την στρατιωτική προσπάθεια με την υποστήριξη άλλων Ευρωπαϊκών χωρών που είναι πρόθυμες να συνεισφέρουν δυνάμεις. Το στρατιωτικό πραξικόπημα και οι νέοι ισχυροί άνδρες που το οργάνωσαν, εκτιμάται ότι δεν είναι αντίθετοι σε αυτή την πολιτική.
Προς το παρόν, με αργό ρυθμό έχει προχωρήσει η συγκρότηση του πολυεθνικού Διακλαδικού Τακτικού Συγκροτήματος Ειδικών Επιχειρήσεων, γνωστό ως Task Force TAKUBA, που έχει αναλάβει να ηγηθεί η Γαλλία στην περιοχή του Σαχέλ της Κεντρικής Αφρικής. Η συγκρότηση της δυνάμεως, αποφασίσθηκε στις 27 Μαρτίου. Παρά την επίσημη ενεργοποίηση στις 15 Ιουλίου της TF TAKUBA, που εδρεύει στην μόνιμη στρατιωτική βάση της Γαλλίας στην Γκαό του Μάλι, ακόμη δεν έχει αναπτυχθεί το σύνολο της δυνάμεως, ώστε να ξεκινήσει το συστηματικό έργο βάσει των αποστολών που θα αναληφθούν.
Η μεγαλύτερη πρόκληση ασφαλείας στην περιοχή προέρχεται από την δράση τζιχαντιστών του Ισλαμικού Κράτους, κυρίως στην περιοχή Λιπτάκο – Γκουρμά, στο τριεθνές μεταξύ Μάλι, Νίγηρα και Μπουρκίνα Φάσο. Η αντιμετώπιση της απειλής, είναι αποστολή της TF TAKUBA, η οποία προορίζεται να κηρυχθεί πλήρως επιχειρησιακή στις αρχές του 2021, με προοπτική τριετούς παραμονής. Ωστόσο, στις 15 Ιουλίου που έγινε η επίσημη ενεργοποίηση της TF TAKUBA, επιτόπου υπήρχαν μόνο περίπου 60 Γάλλοι και 40 Εσθονοί των Ειδικών Δυνάμεων. Την επομένη, η Ιταλία ανακοίνωσε ότι θα αποστείλει προσωπικό δυνάμεως μέχρι 200 ατόμων, μαζί με 20 οχήματα και 8 αεροσκάφη.
Στις 12 Ιουνίου, το Παρίσι συμφώνησε με τους G5 του Σαχέλ (Μάλι, Μαυριτανία, Μπουρκίνα Φάσο, Νίγηρα, Τσαντ) στον σχηματισμό της “Διεθνούς Συμμαχίας για το Σαχέλ”, η οποία είχε ανακοινωθεί τον περασμένο Ιανουάριο. Η συμμαχία αποβλέπει στον συντονισμό των πρωτοβουλιών που θα αναπτυχθούν σε διεθνές επίπεδο για την ενίσχυση της ασφάλειας και της ανάπτυξης της περιοχής. Οι πυλώνες της συμμαχίας, εστιάζονται στην καταπολέμηση της διεθνούς τρομοκρατίας, την ενίσχυση των ενόπλων δυνάμεων των χωρών του Σαχέλ, την αποκατάσταση της κρατικής εξουσίας και την συνδρομή στην ανάπτυξη της περιοχής.
Το Παρίσι που έχει εμπλακεί ενεργά από το 2013 στην περιοχή, υποστηρίζει ότι για την αντιμετώπιση των μεγάλων προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι G5 του Σαχέλ, πρέπει πρώτα να εξαλειφθεί η απειλή των τρομοκρατών και να επέλθει σταθεροποίηση, προκειμένου να ακολουθήσει η ανάπτυξη μέσω κοινωνικών και οικονομικών μεταρρυθμίσεων. Η ανάγκη αυτή κατέστη επιτακτική, μετά την κάθετη αύξηση των επιθέσεων τζιχαντιστών τους τελευταίους μήνες, που κινητοποίησαν τις κυβερνήσεις των G5 του Σαχέλ και τον πρόεδρο Μακρόν.
