Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Η παρουσίαση του ανεπάνδρωτου αεροσκάφους μάχης X-BAT που σχεδίασε η Shield AI αυτές τις ημέρες, αναδεικνύει την “έκρηξη” στην αμυντική βιομηχανία των ΗΠΑ, σε προτάσεις που αφορούν το μέλλον του αεροπορικού πολέμου με την επιχειρησιακή εκμετάλλευση τεχνολογιών αιχμής και της Τεχνητής Νοημοσύνης. Η νεοφυής επιχείρηση δεν περιλαμβάνεται στις υποψήφιες με πρόταση για το πρόγραμμα Συνεργατικού Αεροσκάφους Μάχης (CCA) της Αεροπορίας των ΗΠΑ αλλά μόλις τον περασμένο Σεπτέμβριο, ανακοινώθηκε ότι επιλέχθηκε για να παρέχει αυτόνομες ικανότητες στο υποψήφιο YFQ-44A της Anduril. Για το έτερο υποψήφιο, το YFQ-42A της General Atomics, το αντίστοιχο έργο ανέλαβε η RTX.
Μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα συνέντευξη στο The War Zone (Tyler Rogoway) με τον Armor Harris, Ανώτερο Αντιπρόεδρο και Γενικό Διευθυντή του τμήματος αεροσκαφών της Shield AI, περιέγραψε ένα άκρως ενδιαφέρον πρόγραμμα.
Η εταιρεία αναπτύσσει το X-BAT επί ενάμιση έτος ήδη κι ετοιμάζεται για πτήσεις δοκιμών. Το δεύτερο εξάμηνο του 2026 σχεδιάζεται να γίνουν οι δοκιμές καθέτου αποπροσγειώσεως και από το 2028 πτήσεις πλήρους προφίλ.
Με το X-BAT, η Shield AI επιδιώκει να “ταράξει τα ύδατα” όχι μόνο στον διαγωνισμό CCA, που στηρίζεται σε συμβατικής αντιλήψεως ανεπάνδρωτα αεροσκάφη αλλά και στην παγκόσμια σχετική αγορά. Το X-BAT διακρίνεται όχι μόνο από τα χαρακτηριστικά χαμηλής παρατηρησιμότητας (LO) αλλά και από την ικανότητα καθέτου αποπροσγειώσεως (VTOL) με το αεροσκάφος όχι σε οριζόντια αλλά σε κάθετη θέση! Έτσι, καθίσταται ανεξάρτητο υποδομής διαδρόμου αποπροσγειώσεων.
Η ικανότητα VTOL ελέγχεται από ακροφύσια κατευθυνόμενης ώσεως στον κινητήρα, που θα είναι είτε ο F100 της Pratt & Whitney, είτε ο F110 της General Electric, αναλόγως προτιμήσεως του πελάτη. Οι συγκεκριμένοι κινητήρες θα εξασφαλίζουν εντυπωσιακή σχέση ώσεως προς βάρος. Τα ακροφύσια κατευθυνόμενης ώσεως, προέρχονται από το πρόγραμμα ACTIVE (Προηγμένη Τεχνολογία Ελέγχου για Ολοκληρωμένα Οχήματα) που εκπονήθηκε για το μαχητικό F-15 αλλά δεν υιοθετήθηκε ως λύση στο εν λόγω μαχητικό ενώ κατόπιν είχαν επανασχεδιαστεί για το F-16.
Αξιοποιώντας την εμπειρία από την τεχνολογία Κατευθύνσεως – Ναυτιλίας – Ελέγχου (GNC) που ενσωματώνει το ανεπάνδρωτο V-BAT (που προσφάτως απέκτησε και ο Ελληνικός Στρατός) το X-BAT θα προσγειώνεται καθέτως με το ουραίο τμήμα. Στην απογείωση θα χρησιμοποιείται μετάκαυση ενώ στην επιστροφή, δεδομένου ότι θα έχει καταναλωθεί καύσιμο, ο λόγος ώσεως προς βάρος θα επιτρέπει προσγείωση με στοιχεία “ξηρής” ώσεως. Έτσι, δεν θα επηρεάζεται και η πλατφόρμα προσγειώσεως ενώ το αεροσκάφος θα έχει δυνατότητα να επιστρέφει ακόμη και μεταφέροντας όπλα.
