Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Κατά την τουρκική “Daily Sabah” που επικαλέσθηκε “τουρκικές πηγές” στις 25 Οκτωβρίου, η Τουρκία “βρίσκεται κοντά στην σύναψη συμφωνίας με την Μόσχα για την προμήθεια μαχητικών Su-35 καθώς και για συμπαραγωγή ορισμένων μερών του ρωσικού μαχητικού“. Γίνεται αναφορά συγκεκριμένα για 36 μαχητικά και για την συμπαραγωγή μεταξύ άλλων, “όπλων ακριβείας και πυρομαχικών“.
Θα έλεγε κανείς ότι, λαμβανομένης υπ’ όψιν και της χρονικής συγκυρίας βάσει των εξελίξεων με το θέμα της Συρίας, η τουρκική πλευρά εντείνει τις πιέσεις της προς τις ΗΠΑ για αναθεώρηση της αποφάσεως προσωρινής διακοπής της τουρκικής συμμετοχής στο πρόγραμμα μαχητικών F-35. Και αυτό γιατί μετά την απόφαση του προέδρου Τραμπ να ικανοποιήσει την Τουρκία ως προς το θέμα των Κούρδων της Συρίας, είναι σαφές ότι αναμένεται ανταπόδοση ως προς το ζήτημα του S-400. Επί του οποίου, ο Τραμπ πιέζει τον Ερντογάν για προμήθεια του αντιαεροπορικού συστήματος Patriot.
Ενώ οι κατά καιρούς δηλώσεις, διαρροές και φήμες περί του ενδεχομένου προμήθειας ρωσικών μαχητικών από την Τουρκία είναι μάλλον αόριστες και ασαφείς, ως μόνο δεδομένο πρέπει να λαμβάνεται η απολύτως λογική τοποθέτηση του Ερντογάν τον περασμένο Αύγουστο, ότι η σχετική απόφαση θα ληφθεί αφού μάθει την “τελευταία λέξη” που έχει να πει ο Τραμπ στην υπόθεση του προγράμματος F-35.
Συνεπώς, προβάλλοντας την προοπτική της προμήθειας Su-35, ο Ερντογάν πιέζει τον Τραμπ να “τον παρατήσει ήσυχο” και να του παραδώσει F-35 ή στην χειρότερη περίπτωση, να το πετύχει με το μικρότερο δυνατό κόστος. Από την άλλη, με τα Su-35 “χαϊδεύει” τον πρόεδρο Πούτιν ώστε να αμβλύνει την αντίδρασή του από την παραμονή των τουρκικών δυνάμεων στα καταληφθέντα εδάφη της Συρίας. Οι Τούρκοι έχουν ιεραρχήσει ως υπ’ αριθμόν ένα εθνικό ζήτημα την απειλή των Κούρδων στην Συρία, για την αντιμετώπιση της οποίας εκτιμήθηκε ότι το κλειδί αποτελεί η Μόσχα και όχι η Ουάσιγκτον. Κατά την τουρκική θεώρηση, η Συρία βρισκόταν και θα παραμείνει στην σφαίρα επιρροής της Ρωσίας ενώ η Αμερικανική στρατιωτική παρουσία και συμμαχία με τους Κούρδους της Συρίας, κρινόταν ότι αργά ή γρήγορα θα έληγε.
Η σύσφιξη των σχέσεων με την Ρωσία, για την οποία η σαφώς πολιτική απόφαση προμήθειας του S-400 ήταν σημαντικό “εργαλείο”, επέτρεψε την τουρκική εισβολή και κατάληψη συριακών εδαφών με τις Επιχειρήσεις ΑΣΠΙΔΑ ΤΟΥ ΕΥΦΡΑΤΗ και ΚΛΑΔΟΣ ΕΛΑΙΑΣ. Πράγματι, ο Πούτιν ενέκρινε αυτές τις δύο επιχειρήσεις. Η κατάληψη εδαφών ανατολικότερα, στις ελεγχόμενες από τις ΗΠΑ κουρδικές περιοχές, επιδιώχθηκε με μοχλό πιέσεως την ρωσοτουρκική προσέγγιση και την απειλούμενη πλήρη διάρρηξη των αμερικανοτουρκικών σχέσεων λόγω της προστριβής S-400/F-35. Η Τουρκία “αντέχει” προς το παρόν, το προσωρινό πάγωμα του προγράμματος F-35. Όπως ήταν αναμενόμενο, ο Τραμπ αναδιπλώθηκε κι επιτράπηκε η Επιχείρηση ΠΗΓΗ ΕΙΡΗΝΗΣ.
Με τις ΗΠΑ απούσες πλέον από την Συρία, το ενδιαφέρον της Τουρκίας μοιραίως επιστρέφει προς την Μόσχα και η προοπτική των Su-35 βοηθάει προς την διατήρηση μιας καλής σχέσεως. Από εκεί και πέρα, είναι όλα διπλωματία, δηλαδή “παζαρέματα”.