Η διαφορά στην περίπτωση της TF TAKUBA, σε σχέση με τις άλλες αποστολές των Ηνωμένων Εθνών και της ΕΕ που βρίσκονται στο Σαχέλ, είναι ότι δεν αποτελεί πρωτοβουλία κατόπιν αποφάσεως διεθνούς οργανισμού. Μπορεί να έχει πολυεθνική σύνθεση αλλά πρόκειται καθαρά για πρωτοβουλία της Γαλλίας, στο πλαίσιο της ευρύτερης Επιχειρήσεως BARKHANE για την καταστροφή των τζιχαντιστών που βρίσκεται σε εξέλιξη από το 2014, με κόστος μέχρι σήμερα 43 νεκρούς Γάλλους στρατιώτες. Μέχρι πέρυσι, οι γαλλικές δυνάμεις αριθμούσαν περί τους 4.500 άνδρες ενώ μετά την απόφαση του προέδρου Μακρόν τον Φεβρουάριου για αποστολή ενισχύσεων, η δύναμη προσεγγίζει πλέον τα 5.100 άτομα. Η TF TAKUBA προορίζεται, με το έργο που θα αναλάβει στην περιοχή της, να επιτρέψει στις υπόλοιπες γαλλικές δυνάμεις να εστιάσουν την δράση τους σε άλλες περιοχές.
Αυτό που φαίνεται να αναμένουν οι Γάλλοι από την TF TAKUBA είναι να καταφέρει καίρια πλήγματα στους τζιχαντιστές, προκειμένου να τους εκδιώξει από τις πληττόμενες χώρες μέσα σε εύλογο χρονικό διάστημα. Την ίδια στιγμή, οι ένοπλες δυνάμεις των G5 του Σαχέλ, θα επιχειρηθεί να βελτιώσουν το επίπεδό τους και να επιβάλλουν την παρουσία τους με αποτελεσματικότερο τρόπο στις απόμακρες περιοχές που “μολύνονται” από εστίες τζιχαντιστών. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι η TF TAKUΒA καλείται να πετύχει το ίδιο αποτέλεσμα με αυτό που πέτυχαν οι Αμερικανοί με μια χούφτα ανδρών των Ειδικών Δυνάμεων το 2002 στο Αφγανιστάν, που συνεργάσθηκαν με ντόπιες δυνάμεις κι ανέτρεψαν τους Ταλιμπάν μέσα σε μερικές εβδομάδες.
Η TF TAKUBA θα επιχειρεί από τρεις στρατιωτικές βάσεις στο Μάλι. Το προσωπικό της δυνάμεως, θα εφαρμόσει την στρατηγική “Συνοδεία, Συμβουλή, Συνδρομή” (Accompany, Advise, Assist) δηλαδή συνδρομή σωστής προετοιμασίας των δυνάμεων του Μάλι, ανάληψη συμβουλευτικού ρόλου ως προς την σχεδίαση επιχειρήσεων και συνοδεία των δυνάμεων στο πεδίο. Τελικός στόχος είναι οι ένοπλες δυνάμεις του Μάλι, να αποκτήσουν δυνατότητα επιχειρησιακής αυτονομίας σε μια ειρηνευμένη περιοχή.
Εξυπακούεται ότι η πολυεθνική Δύναμη Ειδικών Επιχειρήσεων θα αναλάβει αυτόνομα την εκτέλεση Άμεσων Επιθετικών Επιχειρήσεων (DA) και αποστολές Αναγνωρίσεως, υπό γαλλικό επιχειρησιακό έλεγχο. Η δομή διοικήσεως δεν έχει ανακοινωθεί ακόμη αλλά θα ακολουθεί είτε το “Ευρωπαϊκό μοντέλο” ή το “Μοντέλο Αφγανιστάν”. Στην πρώτη περίπτωση, στελέχη όλων των χωρών που συνεισφέρουν δυνάμεις θα επανδρώσουν μία διοίκηση ενώ στην δεύτερη, σε κάθε εθνική συμμετοχή θα ανατεθεί συγκεκριμένη αποστολή, αναλόγως εξειδικεύσεως και υφισταμένων περιορισμών. Αυτό σημαίνει ότι οι Γάλλοι θα επωμισθούν το βάρος της ενεργού συμμετοχή στις επιχειρήσεις ενώ οι μικρότερες εθνικές αποστολές θα περιοριστούν στην εκπαίδευση των δυνάμεων του Μάλι.
