Εκδόσεις: Stanford University @ 2023
Συγγραφείς: Dima Adamsky
Σελίδες: 226
Στην Ελλάδα, χώρα του «ό,τι δηλώσεις είσαι», βλέπουμε πλείονες αυτοαποκαλούμενους ειδικούς, συμπεριλαμβανομένων κάποιων αποστράτων αξιωματικών των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων, να ομιλούν τα τελευταία 2,5 έτη –δηλαδή μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία– περί ρωσικής στρατηγικής, ρωσικού δόγματος κ.λπ. Κατά την απολύτως ταπεινή μας γνώμη, είναι ζήτημα πόσοι εξ αυτών γνωρίζουν για τι πραγματικά ομιλούν… Ειδικά, δε, η σοβιετική και νυν ρωσική στρατηγική σκέψη, είναι δύσκολα προσπελάσιμη και ουσιωδώς διαφορετική της Δυτικής. Ένας ειδικός που τη γνωρίζει πάρα πολύ καλά, και λόγω γλώσσας, είναι ο ρωσικής καταγωγής Ισραηλινός καθηγητής Dmitry (Dima) Adamsky. Μια πρώτη αναφορά στη μελέτη του υπό τον τίτλο Cross–Domain Coercion: The Current Russian Art of Strategy (εκδοθείσα το 2015) είχαμε επιχειρήσει στις 1/5/2023 εδώ «Πληροφοριακός πόλεμος»: το επίκεντρο της Ρωσικής Στρατηγικής στην τρέχουσα αντιπαράθεσή της με τη Δύση – Δούρειος Ίππος (doureios.com)
Σχεδόν 10 χρόνια μετά την ανωτέρω μελέτη, ο Adamsky επανέρχεται δριμύτερος με ένα αληθινό opus magnum, στο οποίο συνθέτει με υποδειγματικό τρόπο, στο βαθμό φυσικά που του επιτρέπουν οι ανοικτές πηγές, ολόκληρη τη ρωσική θεωρία και πρακτική περί αποτροπής. Το βασικό επιχείρημα του βιβλίου είναι ότι πρόκειται για μια προσέγγιση εντελώς διαφορετικής φύσεως από την αντίστοιχη Δυτική, όντας το προϊόν διαφορετικής: α) στρατηγικής κουλτούρας, β) εθνικής νοοτροπίας και γ) στρατιωτικής παράδοσης (συμπεριλαμβανομένης της παράδοσης των πανίσχυρων και στην ΕΣΣΔ και στη Ρωσία, Υπηρεσιών Πληροφοριών). Απόδειξη αποτελεί, μεταξύ άλλων, ότι ακόμη και η ίδια η λέξη «Αποτροπή» στη ρωσική γλώσσα (sderzhivaniye) δεν είναι αντίστοιχη νοηματικά με την αγγλική λέξη Deterrence. Αποδίδεται μάλλον καλύτερα με την περιφραστική έκφραση «Διατομεακός Καταναγκασμός»/ Cross-Domain Coercion. Στη ρωσική Στρατιωτική Εγκυκλοπαίδεια, δε, ο ορισμός της Στρατηγικής Αποτροπής –ο όρος που αρέσει στους Ρώσους– είναι ο ακόλουθος: «Ένα συντονισμένο σύστημα μέτρων ισχύος και μη ισχύος, που λαμβάνονται ταυτόχρονα από τη μία πλευρά προκειμένου να αποθαρρύνουν την άλλη πλευρά από στρατιωτικές πράξεις που θα προκαλέσουν ζημία σε στρατηγική κλίμακα». Tο ζητούμενο για τη Μόσχα, δεν είναι μόνο να αποτρέψει τον αντίπαλο από το να πράξει κάτι, αλλά και να τον εξαναγκάσει (compel) να πράξει κάτι άλλο, με χρήση ετερόκλητων μέσων: στρατιωτικών και δη τόσο συμβατικών όσο και μη, πολιτικών, διπλωματικών, νομικών, οικονομικών, ιδεολογικών, ψυχολογικών, πληροφοριακών και άλλων (τα οποία όμως αλληλοσυμπληρώνονται ιδανικά και, τελικά, διαπλέκονται σε ένα ολοκληρωμένο σύνολο). Η Ρωσία, επομένως, γνωρίζοντας πάρα πολύ καλά την στρατιωτική της υστέρηση σε όλα τα επίπεδα κλιμάκωσης έναντι της Δύσης –σ.σ. μια υστέρηση η οποία αφορά και στα στρατηγικά πυρηνικά όπλα, όπως έχουμε αναλύσει τον Ιούλιο του 2023 εδώ: Μια κριτική ματιά σε δύο θεμελιώδεις “πυρηνικούς μύθους” περί Ρωσίας (Μέρος Α΄) – Δούρειος Ίππος (doureios.com)– προσπαθεί να αναπληρώσει τη μειονεκτική της θέση προτάσσοντας μια πληθώρα ασύμμετρων ενεργειών, προς την κατεύθυνση πάντα του καταναγκασμού. Η συγκεκριμένη «εργαλειοθήκη» υπήρχε βεβαίως και επί εποχής ΕΣΣΔ, όμως τώρα έχει διευρυνθεί και δη σημαντικά, λόγω τεχνολογικών εξελίξεων τις τελευταίες δεκαετίες (από τα υπερ-υπερηχητικά κατευθυνόμενα όπλα διττής χρήσης μέχρι τον κυβερνοχώρο). Το πόσο τελικά τα καταφέρνει ή, αντίθετα, οι ενέργειές της έχουν αντίθετο από το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα (λ.χ. είσοδος Φινλανδίας και Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, το οποίο υποτίθεται πως την περικύκλωνε) είναι μια άλλη ιστορία…
Αν και το έξοχο βιβλίο του Adamsky είχε ολοκληρωθεί λίγο πριν από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, εντούτοις αυτός πρόλαβε και το τροποποίησε, ενσωματώνοντας μερικά από τα διδάγματα της εκεί εμπειρίας έως και τα μέσα του 2023, στα οποία δεν προτιθέμεθα να αναφερθούμε εδώ. Συμπερασματικά, πρόκειται για ένα έργο που συνιστάται ανεπιφύλακτα σε όσους επιθυμούν να εμβαθύνουν πραγματικά στην τρέχουσα ρωσική στρατηγική έναντι των κυριότερων αντιπάλων της, αλλά και στις επί μέρους συνιστώσες της.
Βασίλειος Σιταράς
