Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Στις αρχές Μαρτίου, η τσεχική Tatra Defense Vehicle παρουσίασε σε εκπροσώπους του Τύπου που επισκέφθηκαν τις εγκαταστάσεις της, παραγωγικές διαδικασίες για την υλοποίηση συμβάσεων αμυντικού υλικού της χώρας. Μεταξύ αυτών και το πρόγραμμα SHORADS που αφορά το σύστημα SPYDER (4 πυροβολαρχίες) βάσει συμβάσεως του 2021.
Σε φωτογραφίες που ελήφθησαν στην γραμμή παραγωγής, παρουσιάζονται τα φορτηγά Tatra Force 8×8 που έχουν επιλεγεί ως πλατφόρμες του συστήματος καθώς και βάσεις καρότσας μεταφοράς και κάνιστρα μεταφοράς και βολής βλημάτων I-Derby. Η Tatra, κατά τις συμβατικές της υποχρεώσεις, θα παραδώσει επίσης εξοπλισμό για την λειτουργία και την συντήρηση του συστήματος, συμπεριλαμβανομένων ανταλλακτικών.
Η Τσεχία επέλεξε το SPYDER με απευθείας ανάθεση, υπογράφοντας διακρατική συμφωνία με το Ισραήλ. Το προηγούμενο διάστημα αναφερόταν ότι στους όρους ήταν η εξασφάλιση μεριδίου για την εγχώρια βιομηχανία τουλάχιστον 30% της αξίας της συμβάσεως αλλά κατόπιν αναφέρθηκε ότι επιτεύχθηκε 38%! Οι διαπραγματεύσεις για το βιομηχανικό έργο διεξήχθησαν μεταξύ υπηρεσιών του υπουργείου Αμύνης της χώρας και την ιδιωτικής RETIA, για λογαριασμό των εταιρειών που εξασφάλισαν έργο. Αυτές ήταν η Tatra (οχήματα), Retia (ηλεκτρονικά συστήματα), Eldis (συστήματα ραντάρ), Ray Service (καλωδιώσεις, ηλεκτρομηχανές) και το κρατικό Ινστιτούτο Στρατιωτικής Έρευνας.
Η σύμβαση προμήθειας ήταν ύψους 627 εκατ. $ οπότε είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι τα 24 φορτηγά (6 ανά πυροβολαρχία), κάπου 100-120 κάνιστρα, καλωδιώσεις κ.λπ. αντιπροσωπεύουν βιομηχανικό έργο αξίας 240 εκατ. $… Δεδομένου ότι υπεγράφη και μία δεύτερη σύμβαση 284 εκατ. $ για Εν Συνεχεία Υποστήριξη σε περίοδο 20 ετών, το πιθανότερο είναι ότι το εξασφαλισθέν βιομηχανικό έργο αφορά στο μεγαλύτερο βαθμό την υποστήριξη των συστημάτων με κάποια ανταλλακτικά ηλεκτρονικών, καλωδιώσεων, μηχανικών εξαρτημάτων. Μπορούμε να υποθέσουμε δε, ότι για τον καθορισμό του μεριδίου βιομηχανικού έργου, χρησιμοποιήθηκε κάποιος μηχανισμός “δημιουργικών συντελεστών”, που “φουσκώνει” τις τιμές υπέρ του πωλητή.
Στην Τσεχία, προβλήθηκε η θέση ότι η χώρα δεν είχε κάποιο ιδιαίτερο πρότυπο που έπρεπε να ακολουθήσει, ως προς την εξασφάλιση ανταλλαγμάτων. Δικαιολογία προς κάλυψη των ευθυνών στις αποφάσεις απευθείας αναθέσεων.
Όλα αυτά αναφέρονται, επειδή και στην Ελλάδα η κυβέρνηση σχεδιάζει να προβεί σε μία απευθείας ανάθεση για αντιαεροπορικά συστήματα, πολύ μεγαλύτερης αξίας. Βασισμένοι στην πείρα του παρελθόντος αλλά και τις πρόσφατες απευθείας αναθέσεις, για τις οποίες τηρείται πλήρης συσκότιση περί του εξασφαλισθέντος βιομηχανικού έργου, μπορούμε να υποθέσουμε ότι θα γίνει ό,τι περίπου έγινε και στην Τσεχία. Δεν έχουν λόγο να προσφέρουν κάτι παραπάνω σε τεχνολογία, οι εταιρείες.