Προς το παρόν, από τις αρχές του έτους, Δυνάμεις Ειδικών Επιχειρήσεων των Γάλλων έχουν εκτελέσει αριθμό επιχειρήσεων DA, για την καταστροφή στόχων των τζιχαντιστών, με αποτέλεσμα μερικές δεκάδες νεκρούς τρομοκράτες. Η δράση αυτή, εκτιμάται ότι αναλήφθηκε προκειμένου να καταδειχθεί στους Ευρωπαίους ότι είναι δυνατή η νίκη στην συγκεκριμένη “εκστρατεία” και να δημιουργηθεί θετική προδιάθεση για εκδήλωση ενδιαφέροντος στην συνεισφορά δυνάμεων.
Στην TF TAKUBA, η Γαλλία θα διατηρεί τον κορμό της δυνάμεως με 300 άτομα, ενώ συνολικώς η δύναμη θα ανέλθει σε 500-600, με αποσπάσματα από Βέλγιο, Δανία, Εσθονία, Ιταλία, Λετονία, Ολλανδία, Πορτογαλία, Σουηδία και Τσεχία. Η Ιταλία έχει ανακοινώσει ότι θα αναπτύξει τις δυνάμεις της στα τέλη Αυγούστου, η Τσεχία 60 άνδρες τον Οκτώβριο ενώ η Σουηδία έχει ανακοινώσει την αποστολή 150 ανδρών αλλά αυτή αναμένεται μόνο στις αρχές του επομένου έτους.
Γερμανία και Μεγάλη Βρετανία υποστηρίζουν το Παρίσι σε πολιτικό επίπεδο, χωρίς συνεισφορά δυνάμεων. Το Λονδίνο, μετά το BREXIT, προτίμησε να αποστείλει δύναμη 250 ατόμων στην ειρηνευτική δύναμη των Ηνωμένων Εθνών στο Μάλι (MINUSMA) που αριθμεί 13.000 προσωπικό! Άλλες χώρες που αρχικώς εκδήλωσαν ανοικτά την πρόθεσή τους να συνεισφέρουν με δυνάμεις, εν συνεχεία απέσυραν το ενδιαφέρον τους, όπως η Νορβηγία που επικαλέσθηκε την δέσμευσή της για συνεισφορά δυνάμεων στο Αφγανιστάν το 2022, με αποτέλεσμα την επιβάρυνση των ενόπλων της δυνάμεων.
Ελληνική πιθανή συμμετοχή
Το Παρίσι έχει θέσει το θέμα της συνεισφοράς δυνάμεων και στην Ελλάδα, με αφορμή την συμφωνία στρατηγικής συνεργασίας που επιθυμούν να συνάψουν οι δύο χώρες. Η ελληνική κυβέρνηση αντιμετωπίζει θετικά την προοπτική αλλά η διαρκής τουρκική επιθετικότητα λειτουργεί παγίως αρνητικά σε τέτοιες σκέψεις, παρόλο που σε κάθε περίπτωση η διάθεση δυνάμεων θα είναι μικρή σε αριθμό. Επιπλέον, στην παρούσα συγκυρία, δυσκολίες ανέκυψαν και λόγω των μέτρων που επιβλήθηκαν από την πανδημία του COVID-19.
Σήμερα, η ελληνική στρατιωτική παρουσία στην περιοχή του Σαχέλ, περιορίζεται σε μόλις δύο αξιωματικούς του Στρατού, οι οποίοι συμμετέχουν στην Εκπαιδευτική Αποστολή της ΕΕ. Η αποστολή αυτή βρίσκεται στο Μάλι και όπως προδίδει η ονομασία της, αποβλέπει στην παροχή εκπαιδεύσεως στις ένοπλες δυνάμεις της συγκεκριμένης χώρας. Ωστόσο, η γαλλική πρόταση συμμετοχής της Ελλάδος με κάποια υπολογίσιμη δύναμη, αφορά την TF TAKUBA και σε αυτή την περίπτωση η επιλογή της στρατιωτικής ηγεσίας θα είναι η αφιέρωση προσωπικού, με πυρήνα το ΕΤΑ. Η αξία τυχόν ελληνικής ανταποκρίσεως στο γαλλικό αίτημα, μπορεί να θεωρηθεί τουλάχιστον σημαντική, βάσει των προσδοκιών που έχουν και οι δύο πλευρές για την εξυπηρέτηση των εθνικών σκοπών τους.
