Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Στις 30 Ιουλίου, ο Αμερικανός πτέραρχος Τζέιμς Χέκερ, διοικητής της Αεροπορίας Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής στην Ευρώπη (USAFE) και επικεφαλής της Αεροπορίας Αφρικής (AFAFRICA) και της Συμμαχικής Αεροπορικής Διοικήσεως ΝΑΤΟ, αναφέρθηκε εκτενώς στον ρόλο των μη επανδρωμένων αεροσκαφών αυτοκτονίας (“καμικάζι” ή “μίας διαδρομής”) όπως έχει αναδειχθεί στον πόλεμο της Ουκρανίας. Η απειλή που αντιπροσωπεύουν αλλά και οι προοπτικές που δημιουργούν, παρουσιάζουν αυξημένο ενδιαφέρον όχι μόνο για την αμερικανική πλευρά αλλά και για τους συμμάχους στο ΝΑΤΟ.
Κατά τον Χέκερ, τα μακράς ακτίνος UAV του είδους, προσφέρουν χαμηλού κόστους ικανότητα μακρού πλήγματος, στοιχείο το οποίο, αφενός επιτρέπει σε μεγάλες δυνάμεις, όπως οι αμερικανικές, να συμπληρώσουν ευχερώς τα αποθέματα όπλων, αφετέρου δίνει την δυνατότητα σε μικρότερες συμμαχικές χώρες, που δεν έχουν την οικονομική ευχέρεια, να αποκτήσουν εύκολα όπλα πολύ μακράς ακτίνος σε μεγάλους αριθμούς!
Μέχρι και πριν από λίγα χρόνια, πριν την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, η συζήτηση επί του θέματος αυτού γινόταν με όρους της εποχής του Ψυχρού Πολέμου και τους πυραύλους πλεύσεως (cruise) σε κυρίαρχη θέση. Λόγω του υψηλού κόστους αυτών των όπλων, η προμήθειά τους περιοριζόταν σε μικρούς αριθμούς. «Αυτό που βλέπουμε όμως τώρα, είναι UAV μίας διαδρομής των 10-20.000 δολλαρίων, προφανώς φθηνά, που παράγονται μαζικά και σε μεγάλη κλίμακα», είπε ο Χέκερ και συνέχισε: «Και είναι επίσης, αρκετά ικανά. Ξέρουν πως να παίξουν με το υψόμετρο, ξέρουν πως να αποφύγουν αισθητήρες και έχουν αρκετά καλό πακέτο για να τα πάει στον στόχο που περιμένουν να πάνε. Οπότε, το πρόβλημα περιπλέχθηκε τα τελευταία δυόμιση χρόνια και η διάδοσή τους, κάθε χώρα μπορεί να αντέξει οικονομικώς αυτά τα πράγματα και πρέπει να τις αντιμετωπίσουμε».
Ο Αμερικανός πτέραρχος είπε ότι η αντιμετώπιση αυτών των απειλών απαιτεί νέες προσεγγίσεις, τονίζοντας το δίκτυο ακουστικών αισθητήρων που ανέπτυξαν εκ των ενόντων οι Ουκρανοί, όταν βρέθηκαν αντιμέτωποι με τις κατά κύματα επιθέσεις των Shahed 136 που προμήθευσε σε μεγάλες ποσότητες το Ιράν στην Ρωσία. Το δίκτυο αυτό, αξιοποιεί χιλιάδες κινητά τηλέφωνα και μικρόφωνα τοποθετημένα επάνω σε ιστούς, εντοπίζοντας εισερχόμενες επιθέσεις από τέτοιου τύπου UAV, που λόγω του βενζινοκινητήρα που χρησιμοποιούν, διακρίνονται από σημαντικό ακουστικό ίχνος. Αυτή η ειδοποίηση, επιτρέπει στις μονάδες που είναι επιφορτισμένες με την αντιμετώπιση των συγκεκριμένων απειλών, να προσανατολίσουν τον όγκο πυρός τους σε συγκεκριμένη κατεύθυνση. Πρόκειται για μια έξυπνη λύση που αποδίδει και από πλευράς κόστους δεν μπορεί να συγκριθεί με την κλασική ανταπόκριση της χρησιμοποιήσεως πανάκριβων κατευθυνόμενων βλημάτων εδάφους – αέρος.
Η πραγματικότητα αυτή, δείχνει ότι η νέα απειλή μπορεί να λειτουργήσει και ως “ευκαιρία” για τις ΗΠΑ και τους συμμάχους της: αφενός μπορούν να χρησιμοποιήσουν και αυτές το ίδιο όπλο, προκαλώντας μεγάλο πονοκέφαλο στον εχθρό, αφετέρου υπάρχει δυνατότητα εξευρέσεως λύσεων αντιμετωπίσεως λογικού κόστους. Ήδη μάλιστα, χώρες της Συμμαχίας οι οποίες έχουν την οικονομική δυνατότητα και επενδύουν υψηλά ποσά σε προμήθειες αμυντικού υλικού αιχμής, έχουν στρέψει το ενδιαφέρον τους και στην απόκτηση UAV αυτοκτονίας μεγάλης ακτίνος.
