Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Έντονο παρασκήνιο, προηγήθηκε της υπογραφής συμβάσεως για προμήθεια μαχητικών Typhoon από την Μεγάλη Βρετανία στην Τουρκία, η οποία έλαβε χώρα στις 27 Οκτωβρίου. Η συμφωνία ύψους 5,4 δισ. £ (6,075 δισ. €) αφορά σύμφωνα με την ανακοίνωση την προμήθεια 20 μαχητικών και συνοδευτικών πακέτων όπλων και ολοκληρώσεως αυτών. Το επίσημο ανακοινωθέν του βρετανικού Υπουργείου Αμύνης, αναφέρεται σε αξία συμβάσεως μέχρι 8 δισ. £ (9,2 δισ. €) για 20 αεροπλάνα! Πιθανώς να πρόκειται για δυνητικό ύψος με την άσκηση δικαιώματος προαιρέσεως για άλλα 20 αεροπλάνα, αν και δεν αναφέρεται κάτι σχετικώς με αυτό, για λόγους σκοπιμότητος. Εξάλλου, ο ίδιος ο Βρετανός πρωθυπουργός είπε ότι η συμφωνία για την οποία οι διαπραγματεύσεις ξεκίνησαν το 2023, περιλαμβάνει προαίρεση προμήθειας επιπλέον αριθμού.
Κατά την BAE Systems, από τα 5,4 δισ. £ αναμένει μερίδιο 4,6 δισ. £, συμπεριλαμβανομένου του ποσοστού που της αναλογεί από την συμμετοχή της με 37,5 % στην MBDA, η οποία αναλαμβάνει την σύμβαση για όπλα. Η BAE Systems θα έχει την ευθύνη στην διαδικασία ολοκληρώσεως των όπλων στα αεροπλάνα.
Οι παραδόσεις τοποθετούνται στο 2030 αλλά η Τουρκία έχει ενεργήσει ήδη, προκειμένου να εξασφαλίσει από δεύτερη πηγή μεταχειρισμένα μαχητικά του τύπου, ώστε να πετύχει πολύ σύντομη επιχειρησιακή ένταξη. Μετά την προ μηνός συνάντηση των Προέδρων Τραμπ και Ερντογάν, στις 25 Σεπτεμβρίου, στο Podcast που περιγράφαμε τις εξελίξεις, είχαμε κλείσει, σημειώνοντας ότι επρόκειτο πιθανώς για κομβικής σημασίας συνάντηση. Και αυτό επειδή, αφενός επιβεβαιώθηκε η διατήρηση του αδιεξόδου με το F-35, αφετέρου είχαμε πληροφορίες από κύκλους της βιομηχανίας, για τις συζητήσεις της Άγκυρας με το Κατάρ, περί μεταχειρισμένων Typhoon.
Από το καλοκαίρι ήδη, η διαπραγμάτευση της Τουρκίας με το Κατάρ ήταν ώριμη. Οι πληροφορίες μας ανέφεραν ότι η συζήτηση αφορούσε δανεισμό ή μεταπώληση 12 μαχητικών Typhoon από τα 24 της αεροπορίας του Κατάρ, με χρονοδιάγραμμα παραδόσεως εντός 12 μηνών από την σύναψη συμφωνίας. Το Κατάρ, από τον Δεκέμβριο του 2024 φέρεται να έχει αποφασίσει την προμήθεια 12 νέων Typhoon Tranche 4, οπότε τα αεροπλάνα που θα μεταβιβαστούν στην Τουρκία, μπορούν να αναπληρωθούν σε εύλογο χρόνο.
Όπως προέκυψε, τους προηγούμενους μήνες, όταν το Ομάν αντιλήφθηκε την εξέλιξη, προθυμοποιήθηκε και πρότεινε στην Τουρκία την μεταπώληση και των δικών του Typhoon, συνολικώς 12. Έτσι, όπως διευκρίνισε και ο Τούρκος υπουργός Αμύνης, θα αγοραστούν 12 αεροπλάνα από το Κατάρ και 12 από το Ομάν. Εν τούτοις, δημοσιεύματα από την Τουρκία, επικαλούμενα πηγές του Υπουργείου Αμύνης, υποστηρίζουν ότι παρά τα λεχθέντα του υπουργού, δεν είναι οριστικοποιημένος ο αριθμός των αεροπλάνων που θα αγοραστούν από τις δύο αραβικές χώρες.
Μία ημέρα μετά, στις 28 Οκτωβρίου, επισκέφθηκε επισήμως την Άγκυρα ο υπουργός Αμύνης του Κατάρ, που συναντήθηκε με τον Τούρκο ομόλογό του και συζήτησαν το πρόγραμμα. Τόσο για τα μαχητικά από το Κατάρ, όσο και το Ομάν, δεν έχει διαρρεύσει εκτίμηση κόστους.
Το Κατάρ έχει προμηθευτεί Typhoon Tranche 3A που φέρουν ραντάρ CAPTOR-E (ECRS Mk 0) τεχνολογίας AESA, της κοινοπραξίας EuroRADAR, στην οποία ηγείται η Selex ES. Τα αεροπλάνα του Ομάν, 3 διθέσια και 9 μονοθέσια, που είχαν παραγγελθεί νωρίτερα, είναι μεν Tranche 3A αλλά φέρουν την προηγούμενη γενιά ραντάρ CAPTOR, με κεραία μηχανικής σαρώσεως. Αυτή και μόνο η διαφορά, γεννά σχετικό ζήτημα τυποποιήσεως στο μέλλον, μέσω ενός προγράμματος αναβαθμίσεως, τουλάχιστον των αεροπλάνων από το Ομάν.