Σε διαστάσεις, το X-BAT είναι μήκους 8 μέτρων, με εκπέτασμα πτερύγων 12 μέτρων περίπου, δηλαδή το 1/3 ενός F/A-18. Η μέγιστη εμβέλεια ορίζεται σε 2.000 ν.μ. και η μέγιστη οροφή σε 50.000 πόδια. Η εταιρεία υποστηρίζει ότι τα 2.000 ν.μ. είναι επίδοση με το X-BAT σε διαμόρφωση μάχης, δηλαδή πλήρες καυσίμου και όπλων. Σε επιδόσεις, θα μπορεί να αναπτύσσει υψηλές υποηχητικές ταχύτητες αλλά συγκριτικώς με τα υποψήφια του προγράμματος CCA, το X-BAT θα είναι αρκετά ταχύτερο! Ανώτερο, θα είναι το X-BAT και από πλευράς χαρακτηριστικών LO ενώ οι συμβιβασμοί που υπεισέρχονται λόγω της τεχνολογίας VTOL, ως προς το υπέρυθρο ίχνος, θεωρούνται αποδεκτοί. Σε μεγάλα υψόμετρα, χάρη στα ακροφύσια κατευθυνόμενης ώσεως, η συμπεριφορά και η ευελιξία θα είναι πολύ βελτιωμένα, για αεροσκάφος χωρίς ουραία κάθετα σταθερά.
Το αεροσκάφος θα φέρει δύο καταπακτές για εσωτερική μεταφορά όπλων ενώ απεικονίσεις παρουσιάζουν δύο εξωτερικούς πυλώνες, που θα χρησιμοποιούνται για βλήματα αέρος – αέρος μεγάλου βεληνεκούς. Από πλευράς συστημάτων αποστολής, ακόμη είναι νωρίς για πιο συγκεκριμένες δηλώσεις ωστόσο, το σύνολο θα επιτρέπει την αυτόνομη αναζήτηση και πρόσκτηση στόχων, όταν το X-BAT δεν θα επιχειρεί σε δικτύωση με άλλες πλατφόρμες. Πέραν των ζεύξεων επικοινωνίας, το αεροσκάφος θα έχει πλήρη ικανότητα επιχειρήσεων σε περιβάλλον απουσίας GPS, χάρη σε αξιοποίηση συνδυασμού τεχνολογιών.
Συνολικώς, η εταιρεία υποστηρίζει ότι το X-BAT προορίζεται να είναι συγκρίσιμο με ένα τυπικό μαχητικό 5ης γενεάς όπως το F-35 αλλά στο 1/10 του λειτουργικού κόστους και σε σχέση με τα άλλα ανεπάνδρωτα αεροσκάφη μάχης που προορίζονται να συνοδεύουν επανδρωμένα μαχητικά, αυτό θα είναι πλήρως αυτόνομο. Η εταιρεία υποστηρίζει ότι σε πολύ μεγάλο βαθμό, η εκπαίδευση σε πολύπλοκα σενάρια θα γίνεται με τα συστήματα στο έδαφος, μέσα από ασφαλές και ανέξοδο περιβάλλον ηλεκτρονικών υπολογιστών προσομοιώσεως. Με αυτή την φιλοσοφία, το χαμηλό κόστος θα επιτρέψει την αντιμετώπιση αριθμητικώς υπερτέρων αντιπάλων, όπως η αναδυόμενη Κίνα. Το όριο ζωής του αεροσκάφους, έχει προσδιοριστεί σε 10 έτη.