Συμπτωματικώς, το SPYDER παρουσιάζεται και στην Ελλάδα ως η προτίμηση. Αυτό στηρίζεται στο βάσιμο κριτήριο ότι η νεώτερη έκδοση SPYDER AiO παρουσιάζει συγκριτικό πλεονέκτημα λόγω μεγαλύτερης ευελιξίας που προσφέρει η συγκέντρωση του συστήματος C2, αισθητήρα ραντάρ και των εκτοξευτών στο ίδιο όχημα. Εάν όμως αυτό αφορά το αμιγώς επιχειρησιακό κομμάτι που ενδιαφέρει τους στρατιωτικούς, τί μπορεί να αναμένει κανείς για την εγχώρια αμυντική βιομηχανία;
Δυτικά SHORADS για μονάδες ελιγμού και αντικατάσταση των ελληνικών TOR-M1 και OSA/AK
Η κυβέρνηση, διατείνεται ότι η χώρα θα παύσει να αγοράζει “από το ράφι” και ότι θα εξασφαλίσει αξιόλογη συμμετοχή της αμυντικής βιομηχανίας ώστε να υπάρξουν “επιστροφές” στην οικονομία. Εφόσον ακολουθηθούν οι πρακτικές του παρελθόντος, στο πλαίσιο των οποίων κινήθηκαν και οι Τσέχοι, δεν μπορεί να αναμένεται κάτι περισσότερο. Στην Ελλάδα δε, οι αρμόδιοι “φρόντισαν” ώστε όχι μόνο να μην έχει παρουσιασθεί κανένα εγχώριο σχέδιο φορτηγού οχήματος για να χρησιμοποιηθεί ως πλατφόρμα αλλά και να ιδιωτικοποιηθεί η πρώην κρατική εταιρεία, που έκτοτε έσβησε. Απομένουν μεταλλικές κατασκευές βάσεων, κανίστρων, καλωδιώσεων, κάποιες ίσως δυνατότητες παραγωγής μικρών ανταλλακτικών κ.λπ. Πρέπει να είμαστε ικανοποιημένοι από κάτι τέτοια;
Επισημαίνεται ότι συνηθίζεται να τονίζεται η εξασφάλιση έργου διά της συμμετοχής στην υποστήριξη των υπό προμήθεια συστημάτων στην διάρκεια του κύκλου ζωής τους, δηλαδή με την κατασκευή κάποιων ανταλλακτικών, την εκτέλεση εργασιών ελέγχων κ.λπ. Ιδίως το τελευταίο, θεωρείται πολλές φορές σημαντικό κεφάλαιο που εξασφαλίζει δήθεν, την “ασφάλεια εφοδιασμού” για τον χρήστη ενώ στην πραγματικότητα το “ειδικό βάρος” του είναι αμφίβολο. Ένα παράδειγμα είναι το κέντρο αποσυναρμολόγησης βλημάτων Patriot που δημιουργήθηκε στο Συγκρότημα της ΕΑΣ Λαυρίου, ως Αντισταθμιστικά Ωφελήματα στην σχετική σύμβαση. Για την λειτουργία της υποδομής, δεν έχει ακουστεί ποτέ τίποτα. Η δημιουργία του, έδωσε την εντύπωση ότι επρόκειτο για κάποιο εργοστάσιο στο οποίο θα έφθαναν κάθε τόσο βλήματα Patriot ακόμη και άλλων χωρών, ώστε να υποβληθούν σε ελέγχους, οπότε η ΕΑΣ θα είχε μία σημαντική πηγή εσόδων. Tο Patriot, τέθηκε σε ελληνική υπηρεσία το 2003. Θα είχε ενδιαφέρον να γίνει γνωστό, τί έργο έχει υλοποιήσει η συγκεκριμένη εγκατάσταση, δεδομένου ότι ο κατασκευαστής ορίζει πως το βλήμα MIM-104 που φέρεται σε σφραγισμένο κάνιστρο, είναι πιστοποιημένο για 30 έτη ζωής με απαίτηση ενός μόνο ενδιάμεσου ελέγχου συντηρήσεως…
Το κυριότερο εξ όλων αυτών όμως, είναι ο κοινός παρονομαστής: με αυτούς τους τρόπους, δεν εξασφαλίζεται τεχνολογία που θα επιτρέψει την ανάπτυξη νέων προϊόντων.