Οι συνέπειες από μια πιθανή προμήθεια Su-35
Ενώ μέχρι σήμερα ακούγαμε “απειλές” της Τουρκίας για ενδεχομένη προμήθεια επιπλέον S-400 αλλά και συμμετοχή στην ανάπτυξη του S-500, μετά την αμερικανική απόφαση παγώματος του F-35, προέκυψαν και τα Su-35… Εν πάση περιπτώσει, η προμήθεια ρωσικών μαχητικών από την Τουρκία, θα έχει σοβαρές αρνητικές πολιτικοδιπλωματικές και στρατιωτικές επιπτώσεις.
Σε επίπεδο πολιτικής, είναι σαφές ότι μια τέτοια προμήθεια θα επιφέρει κυρώσεις βάσει της νομοθεσίας CATSAΑ από τις ΗΠΑ. Προς το παρόν ο Τραμπ δεν έχει προβεί σε αυτή την τιμωρία, περιοριζόμενος σε πίεση διά του προγράμματος F-35 ώστε να εκλείψει το S-400 από το τουρκικό οπλοστάσιο. Εάν η Τουρκία, όχι μόνο δεν ξεφορτωθεί το S-400 αλλά προσθέσει και Su-35, θα είναι αδύνατο να μην υλοποιηθεί η απειλή της CATSAΑ. Επιπλέον, είναι πιθανό οι ΗΠΑ να συμπαρασύρουν και την Ευρώπη στην επιβολή κυρώσεων στην Τουρκία, λόγω ΝΑΤΟ.
Σε οικονομικό επίπεδο, μια προμήθεια 36 Su-35 σημαίνει δαπάνη ύψους 4 δισ. $. Είναι σε θέση να σηκώσει ένα τέτοιο βάρος η Τουρκία στην παρούσα οικονομική συγκυρία; Επισημαίνεται ότι από τον Νοέμβριο του 2018 μέχρι σήμερα, δηλαδή για διάστημα περίπου έτους, η Τουρκία δεν έχει αναθέσει κάποιο μείζον εξοπλιστικό πρόγραμμα, ένδειξη άμεσα σχετιζόμενη με την οικονομική κρίση που αντιμετωπίζει. Μόνη εναλλακτική, είναι η μίσθωση…
Σε στρατιωτικό επίπεδο, τα Su-35 θα προστεθούν με το S-400 στα συστήματα που είναι αδύνατον να διασυνδεθούν με το εθνικό και συμμαχικό δίκτυο αεράμυνας της Τουρκικής Αεροπορίας. Με τα Su-35 η Τουρκική Αεροπορία θα κληθεί να πράξει κάτι που δεν έχει συμβεί ποτέ στην ιστορία της, την δημιουργία διπλής υποδομής εκπαιδεύσεως και υποστηρίξεως για αμερικανικής και ρωσικής προελεύσεως μαχητικά αεροσκάφη. Εάν η Ελλάδα σηκώνει αυτό το βάρος, είναι επειδή τα αμερικανικά και γαλλικά μαχητικά αεροσκάφη μοιράζονται υποδομές, τεχνολογία, υποσυστήματα και διαδικασίες τυποποιήσεως που επιτρέπουν την μεταξύ τους αρμονική συνύπαρξη από επιχειρησιακής απόψεως. Κάτι τέτοιο δεν ισχύει με τα ρωσικά μαχητικά, που αποτελούν “ξένο σώμα” σε μια δυτική αεροπορία. Τα όποια πλεονεκτήματα προσφέρει η ύπαρξη ρωσικών όπλων, λόγω εισαγωγής αγνώστων επιχειρησιακών παραμέτρων και επιδόσεων, μειώνονται και καθίστανται εν πολλοίς εντελώς θεωρητικά. Στην πραγματικότητα, η Τουρκική Αεροπορία θα αποδιοργανωθεί, αντί να συνεχίσει την πορεία που ακολουθεί με συνέπεια για ολοκλήρωση ενός δικτυοκεντρικού περιβάλλοντος επιχειρήσεων για τα μαχητικά αεροσκάφη, τις αντιαεροπορικές συστοιχίες και το σύστημα εγκαίρου προειδοποιήσεως και εναερίου ελέγχου.
Συνοψίζοντας, η Τουρκία μπορεί να βρίσκεται σε διαδικασία κάποιων διερευνητικών συνομιλιών με την Ρωσία για το Su-35 αλλά αυτό μάλλον σχετίζεται με έναν πολιτικοδιπλωματικό ελιγμό, παρά κάποια τεχνοκρατικώς καταρτισμένη στρατηγική ενισχύσεως της ένοπλης ισχύος της. Ο ελιγμός θα έχει αποκαλυφθεί πλήρως μέχρι τον Μάρτιο του 2020, που οι ΗΠΑ έχουν θέσει ως χρονικό ορόσημο για την οριστική απόφαση αποβολής της Τουρκίας από το πρόγραμμα F-35.
Τραμπ στον Ερντογάν: Πάρτε Patriot, “ξεφορτωθείτε” S-400 για να μείνετε στο F-35
