Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Η διαδικασία επιλογής νέας φρεγάτας για το Πολεμικό Ναυτικό απέκτησε νέο ενδιαφέρον μετά την αποκάλυψη της Ιωάννας Ηλιάδη στο armyvoice στις 11 Απριλίου, ότι από πλευράς ΗΠΑ έχει εκδηλωθεί ενδιαφέρον και από το σχεδιαστικό γραφείο ναυπηγικής Gibbs & Cox. Από την σχετική έρευνα, προκύπτει ότι η Gibbs & Cox ενημέρωσε τον περασμένο Φεβρουάριο για την πρότασή της, που αφορά προσφορά ενός σχεδίου κυρίας μονάδος κρούσεως βασισμένου σε ελληνικές προδιαγραφές, σε συνδυασμό με εκδήλωση ενδιαφέροντος για τα ναυπηγεία Σκαραμαγκά.
Η διπλή πρόταση, αφορά επί της ουσίας εκδήλωση ενδιαφέροντος για τον νέο διαγωνισμό που θα αφορά τα ναυπηγεία Σκαραμαγκά από αμερικανικό όμιλο στον οποίο συμμετέχει και η Gibbs & Cox. Το ενδιαφέρον του αμερικανικού ομίλου, σχετίζεται και σε αυτή την περίπτωση με την υποστήριξη του επενδυτικού σχεδίου από την αμερικανική κρατική Αναπτυξιακή Χρηματοοικονομική Εταιρεία (Development Finance Corporation), όπως επιδιώκεται και στην περίπτωση της επενδύσεως της αμερικανικής ONEX. Η βιωσιμότητα του επενδυτικού σχεδίου της Gibbs & Cox προκρίνει την ανάληψη από το Ελληνικό Δημόσιο ενός ναυπηγικού προγράμματος το οποίο δεν θα περιορίζεται στις 4 μόνο κύριες μονάδες κρούσεως της παρούσης διαδικασίας αλλά θα επεκτείνεται και σε άλλες κατηγορίες μονάδων κρούσεως, δημιουργώντας προϋποθέσεις ενός ναυπηγικού προγράμματος με μακρόπνοο ορίζοντα, με πλοία που θα σχεδιάζονται βάσει προδιαγραφών του Πολεμικού Ναυτικού.
Ενδιαφέρον διευκρινίσεως έχουν αποκτήσει οι χειρισμοί από αμερικανικής αλλά και ελληνικής πλευράς, αναφορικώς με την πρόταση της Gibbs & Cox καθώς μέχρι σήμερα στο προσκήνιο έδειχνε να υπάρχει μόνο η πρόταση της Lockheed Martin για το MMSC. Θυμίζουμε ότι η Lockheed Martin Rotary & Mission Systems είχε καταθέσει πρόταση στο ΥΠΕΘΑ από τον Μάρτιο του 2019, όταν ακόμη κυριαρχούσαν οι συζητήσεις με την Γαλλία για προμήθεια δύο φρεγατών Belh@rra. Λίγο μετά, τον Ιούλιο, το ΓΕΝ είχε αποστείλει Επιστολή Αίτησης για Τιμή και Διαθεσιμότητα (LOR for Price & Availability) με την απάντηση να προσδιορίζει για 4 MMSC κόστος 4,36 δισ. $ (3,7 δισ. €) και ισχύ μέχρι 31 Οκτωβρίου 2019. Η τιμή αφορούσε την διαμόρφωση για το ναυτικό της Σαουδικής Αραβίας, που είναι ελαφρά και δεν καλύπτει τις ελληνικές απαιτήσεις.
Στις 30 Οκτωβρίου 2020, και αφού τον προηγούμενο μήνα ο πρωθυπουργός είχε ανακοινώσει την στροφή προς προμήθεια 4 φρεγατών πολλαπλού ρόλου, τερματίζοντας τις διαπραγματεύσεις για δύο Belh@rra, το Ανώτατο Ναυτικό Συμβούλιο αποφάσισε να εισηγηθεί την αποστολή LOR στις ΗΠΑ για την προμήθεια 4 MMSC.
