Το δράμα και οι ευθύνες για τα C-130

Από Σάββας Δ. Βλάσσης

Στις 8 Φεβρουαρίου, το συμβάν ματαιώσεως αποστολής μεταφοράς της 2ης ΕΜΑΚ στην Τουρκία λόγω βλάβης στο C-130 που την μετέφερε, έφερε στην επιφάνεια το μακροχρόνιο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Πολεμική Αεροπορία με τα αεροσκάφη τακτικών μεταφορών. Το απόγευμα της ίδιας ημέρας, ο πρωθυπουργός έδωσε εντολή στο ΥΠΕΘΑ να εξεταστούν άμεσες λύσεις, όπως η προμήθεια μεταχειρισμένων αεροπλάνων. Η αντιπολίτευση έσπευσε να κατηγορήσει την κυβέρνηση για το θέμα ενώ μερίδα του Τύπου και των διαφόρων μέσων, κατά την προσφιλή τελευταίως τακτική, χρέωσαν το πρόβλημα στην στρατιωτική ηγεσία. Τα στοιχεία όμως, παρουσιάζουν αδιάψευστα μια διαφορετική εικόνα.

Κατ’ αρχάς πρέπει να διευκρινισθεί ότι η συνολική δύναμη C-130 της Πολεμικής Αεροπορίας είναι 15 αεροπλάνα και όχι 13 όπως αναφέρθηκε σε αρκετά δημοσιεύματα. Πρόκειται για 10 C-130H από την αρχική προμήθεια 12 (απώλειες 2 αεροπλάνων σε δυστυχήματα) και 5 C-130B που παραχωρήθηκαν μεταχειρισμένα στην δεκαετία του 1990.

Στον παρόντα χρόνο, συνολικώς 6 αεροπλάνα υφίστανται εργασίες Εργοστασιακής Συντηρήσεως. Εξ αυτών, 4 στην ΕΑΒ, ένα στο ΚΕΑ και ένα στην πορτογαλική εταιρεία OGMA. Από τα υπόλοιπα, 7 είναι καθηλωμένα, αναμένωντας να ενταχθούν σε πρόγραμμα Εργοστασιακής Συντηρήσεως και μόνο 2 είναι ενεργά, οπότε ο δείκτης επιχειρησιακής διαθεσιμότητας ανέρχεται σε 13-14%.

Αυτό όμως που έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, είναι να εξετασθεί το “ιστορικό” των διαδικασιών που ακολουθήθηκαν για τα αεροπλάνα που βρίσκονται σε Εργοστασιακή Συντήρηση με χρονική ανάλυση, από την οποία προκύπτουν εύλογα συμπεράσματα για το ποιος και πως ενήργησε.

Το αεροπλάνο που φιλοξενείται στην ΕΑΒ έχοντας συμπληρώσει τον μεγαλύτερο χρόνο παραμονής, είναι το C-130B (“723”), που εντάχθηκε τον Ιούλιο του 2013, με πρόβλεψη αποδόσεως τον Σεπτέμβριο του 2017. Συμπληρώνεται 10ετής (!) παραμονή και αναμένεται να αποδοθεί τον Απρίλιο του 2024, δηλαδή με καθυστέρηση 7 ετών!

Ακολουθεί το C-130B (“948”) που εντάχθηκε τον Δεκέμβριο του 2014 με πρόβλεψη αποδόσεως τον Οκτώβριο του 2015. Εννέα χρόνια μετά, αναμένεται απόδοση εφέτος τον Ιούλιο, δηλαδή με 8ετή καθυστέρηση.

Το C-130H (“742”) εντάχθηκε τον Δεκέμβριο του 2018, για απόδοση τον Οκτώβριο του 2019 αλλά πλέον αυτό αναμένεται να συμβεί τον Ιανουάριο του 2024, με καθυστέρηση σχεδόν 4,5 ετών.

Το C-130H (“749”) εντάχθηκε τον Δεκέμβριο του 2021 και πρόβλεψη αποδόσεως τον Οκτώβριο του 2022 αλλά αναμένεται να αποδοθεί το β΄ εξάμηνο του 2025, δηλαδή με 3ετή καθυστέρηση.

Στην OGMA εντάχθηκε το C-130H (“751”) στις 27 Απριλίου 2022, για απόδοση τον Ιούλιο του 2023. Η εταιρεία έχει ενημερώσει ότι θα υπάρξει καθυστέρηση 6 μηνών, οπότε η παράδοση έχει μετατοπιστεί για τον Δεκέμβριο του 2023. 