Η σχεδίαση έχει λάβει υπ’ όψιν τις επιχειρησιακές προκλήσεις μιας αναμετρήσεως με την Κίνα στον Ειρηνικό. Για τον λόγο αυτό έχει επιλεγεί να έχει ικανότητα VTOL, που θεωρείται χαρακτηριστικό το οποίο αλλάζει τα δεδομένα του αγώνα. Σύμφωνα με την εταιρεία, σε όλα τα πολεμικά παίγνια ο εχθρός καταστρέφει το μεγαλύτερο μέρος των αεροπορικών δυνάμεων στο έδαφος, παρά στον αέρα. Επιπλέον, η ανεξαρτησία από οργανωμένες αεροπορικές υποδομές για επιχειρήσεις, περιορίζει και την ανάγκη αεροσκαφών εναερίου ανεφοδιασμού, τα οποία έχουν κρίσιμο ρόλο στον Ειρηνικό, για την διάνυση των τεραστίων αποστάσεων. Εφόσον είναι πιο επιβιώσιμο στο έδαφος, το X-BAT μπορεί να αναπτυχθεί σε πιο προωθημένες θέσεις – ορμητήρια, οπότε μειώνεται η ανάγκη εναερίου ανεφοδιασμού.
Για κάθε X-BAT μπορούν να υπάρχουν πολλαπλές αυτοκινούμενες πλατφόρμες αποπροσγειώσεως. Αυτές, μπορούν να προαναπτύσσονται σε επιλεγμένα μέρη βάσει σχεδιασμού σε όλο το Θέατρο Επιχειρήσεων. Με εφαρμογή καταλλήλων μέτρων αποκρύψεως – παραλλαγής, βελτιώνεται η επιβιωσιμότητα των μονάδων.
Ειδικώς σε ναυτικό περιβάλλον, οι περιορισμένες διαστάσεις του X-BAT και οι ιδιότητες VTOL θα επιτρέπουν μεταφορά αρκετών δεκάδων επί των υπαρχόντων ελικοπτεροφόρων (LHA, LHD) προσδίδοντας τεράστια αεροπορική ισχύ για έλεγχο περιοχών. Ακόμη και μονάδες κρούσεως όπως τα LCS, χάρη στο μεγάλο ελικοδρόμιο που έχουν, θα μπορούν να φιλοξενούν αριθμό X-BAT, ανοίγοντας εντελώς πρωτόγνωρες προοπτικές στις επιχειρήσεις ναυτικής αεροπορίας, ιδίως διά μελλοντικών ανεπάνδρωτων σκαφών επιφανείας (USV).
Δεύτερο βασικό χαρακτηριστικό στο X-BAT είναι ότι θα μπορεί να εκτελέσει οποιαδήποτε αποστολή, επιτρέποντας προσαρμογή στις εξελισσόμενες απειλές. Η ανοικτή αρχιτεκτονική του συστήματος αποστολής, επιτρέπει την διαρκή ενημέρωση – ανανέωσή του σε λογισμικό, ενσωματώνοντας διαρκώς βελτιωμένες ικανότητες.
Τρίτον, το X-BAT θα μπορεί να επιχειρήσει τόσο σε συνεργασία με μαχητικά όσο και, το βασικότερο, εντελώς αυτόνομα, όντας το πρώτο παγκοσμίως, όπως φιλοδοξεί η Shield AI.
Η κατασκευή του καινοτόμου ανεπάνδρωτου αεροσκάφους είναι συμβατική και απλή, με εξωτερικές επιφάνειες από σύνθετα υλικά, επιτρέποντας υψηλό ρυθμό παραγωγής. Η αξιοποίηση ήδη ώριμων τεχνολογιών, υπόσχεται ταχύτερο πρόγραμμα αναπτύξεως και μικρότερο ρίσκο.