Η επικοινωνιακή επίθεση της Lockheed Martin τον περασμένο Φεβρουάριο, με ενημερώσεις δημοσιογράφων για την πρότασή της αλλά και προωθητικές ενημερωτικές κινήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτυώσεως, μπορεί να εξηγηθεί υπό το φως των πληροφοριών περί εμφανίσεως στο προσκήνιο της Gibbs & Cox εκείνες τις ημέρες. Τότε, η Lockheed Martin είχε παρουσιάσει σε βασικές γραμμές την πρότασή της για το “ελληνοποιημένο” MMSC.
Ενδεχομένως δεν είναι τυχαία ούτε η συγκυρία της ενημερώσεως που επέλεξε να κάνει ο πρέσβης των ΗΠΑ στην Αθήνα στις 4 Μαρτίου, σε Έλληνες δημοσιογράφους. Παρά το ότι ο πρέσβης μίλησε γενικότερα για την ελληνοαμερικανική συνεργασία, το ενδιαφέρον επικεντρώθηκε στη νέα φρεγάτα του Πολεμικού Ναυτικού. Ο πρέσβης, μαζί με παριστάμενο αξιωματικό του Ναυτικού των ΗΠΑ, αναφέρθηκαν αποκλειστικώς στην πρόταση της Lockheed Martin. Δεν έγινε καμμία απολύτως νύξη στην Gibbs & Cox αλλά δεν ήταν καθόλου τυχαία, όπως διαπιστώνουμε πλέον, η επισήμανση που έγινε εκείνη την περίοδο ότι το MMSC είναι ένα σχέδιο που βασίζεται σε υπαρκτό πλοίο, το LCS. Η επισήμανση, αποδεικνύεται μάλλον ότι είχε ως “στόχο” την Gibbs & Cox, της οποίας η πρόταση θα αφορά σχέδιο που θα στηριχθεί κατά βάση σε προδιαγραφές του Πολεμικού Ναυτικού. Ανάλογη στόχευση προφανώς είχαν και οι δηλώσεις των ανθρώπων της Lockheed Martin περί της (αυτονόητης) υποστηρίξεως της προτάσεώς τους από την αμερικανική κυβέρνηση.
Λίγες ημέρες αργότερα, στις 22 Μαρτίου απεστάλη από την Αθήνα η απαιτούμενη LOR στις ΗΠΑ, με την οποία αναμένονται όλες οι απαντήσεις στα ζητήματα που θέτει η ελληνική πλευρά. Εδώ υπάρχει ένα ενδιαφέρον σημείο, ως προς τους ελληνικούς χειρισμούς. Την LOR απέστειλε το ΓΕΝ και σύμφωνα με πληροφορίες του ΔΟΥΡΕΙΟΥ ΙΠΠΟΥ, αφορά αποκλειστικώς την πρόταση της Lockheed Martin. Αυτό είναι μάλλον κάτι το αναμενόμενο, καθώς η Gibbs & Cox έχει έλθει σε επαφή με το ΥΠΕΘΑ και το Υπουργείο Οικονομικών, στο πλαίσιο μιας γενικής ακόμα προτάσεως προσφοράς, που αφορά ένα σχέδιο πλοίου που θα καταρτισθεί ουσιαστικώς βάσει των ελληνικών υποδείξεων.
Καθώς οι χειρισμοί του ΥΕΘΑ Ν. Παναγιωτόπουλου μέχρι σήμερα στο σύνολο του εύρους του χαρτοφυλακίου του μπορούν να χαρακτηρισθούν υποδειγματικοί, το όποιο ζήτημα υπάρχει ή όχι, εντοπίζεται περισσότερο στην αμερικανική πλευρά. Το αν η Gibbs & Cox τυγχάνει ή όχι της δέουσας αντιμετωπίσεως από την αμερικανική κυβέρνηση και τον πρέσβη της στην Αθήνα, είναι κάτι που θα φανεί στον έναν ή τον άλλον βαθμό. Και σίγουρα αυτό ενδιαφέρει την Αθήνα, για λόγους υγιούς ανταγωνισμού και διαφάνειας διαδικασιών.
