Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Στις 19 Νοεμβρίου το Ευρωπαϊκό Κολλέγιο Ασφάλειας & Άμυνας απένειμε στον Στρατηγό (ε.α.) Μιχαήλ Κωσταράκο σε διαδικτυακή τελετή εορτασμού των 15 ετών από την ίδρυση του, την μια από τις δύο τιμητικές διακρίσεις του Επιτίμου Μέλους του (Honorary Fellow) για τις υπηρεσίες που προσέφερε τόσο ως Α/ΓΕΕΘΑ όσο και ως Πρόεδρος της Στρατιωτικής Επιτροπής της ΕΕ.
Η συνεργασία με το Κολλέγιο συνεχίζεται και στις 27 Νοεμβρίου ο Στρατηγός (ε.α.) Μιχαήλ Κωσταράκος, Επίτιμος Α/ΓΕΕΘΑ και πρώην Πρόεδρος Στρατιωτικής Επιτροπής της ΕΕ, ανέπτυξε ομιλία με θέμα “Προκλήσεις Ασφαλείας και Στρατιωτικά Θέματα της ΕΕ” στο πλαίσιο της Προκεχωρημένης Τμηματικής Εκπαίδευσης 2020 του Κολλεγίου.
Ο στρατηγός, αναφερέρθηκε εισαγωγικώς στο ασταθές «οικοσύστημα» λόγω διεθνούς τρομοκρατίας, αυξημένης μετανάστευσης από την Αφρική και την Ασία προς την Ευρώπη, κλιματικής αλλαγής, μειωμένης ασφάλειας, πανδημίας COVID, παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και εμφυλίου σε αποτυχημένα κράτη ή κράτη – παρίες, που επηρεάζει σοβαρά την Ευρώπη. Όπως τόνισε, οι υφιστάμενες απειλές ενισχύθηκαν και νέες προστέθηκαν στις παλιές, υβριδικές και ασύμμετρες εξ ορισμού, ενώ πρόσθεσε στο “κάδρο” των απειλών και την Τουρκία, η οποία όπως και η Ρωσία, είναι αναθεωρητικά κράτη που αναζητούν έναν νέο ρόλο ή ονειρεύονται να αναζωογονήσουν το χαμένο από αιώνες αυτοκρατορικό παρελθόν τους. Για τον λόγο αυτό, ακολουθούν επιθετικά τις στρατηγικές επιλογές τους, προσπαθώντας είτε να αναπληρώσουν τα δημιουργημένα γεωπολιτικά κενά ή να εκμεταλλευθούν τα αδύναμα σημεία των δυτικών δημοκρατιών.
Κατά τον Στρατηγό Κωσταράκο, οι συνεχιζόμενες κρίσεις στη Λιβύη, στην Ανατολική Μεσόγειο και στο Αιγαίο Πέλαγος, όπου η Τουρκία παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώματα δύο κρατών μελών της ΕΕ, της Ελλάδας και της Κύπρου, στην Λευκορωσία, στον Καύκασο και στην Συρία, οδηγούν σε συμπεράσματα όπως το ότι νέες απειλές και προκλήσεις δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνο με διπλωματικά μέσα, απαιτείται η χρήση όλων των δυνατοτήτων της εξουσίας προς αντιμετώπιση των εν εξελίξει ή δυνητικών κρίσεων και καμμία από τις χώρες της ΕΕ δεν έχει τη δύναμη ούτε τους πόρους για να αντιμετωπίσει αυτές τις απειλές και να εκμεταλλευτεί τις ευκαιρίες μόνη της.
Ο στρατηγός ανέδειξε μεταξύ άλλων την διάσταση της «Προκεχωρημένης Άμυνας» που παρέχουν στις χώρες της ΕΕ οι συμμετοχές τους σήμερα σε τρεις εκτελεστικές επιχειρήσεις και σε τρεις μη εκτελεστικές αποστολές.
Οι εκτελεστικές αποστολές είναι η Επιχείρηση ALTHEA στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, που στοχεύει στην δημιουργία και διατήρηση ασφαλούς περιβάλλοντος, παρέχοντας ενίσχυση των δυνατοτήτων και της συλλογικής εκπαίδευσης στις τοπικές Ένοπλες Δυνάμεις, η Επιχείρηση ATALANTA στον Κόλπο του Άντεν και
στον Ινδικό Ωκεανό, η οποία έχει επιτύχει εξαιρετικά επιχειρησιακά αποτελέσματα κατά τη διάρκεια των 10 ετών ύπαρξής της, προστατεύοντας τις μεταφορές του Παγκόσμιου Επισιτιστικού Προγράμματος καθώς και τις θαλάσσιες μεταφορές από την πειρατεία στη θάλασσα και τέλος η Επιχείρηση IRINI στη Μεσόγειο. Βασική αποστολή της τελευταίας είναι η εφαρμογή του εμπάργκο όπλων του ΟΗΕ χρησιμοποιώντας εναέρια, θαλάσσια και δορυφορικά μέσα.