Τέλος, το ΚΕΑ φιλοξενεί από τον Σεπτέμβριο του 2021, το C-130H (“741”). Προηγουμένως, είχε παραδόσει το C-130H (“752”). Οι εργασίες εκτελούνται σχετικώς αργά αλλά συνιστούν άθλο, λόγω περιορισμένου διαθέσιμου προσωπικού, όσο και εξαρτήσεως από την παράδοση κρισίμων υλικών από την ΕΑΒ. Έτσι, το “741” υπολογίζεται να παραδοθεί τον Απρίλιο του 2023, εφόσον όμως η ΕΑΒ παραδόσει εγκαίρως έλικες, παρελκόμενα κ.ά. που χρήζουν επισκευής.

Σε ανακοίνωση (14 Μαΐου 2022) η ΕΑΒ είχε αναφέρει σχετικώς με τα C-130: «Τα αεροσκάφη από το 2015 και μετά παρέμειναν εν αναμονή συντήρησης στο αεροδρόμιο της Τανάγρας και στην ΕΑΒ, προφανώς με απόφαση και ευθύνη των τότε κρατούντων, παρότι οι ανάγκες της Πολεμικής μας Αεροπορίας ήταν επιτακτικές». Προστίθεται δε, γενικότερα η εταιρεία δεν έκανε προμήθεια ανταλλακτικών για τα προγράμματα συντηρήσεως της Πολεμικής Αεροπορίας ενώ από το 2021 προέβη στην παραγγελία ανταλλακτικών αξίας 17 εκατ. € και το 2022 σε νέα ύψους 8 εκατ. € περίπου. Επιπλέον, προκειμένου να αντιμετωπίσει το πρόβλημα ελλείψεως προσωπικού, η ΕΑΒ ανέθεσε τον Μάιο του 2022 σχετική σύμβαση ύψους 4.341.880 € στην ελληνική εταιρεία AMS AERO, για την εκτέλεση Εργοστασιακής Συντήρησης σε 3 C-130, δηλαδή έγινε πρόσληψη εποχικού εργολαβικού προσωπικού.

Σημειώνεται ότι η ΕΑΒ έχει ενημερώσει πλέον ότι θα επιτύχει παράδοση 3 μήνες νωρίτερα από το νέο χρονοδιάγραμμα. Το ΥΠΕΘΑ αναμένει.

Εάν όμως τα ανωτέρω στοιχεία αναδεικνύουν τον αρνητικό ρόλο που διαδραμάτισε επί σειρά ετών η ΕΑΒ στην συντήρηση των C-130, υπάρχει και η διάσταση της λήψεως αποφάσεων σε επίπεδο στρατιωτικής και πολιτικής ηγεσίας. Η σημερινή ηγεσία του ΥΠΕΘΑ, για να αντιμετωπίσει το πρόβλημα ανεξαρτήτως ΕΑΒ, κατόπιν εισηγήσεων της στρατιωτικής ηγεσίας, έλαβε δύο πρωτοβουλίες προς επιτάχυνση των αποτελεσμάτων: την ανάθεση Εργοστασιακής Συντήρησης 2 αεροπλάνων στην Υπηρεσία Υποστηρίξεως & Προμηθειών ΝΑΤΟ (NSPA) κόστους 23,2 εκατ. € (ήδη στην OGMA βρίσκεται το πρώτο αεροπλάνο όπως είπαμε) και στην ισραηλινή IAI για 3 αεροπλάνα μέσω διακρατικής συμφωνίας ύψους 58,3 εκατ. €. Επιπλέον, δρομολογήθηκε η ανάθεση συμβάσεως FOS ύψους 22,6 εκατ. € ώστε να ξεκινήσει ροή ανταλλακτικών για τα C-130.

Η εξέλιξη σε αυτές τις πρωτοβουλίες από χρονικής και μόνο πλευράς, είναι αποκαλυπτική.

• Σύμβαση FOS C-130

Στο ΔΟΥΡΕΙΟΣ ΙΠΠΟΣ ALMANAC 2013-2014 αναφέραμε ότι το πρόγραμμα είχε εγκριθεί από το ΚΥΣΕΑ στις 30 Μαΐου 2013. Δεν υλοποιήθηκε όμως. Επτά έτη μετά, η ενεργοποίηση προγράμματος εγκρίθηκε και πάλι από το Συμβούλιο Αρχηγών Γενικών Επιτελείων (ΣΑΓΕ) τον Αύγουστο του 2020. Επί του προγράμματος, η Βουλή γνωμοδότησε – ενέκρινε τον Νοέμβριο, δηλαδή έπειτα από 3 μήνες. Όμως η χρηματοδότηση δεν εγκρίθηκε παρά μόνο τον Ιούνιο του 2021, δηλαδή έπειτα από διαρροή άλλων 7 μηνών. Έκτοτε, πέρασαν 10 μήνες ακόμη μέχρι την υπογραφή της διακρατικής συμβάσεως τον Απρίλιο του 2022. Παρατηρούμε ότι από την απόφαση της στρατιωτικής ηγεσίας (ΣΑΓΕ) απαιτήθηκαν 19 μήνες για τις υπηρεσίες του ΥΠΕΘΑ ώστε να παρουσιαστεί το πρόγραμμα στην Βουλή, να εξασφαλιστεί χρηματοδότηση και να ανατεθεί σύμβαση.