Το υψηλό κόστος του προγράμματος για μία μόνο Μοίρα μαχητικών, είναι εξηγήσιμο. Αφενός η Τουρκία έχει πρόθεση προμήθειας μεγάλου αριθμού βλημάτων αέρος – αέρος Meteor, την απόκτηση των οποίων είχε θέσει εξαρχής ως προαπαιτούμενο για την προμήθεια Typhoon. Λαμβανομένου υπ’ όψιν ότι το μαχητικό μπορεί να μεταφέρει 6 βλήματα του τύπου, το κόστος προμήθειας του συγκεκριμένου όπλου είναι εύλογο ότι θα υπερβαίνει κατά πολύ τα 500 εκατ. €.
Δημοσίευμα του πρακτορείου Reuters στις 29 Οκτωβρίου, επικαλούμενο άτομο με γνώση του θέματος, ανέφερε ότι πέραν των βλημάτων Meteor, το πακέτο οπλισμού που συνοδεύει τα Typhoon, περιλαμβάνει και το βλήμα αέρος – εδάφους Brimstone.
Πέραν τούτου, τα αεροπλάνα που θα παραδώσει η Μεγάλη Βρετανία, θα πιστοποιηθούν στην χρησιμοποίηση όπλων τουρκικής προελεύσεως. Η BAE Systems θα συνεργαστεί με τουρκικές εταιρείες για τον σκοπό αυτό. Αυτή η διάσταση βιομηχανικής συνεργασίας στο πρόγραμμα, που το διαφοροποιεί από μία απλή προμήθεια, ενέχει σημαντικό επιπλέον κόστος.
Το συνολικό κόστος επιβαρύνεται από ένα μακροπρόθεσμο πρόγραμμα υποστηρίξεως (FOS) του τύπου, με κάποια σύμβαση – πλαίσιο, υποδομές, εκπαίδευση κ.λπ.
Λαμβάνοντας υπ’ όψιν ότι τα ανωτέρω αφορούν την BAE Systems και την ανακοίνωσή της περί μεριδίου μέχρι 4,6 δισ. £ (5,175 εκατ. €) από το σύνολο των 5,4 δισ. £ (6,075 δισ. €) καθίσταται αντιληπτό ότι η διαφορά των 900 εκατ. € αφορά άλλους προμηθευτές: την MBDA για τα όπλα, την κοινοπραξία EuroJet Turbo GmbH των αεροκινητήρων EJ200, την κοινοπραξία EuroRADAR (HENSOLDT, Indra, Selex ES) του ραντάρ και τους εταίρους της κοινοπραξίας Eurofighter κ.λπ. Εφόσον πάντως, το πακέτο όπλων, πέραν των Meteor, περιλαμβάνει και άλλα όπλα, όπως βλήματα Brimstone, είναι εύλογη μια εκτίμηση ύψους της τάξεως του 1 δισ. € γι’ αυτά.
Εφόσον ισχύει ότι η διαφορά από τα 5,4 δισ. £ μέχρι τα 8 δισ. £ αντιπροσωπεύει το κόστος 20 Typhoon του δικαιώματος προαιρέσεως χωρίς τα απαραίτητα που επιβαρύνουν την αρχική προμήθεια, οδηγούμαστε στον υπολογισμό ότι τα 2,6 δισ. £ (2,925 εκατ. €) δίνουν τιμή μονάδος 155 εκατ. € κατά προσέγγιση – ρεαλιστική τιμή, για τον συγκεκριμένο τύπο.
Σε καθαρά επιχειρησιακό επίπεδο, εφόσον όπως ανακοινώθηκε οι παραδόσεις των αεροπλάνων από το Κατάρ τοποθετούνται στις αρχές του 2026, αυτή η Μοίρα μειωμένης δυνάμεως, θα είναι πλήρως επιχειρησιακή μέχρι το 2027. Προσθήκη των αεροπλάνων του Ομάν σε ανάλογο εύλογο χρόνο, θα αποκαταστήσει μία Μοίρα πλήρους δυνάμεως.
Η Μοίρα αυτή, θα είναι εξοπλισμένη με κάποιον βασικό φόρτο όπλων που θα προέλθουν προφανώς από το απόθεμα της αεροπορίας του Κατάρ ή και την Μεγάλη Βρετανία. Τα Typhoon Tranche 3A φέρουν βλήματα αέρος – αέρος ASRAAM και Meteor.
Σε αυτή την Μοίρα που θα αποτελέσει την βάση, θα προστεθεί στις αρχές της δεκαετίας του 2030 η δεύτερη Μοίρα των Typhoon Tranche 4 και αναλόγως των γενικότερων εξελίξεων, η Τουρκία θα επιλέξει να ασκήσει το δικαίωμα προαιρέσεως για μια τρίτη Μοίρα. Είναι προφανές ότι η επιλογή του ευρωπαϊκού μαχητικού έγινε ως η μόνη εναλλακτική έναντι του F-35 και η μόνη που επιτρέπει ταχεία ενίσχυση μέσω μεεταχειρισμένων αεροπλάνων ώστε να αντισταθμιστεί ταχέως το πλεονέκτημα της Μοίρας Rafale που διαθέτει η Πολεμική Αεροπορία.