Με Τροποποίηση σύμβασης και η Ελλάδα στο πρόγραμμα IRIS-T Block II
Τί θα μπορούσε να επιδιώξει σε επίπεδο βιομηχανίας ένας κρατικός μηχανισμός απολύτως προσηλωμένος στην αυστηρή υλοποίηση των θεσμικών πλαισίων αναπτύξεως αμυντικής βιομηχανικής στρατηγικής; Εδώ, αφήνουμε τί θέλουν οι στρατιωτικοί και περνούμε στο επίπεδο τί θέλουν για την βιομηχανική βάση και κατ’ επέκταση την οικονομία της χώρας, οι τεχνοκράτες. Με την υποστήριξη φυσικά, των επαϊόντων στρατιωτικών.
Πώς θα χειριζόταν ένα τόσο μεγάλο πρόγραμμα ένα σοβαρό κράτος, εάν δεν υπήρχε η πολιτική των απευθείας χαριστικών αναθέσεων;
Το πρώτο που μπορεί να εξετασθεί, είναι εάν κάποιο από τα υποψήφια αντιαεροπορικά συστήματα της αγοράς, χρησιμοποιεί ένα βλήμα, το οποίο βρίσκεται ήδη σε υπηρεσία με τις Ένοπλες Δυνάμεις της χώρας. Στην περίπτωση της Ελλάδος, υπάρχει το IRIS-T, στην παραγωγή για την παγκόσμια αγορά του οποίου μάλιστα, συμμετέχουν και ελληνικές εταιρείες! Αυτό το στοιχείο από μόνο του, συνιστά κριτήριο “ειδικού βάρους” έναντι του ανταγωνισμού.
Καθώς επιδίωξη πρέπει να είναι η εξασφάλιση τεχνολογίας και η απόκτηση καθεστώτος κατασκευαστού ή συνεταίρου, το επόμενο που χρήζει εξετάσεως, είναι πώς θα μπορέσουν οι ελληνικές εταιρείες να προσφέρουν στην χώρα καθεστώς παραγωγού. Εδώ, ο στόχος που πρέπει να τεθεί, είναι να ζητηθεί η συνανάπτυξη εκδόσεως του συστήματος που εξυπηρετεί στρατηγικά, ανάλογης των πλεονεκτημάτων που προσφέρει το SPYDER AiO. Με άλλα λόγια, να ζητηθεί η συνεργασία της Diehl Defence με τους εταίρους της ΕΑΒ, ΕΑΣ, IDE και νέες ελληνικές εταιρείες, ώστε να συναναπτύξουν έκδοση μονάδος πυρός επί φορτηγού, στο οποίο θα ολοκληρωθεί το σύστημα Διοικήσεως και Ελέγχου (C2) και οι αισθητήρες, μεταξύ των οποίων σύστημα ραντάρ αναλόγου του Εκτεταμένου Ημισφαιρικού Ραντάρ Πολλαπλών Αποστολών (exMHR). Η συμφωνία θα αφορά συμμετοχή στα έξοδα αναπτύξεως και ανάληψη αναλόγου ποσοστού βιομηχανικού και οικονομικού μερίσματος για πωλήσεις του “ελληνοποιημένου” IRIS-T SL στην διεθνή αγορά.
Ποιο είναι το θεσμικό όργανο εκείνο στην χώρα μας, που θα κάνει τέτοιου είδους σχεδιασμό, θα εισηγηθεί – επιβάλει την βιομηχανική πολιτική, ώστε η απλή αγορά “από το ράφι” να λάβει χαρακτήρα πραγματικής επενδύσεως;
Δυτικά SHORADS για μονάδες ελιγμού και αντικατάσταση των ελληνικών TOR-M1 και OSA/AK