• NSPA

Το ΣΑΓΕ ενεργοποίησε το πρόγραμμα με απόφασή του τον Φεβρουάριο του 2021. Στην Βουλή παρουσιάστηκε τον Ιούλιο (έπειτα από 5 μήνες) η χρηματοδότηση εγκρίθηκε τον Απρίλιο του 2022 (έπειτα από άλλους 8 μήνες) οπότε τον ίδιο μήνα υπεγράφη η σύμβαση. Εδώ, από την απόφαση του ΣΑΓΕ απαιτήθηκαν 12-13 μήνες από το ΥΠΕΘΑ για τα περαιτέρω, μέχρι την υπογραφή συμβάσεως.

• ΙΑΙ

Το πρόγραμμα ενεργοποιήθηκε κατόπιν αποφάσεως του ΣΑΓΕ τον Ιανουάριο του 2021 αλλά διέρρευσαν 17 μήνες μέχρι να παρουσιασθεί στην Βουλή τον Ιούνιο του 2022. Πέρασαν άλλοι 5 μήνες, μέχρι τον Δεκέμβριο του 2022 να εξασφαλιστεί η χρηματοδότηση και σήμερα, έχουν συμπληρωθεί 24 μήνες από την ενεργοποίηση του προγράμματος, χωρίς να έχει υπογραφεί η διακρατική σύμβαση. 

Απαντώντας στις 18 Μαΐου 2022 σε συναφή με το θέμα ερώτηση που κατατέθηκε στην Βουλή, ο ΥΕΘΑ Νικόλαος Παναγιωτόπουλος είχε τοποθετήσει την διαπίστωση αποτελεσμάτων στο 2023: «αναμένεται η σταδιακή αύξηση της διαθεσιμότητας των υπόψη Α/Φ εντός του έτους 2023». Βάσει των αναλυτικών στοιχείων που παρουσιάσαμε, ο ΥΕΘΑ αναφέρεται στις παραδόσεις αεροπλάνων τον Απρίλιο (“741”), Ιούλιο (“948”) και Δεκέμβριο (“751”) του τρέχοντος έτους από ΕΑΒ, ΚΕΑ και OGMA αντιστοίχως. Ιδανικώς λοιπόν, στα μέσα του 2023 αναμένεται διπλασιασμός του δείκτη διαθεσιμότητος στο 26% και αύξηση των ενεργών αεροπλάνων σε 4. Αν όλα πάνε καλά.

Εν τούτοις τα ανωτέρω λεπτομερή στοιχεία, καταδεικνύουν με τον πλέον διαυγή τρόπο ότι παρά το ενδιαφέρον του ΥΠΕΘΑ να αντιμετωπισθεί το πρόβλημα, οι διαδικασίες που ακολουθούν μετά την απόφαση του ΣΑΓΕ είναι απελπιστικά αργές, ξεπερνώντας αθροιστικά τους 12 μήνες… Πρόκειται για ζήτημα το οποίο έχει εκτεθεί κατ’ επανάληψη στα αρμόδια πρόσωπα, δίχως να διαφαίνεται πρόοδος.

Συνοψίζοντας, από το 2015 πρακτικώς, η προηγουμένη κυβέρνηση εγκατέλειψε την συντήρηση των C-130 και δεν παρενέβη στην ΕΑΒ αποτελεσματικώς. Η κατάσταση παρέμεινε στάσιμη μέχρι και την εκπνοή του 2019, παρά την αλλαγή κυβερνήσεως. Μόνο όμως από τα μέσα του 2020 παρουσιάζονται εξελίξεις στο θέμα εκτός ΕΑΒ, γεγονός που οδηγεί σε συσχέτιση με την αλλαγή του Α/ΓΕΕΘΑ στις αρχές του έτους εκείνου και την άσκηση εντονότερων πιέσεων στα εξοπλιστικά, λόγω και της τουρκικής επίθεσης στον Έβρο. Παρά το ότι η κυβέρνηση αποφάσισε την αύξηση των εξοπλιστικών δαπανών και ενώ δρομολόγησε τρία προγράμματα συναφή με τα C-130 ύψους πλέον των 100 εκατ. € όπως είδαμε, οι διαδικασίες σε επίπεδο ταχύτητος πολιτικών χειρισμών, πλην εξαιρέσεων, δεν διεκδικούν κάποιον ιδιαίτερο έπαινο.

Πέρα από το πρόβλημα των C-130, το πρόβλημα των ελικοπτέρων SAR/CSAR