Τα ναυπηγεία
Ως προς την διάσταση των ναυπηγείων, η εμφάνιση της Gibbs & Cox ως πιθανού ενδιαφερόμενου για τον Σκαραμαγκά, μένει να αποδειχθεί και εξηγεί πιθανώς γιατί καθυστερεί η προκήρυξη του νέου διαγωνισμού. Η ελληνική κυβέρνηση αποβλέπει σε ένα τίμημα που θα μπορέσει να ικανοποιήσει τους εργαζόμενους των ναυπηγείων, που διεκδικούν οφειλές πλέον των 180 εκατ. € από το 2012. Πρόκειται για τίμημα εκτός πραγματικότητος για την αγορά, όπως φάνηκε και από την μόνη πρόταση Πριόβολου που κατατέθηκε πέρυσι. Για τον λόγο αυτό, η κυβέρνηση πιστεύει ότι, όπως και στην περίπτωση των ναυπηγείων Ελευσίνος που τα χρέη υπερβαίνουν τα 400 εκατ. €, μόνο αμερικανική εμπλοκή διά της DFC μπορεί να αποφέρει λύση. Αυτή ήταν εξαρχής η κεντρική ιδέα της κυβερνήσεως, σε συνδυασμό με το ευρύτερο αμερικανικό ενδιαφέρον για την Ελλάδα ως ανάχωμα στην κινεζική επέκταση, που εξαρχής οδήγησε στην δραστική στροφή ως προς την νέα φρεγάτα του Πολεμικού Ναυτικού.
Ο χρόνος πάντως εξαντλείται, καθώς τον Ιούνιο λήγει το καθεστώς ειδικής εκκαθαρίσεως για τον Σκαραμαγκά, χρονικό ορόσημο στο οποίο θεωρητικώς η κυβέρνηση πρέπει να ανακοινώσει ανάδοχο αλλά και τον νικητή για την νέα φρεγάτα. Μέχρι σήμερα, η ΟΝΕΧ ενδιαφερόταν για Ελευσίνα και Σκαραμαγκά ενώ τώρα εμφανίζεται και ο συνεργαζόμενος με την Gibbs & Cox αμερικανικός όμιλος, για τον Σκαραμαγκά. Στην Ελευσίνα, εάν δεν περατωθούν οι διαδικασίες μέχρι τον Σεπτέμβριο, θεωρητικώς η επιχείρηση πρέπει να κλείσει, γεγονός που απεύχονται άπαντες.
Τα επιχειρησιακά κριτήρια
Από επιχειρησιακής απόψεως, η εμφάνιση της Gibbs & Cox ανοίγει ένα παράθυρο ευκαιρίας για το Πολεμικό Ναυτικό, του οποίου όμως τα επιχειρησιακά κριτήρια έχουν δευτερεύουσα σημασία για την τελική λήψη αποφάσεως από την κυβέρνηση. Οι απαντήσεις στην LOR, μπορούμε να εκτιμήσουμε ότι θα κινούνται σε δύο βασικές διαπιστώσεις:
- Το κόστος για τροποποιήσεις που επιθυμεί το ΓΕΝ στο MMSC, θα ανεβάσει το τελικό τίμημα πέραν των 4 δισ. €.
- Η “ενδιάμεση λύση” που θα προταθεί από τις ΗΠΑ, δεν θα ικανοποιεί την ελληνική προτίμηση για το αντιτορπιλικό κλάσεως ARLEIGH BURKE.
Το πρώτο δεν είναι ζήτημα του ΓΕΝ ενώ και το δεύτερο, μπορεί να παρακαμφθεί εφόσον ως “ενδιάμεση λύση” επιλεγεί σε άλλον χρόνο η πρόσκτηση των πλέον ελκυστικών φρεγατών τύπου Μ από την Ολλανδία.