Στις μη εκτελεστικές αποστολές, ο Στρατηγός Κωσταράκος περιλαμβάνονται οι προσπάθειες παροχής Στρατιωτικής Εκπαίδευσης στο Μάλι, την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία και τη Σομαλία. Οι αποστολές έχουν στόχο να καλύψουν την ανάγκη δημιουργίας στρατιωτικών δυνατοτήτων στις χώρες αυτές, παρέχοντας εκπαίδευση στις τοπικές ένοπλες δυνάμεις και συμβουλές στην στρατιωτική ηγεσία. Πολύ σημαντική, όπως τόνισε ο ομιλητής, είναι η συνεχής αναθεώρηση των εκπαιδευτικών αποστολών της ΕΕ, γεγονός που ενδεχομένως θα τις καταστήσει πιο ισχυρές, και θα τις εξελίξει για παράδειγμα από έναν βασικό εκπαιδευτικό ρόλο σε έναν ρόλο καθοδήγησης και συνοδείας.
Για την επαύξηση του επιπέδου φιλοδοξίας για αυτές τις αποστολές έχει δημιουργηθεί μια δομή συντονισμού, η λεγόμενη Δυνατότητα Σχεδιασμού και Διεξαγωγής Στρατιωτικών Επιχειρήσεων (ΔΣΔΣΕ – Military Planning and Conduct Capability – MPCC), που είναι ένα επιχειρησιακό στρατηγείο που διοικεί όλες τις μη εκτελεστικές εκπαιδευτικές αποστολές. Το MPCC ενισχύει την ικανότητα της ΕΕ να αντιδρά γρηγορότερα και αποτελεσματικότερα σε μια σύγκρουση ή κρίση, όπου αναπτύσσονται στρατεύματα της ΕΕ. Μέχρι το τέλος του
2020, το MPCC θα πρέπει να είναι σε θέση να αναλάβει την ευθύνη για τον επιχειρησιακό σχεδιασμό και τη διεξαγωγή όλων των μη εκτελεστικών στρατιωτικών αποστολών και αρχικά και για μία εκτελεστική στρατιωτική επιχείρηση δυνάμεως Ευρωπαϊκού Τακτικού Συγκροτήματος Μάχης – EU Battlegroup).
Τα στρατιωτικά τμήματα που συμμετέχουν στις αποστολές και τις επιχειρήσεις, παρέχουν κάτι που σπάνια αναφέρεται, την “προκεχωρημένη άμυνα”, τόνισε ο στρατηγός. Τα στρατεύματα που συμμετέχουν σε αυτές τις αποστολές και επιχειρήσεις της ΕΕ δεν παρέχουν ασφάλεια «αυτή καθ’ αυτή» στα αντίστοιχα κράτη υποδοχής, αλλά μάλλον «εγκαθιδρύουν» ασφάλεια. Είναι εκεί για να εκπαιδεύσουν και να βοηθήσουν τις τοπικές Ένοπλες Δυνάμεις να οικοδομήσουν τη δική τους ικανότητα να παρέχουν ασφάλεια με υπεύθυνο και επαγγελματικό τρόπο, τηρώντας το κράτος δικαίου και τις διεθνείς συμβάσεις. Με τον τρόπο αυτό θέτουν τα θεμέλια για τη σταδιακή οικοδόμηση ενός ασφαλούς περιβάλλοντος που επιτρέπει την ανάπτυξη και παρέχουν «προκεχωρημένη άμυνα» για τους Ευρωπαίους, κάποιες χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από τα φυσικά ευρωπαϊκά σύνορα. Με αυτό τον τρόπο γίνεται προσπάθεια να επεκταθεί το ασφαλές περιβάλλον που απολαμβάνουν οι πολίτες της ΕΕ και σε αυτές τις περιοχές εμποδίζοντας τον τοπικό πληθυσμό να φύγει από τις εστίες του. Τελικά, τα στρατιωτικά τμήματα δημιουργούν μια «ζώνη ασφαλείας», εκεί όπου είναι τώρα το «τόξο της αστάθειας». Πρέπει, ωστόσο, να παραδεχτούμε ότι, αν και αυτή είναι η μόνη αποδεκτή και βιώσιμη λύση, θα χρειαστούν χρόνια για να αποφέρει καρπούς.