Οι Αμερικανοί βλέπουν μια νέα κουλτούρα να αναπτύσσεται ως προς τα αεροπορικά όπλα μακρού πλήγματος αλλά χαμηλού κόστους, δεδομένου ότι έχουν ήδη κατανοήσει το πρόβλημα που θα συνιστούσε μία αναμέτρηση με την Κίνα και την εκτόξευση από αυτήν πλήθους τέτοιων όπλων. Ήδη η αντίληψη αυτή έχει περάσει και στην Ταϊβάν, η οποία στρέφεται δυναμικά προς αυτό τον τρόπο αντιδράσεως, αποδίδοντας έμφαση στον εξοπλισμό με χιλιάδες UAV αυτοκτονίας, προκειμένου να καταστήσει “κόλαση” τον θαλάσσιο κι εναέριο χώρο γύρω από αυτήν, στην περίπτωση που αποπειραθεί η Κίνα να επιτεθεί.
Ενώ όλα αυτά είναι σαφή και ξεδιπλώνονται ήδη σε όλη τους την έκταση, εξακολουθούν να υπάρχουν αγκυλώσεις στα στρατιωτικά επιτελεία, που συνεχίζουν να έχουν εστιασμένο το ενδιαφέρον τους κυρίως σε “κλασικά” πανάκριβα αεροπορικά όπλα. Η προτεραιότητα σε αυτά, δικαιολογείται από την καταγεγραμμένη απαίτηση συμπληρώσεως του απαραίτητου αποθέματος κι έτσι όλοι οι πόροι κατευθύνονται προς ώρας σε αυτά.
Τα ανωτέρω, είναι μία πραγματικότητα η οποία όντως στην περίπτωση των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων συνιστούν μία μεγάλη “ευκαιρία”. Με την Πολεμική Αεροπορία να διαθέτει έναν μικρό μόνο αριθμό πυραύλων πλεύσεως και τον Ελληνικό Στρατό να περιορίζεται σε έναν εξίσου μικρό αριθμό τακτικών βαλλιστικών πυραύλων ATACMS, υπάρχει δυσκολία προμήθειας τέτοιων όπλων σε μεγάλους αριθμούς.
Μία στροφή προς τα φθηνά UAV αυτοκτονίας μακράς ακτίνος, είναι όχι μόνο απαραίτητη αλλά και ρεαλιστική. Η εμπλοκή της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας μπορεί να αποδώσει σε σχετικώς εύλογο χρονικό διάστημα, αφού το πεδίο θεωρείται βατό. Απαιτείται όμως ταχύτητα αντιδράσεως και ανάθεση ρόλου μεταξύ των Κλάδων, καθώς η προμήθεια σε μεγάλους αριθμούς φθηνών UAV αυτοκτονίας, μπορεί να θεωρηθεί ως “εμπόδιο” στην προμήθεια των πανάκριβων και “κλασικών” πυραυλικών όπλων μακρού πλήγματος τεχνολογίας αιχμής.
Η λογική, υποδεικνύει ότι η “χρυσή τομή”, βρίσκεται στην ισορροπημένη συνύπαρξη ακριβών και φθηνών όπλων μακρού πλήγματος. Τα πρώτα, έχουν σαφώς πολύ μεγαλύτερη ικανότητα. Τα δεύτερα, έχουν σαφώς περισσότερους περιορισμούς όμως, είναι καλύτερα να υπάρχουν σε ένα οπλοστάσιο, αντί να απουσιάζουν…
Καθώς ακόμη στην Ελλάδα δεν έχουν γίνει μεγάλες κινήσεις προς τα ακριβά αεροπορικά όπλα μακρού βεληνεκούς, το λογικό είναι να ξεκινήσουν άμεσα ενέργειες για την ανάπτυξη των φθηνών. Δεδομένου ότι σήμερα δεν υφίσταται έτοιμο ή υπό σχεδίαση φθηνό UAV αυτοκτονίας μακρού πλήγματος, μπορεί να επικρατήσουν τα συμφέροντα ξένων εταιρειών στην λογική “ας πάρουμε τώρα κάτι που υπάρχει για να καλύψουμε σε πρώτη φάση τις ανάγκες”. Θάβοντας έτσι κάθε πρωτοβουλία εγχώριας αναπτύξεως. Τυπική περίπτωση στην Ελλάδα.
Είναι σαφές λοιπόν, ότι πρόκειται για ζήτημα που άπτεται της διαμορφώσεως επιχειρησιακής αντιλήψεως από πλευράς Ενόπλων Δυνάμεων και κατ’ επέκταση, πολιτικής. Σε επίπεδο δόγματος δε, η μαζική ύπαρξη UAV αυτοκτονίας μακράς ακτίνος στο οπλοστάσιο, δημιουργεί προϋποθέσεις μεταβάσεως από το δόγμα της Αποτροπής διά της Αρνήσεως στην Αποτροπή διά της Τιμωρίας.
Η χώρα και οι ένοπλες δυνάμεις της, έχουν μία ευκαιρία αποκτήσεως όπλων μακράς ακτίνος χαμηλού κόστους, λόγω της τεχνολογικής προόδου και της ταχείας επιχειρησιακής ωριμάνσεως αυτών διεθνώς. Επειδή η ανάπτυξη UAV αυτοκτονίας δεν προϋποθέτει πιστοποίηση για μεταφορά – συνεργασία από αεροσκάφος – φορέα (όπως η ανάπτυξη ενός τυπικού αεροπορικού όπλου) ενισχύεται και το στοιχείο της εθνικής αυτάρκειας σε εξοπλισμούς.
Οι ανάγκες των Ενόπλων Δυνάμεων σε τομείς και κατηγορίες συστημάτων για το ΕΛΚΑΚ