Η ευκαιρία όμως που ανοίγει με την Gibbs & Cox, είναι ότι το Πολεμικό Ναυτικό μπορεί να θέσει εξαρχής προδιαγραφές σε σχεδίαση και να δει αμερικανική λύση που να ικανοποιεί την απαίτηση για αυξημένες δυνατότητες αντιαεροπορικής αμύνης. Το στοιχείο αυτό έχει σημασία, καθώς πληροφορίες του ΔΟΥΡΕΙΟΥ ΙΠΠΟΥ δείχνουν ότι οι επιτελείς που εμπλέκονται στην αξιολόγηση των προτάσεων, κρίνουν σκόπιμη την ύπαρξη βλημάτων επιφανείας – αέρος μεγάλου βεληνεκούς στην νέα φρεγάτα. Αυτή είναι η μεγαλύτερη ίσως πρόκληση για την πρόταση της Lockheed Martin, αφού ο συνδυασμός του βλήματος SM2MR με το ραντάρ TRS-4D θα υπολείπεται σε απόδοση, καθώς οι επιδόσεις ραντάρ δεν θα επιτρέπουν πλήρη εκμετάλλευση των επιδόσεων του όπλου ενώ οι σοβαρές παρεμβάσεις ολοκληρώσεως που απαιτούνται, συνεπάγονται σημαντικό κόστος. Επιπλέον κόστος για συζητήσιμη απόδοση, είναι κάτι που κανείς δεν επιθυμεί.
Έχει ενδιαφέρον να σημειωθεί ότι ενώ η Lockheed Martin ονόμαζε την πρότασή της MMSC-HN (Hellenic Navy), πλέον την αποκαλεί επισήμως HF2 (Hellenic Future Frigate). Η αλλαγή ονομασίας πιθανώς έγινε για εμπορικούς λόγους, είναι σαφές όμως ότι το βασικό πακέτο ηλεκτρονικών συστημάτων, προωστήριου σκεύους και οπλισμού, παραμένει το αυτό με τoυ ΜΜSC της Σαουδικής Αραβίας. Για τα σύγχρονα δεδομένα διεθνώς, πρόκειται ουσιαστικώς για πλοίο τάξεως κορβέτας. Ως προς τον οπλισμό, η HF2 φέρει πυροβόλο Mk110 των 57 mm, 8 βλήματα επιφανείας – επιφανείας, ένα Σύστημα Καθέτου Εκτοξεύσεως Mk41 με 8 κελιά για το μέγιστο 32 βλήματα επιφανείας – αέρος ΕSSM, Σύστημα Εγγύς Αντιβληματικής Αμύνης MK-15 Mod 31 SeaRAM με 11 βλήματα RIM116C Block II κ.λπ. Η HF2 προτείνεται και αυτή με Σύστημα Μάχης COMBATSS-21 και ραντάρ TRS-4D αλλά μπορούμε να θεωρήσουμε βέβαιο ότι το Πολεμικό Ναυτικό θα ζητήσει πυροβόλο 76 mm και τουλάχιστον ένα δεύτερο Mk41 VLS.
Συνοψίζοντας, εφόσον η κυβέρνηση έχει προσανατολιστεί εξαρχής στην αμερικανική επιλογή, η εμφάνιση της Gibbs & Cox μπορεί να δημιουργήσει ευμενείς προϋποθέσεις εξασφαλίσεως μεγαλύτερων ανταλλαγμάτων σε επίπεδο κρατικό και αναδόχου. Προς αυτή την κατεύθυνση πρέπει να ενθαρρυνθεί το Πολεμικό Ναυτικό και το ΥΠΕΘΑ. Το πρόβλημα όμως, δεν εντοπίζεται ούτε στο ΓΕΝ, ούτε στο ΥΠΕΘΑ αλλά στα κριτήρια του Μαξίμου, που πλέον έχει στα χέρια του και δεύτερη αμερικανική επενδυτική πρόταση για τα ναυπηγεία.
Έξι φρεγάτες αυξημένων Α/Α δυνατοτήτων ήθελε το ΠΝ – Αδιάφορο για την κυβέρνηση
