Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Προ ημερών, ο Ταγίπ Ερντογάν κατέφυγε σε άλλη μία λαϊκιστικού επιπέδου απειλή κατά της Ελλάδας, μιλώντας για “γιουρούσι”.
Εχθές, ο Κυριάκος Μητσοτάκης του απάντησε ευθέως, να προσέχει.
Ο Τούρκος πρόεδρος μιλούσε σε προεκλογική συγκέντρωση του κόμματός του, στο κοινό του.
Ο Έλληνας πρωθυπουργός, παρόντος και του πρέσβη των ΗΠΑ στην Αθήνα, βρισκόταν στην ΕΑΒ, σε τελετή που αφορούσε ελληνοαμερικανική βιομηχανική συνεργασία, με υψηλόβαθμα στελέχη της Lockheed Martin, με τα F-35 και F-16V στο “κάδρο”.
Από την ομιλία του Έλληνα πρωθυπουργού στο Κονγκρέσο στις 17 Μαΐου 2022, κατά την οποία ζήτησε να είναι προσεκτικοί οι Αμερικανοί νομοθέτες ως προς τις πωλήσεις όπλων σε ξένες χώρες με αναθεωρητικές τάσεις, η Τουρκία “παραπονιέται” στις ΗΠΑ ότι έχει εγκαταλείψει την στάση ουδετερότητας και έχει προσεγγίσει τις ελληνικές θέσεις. Φτάνει δε στο σημείο να εκφράζει δυσαρέσκεια ακόμη και για το αυξημένο αποτύπωμα των ΗΠΑ στην Ελλάδα, μέσω αμερικανικών δυνάμεων που σταθμεύουν σε ελληνικό έδαφος για εκπαιδευτικούς σκοπούς, μέχρι τις υποδομές όπως ο λιμένας Αλεξανδρουπόλεως, με τις μεγάλες προεκτάσεις ως προς την εξυπηρέτηση των αμερικανικών και συμμαχικών συμφερόντων στην περιοχή.
Στο πεδίο της αμυντικής διπλωματίας εξάλλου, η Άγκυρα παρακολουθεί με ενδιαφέρον τα βήματα της Αθήνας και ιδίως στο επίπεδο των αμυντικών συμφωνιών που περιλαμβάνουν κάποιας μορφής ρήτρα αμυντικής συνδρομής, όπως με την Γαλλία και τα ΗΑΕ μέχρι στιγμής. Δεν ήταν τυχαίο ότι στην ομιλία του στις 22 Ιανουαρίου ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας αναφέρθηκε στην κρίση του 2020, κατά την οποία «χωρίς φωνές, χωρίς δηλώσεις τα εμιρατινά F-16 ήρθαν και στάθμευσαν στα Χανιά οπλισμένα». Τον Αύγουστο του 2020, δεν είχε υπογραφεί ακόμη συμφωνία μεταξύ των δύο χωρών (έγινε στις 18 Νοεμβρίου 2020) αλλά ήταν αρκετό ένα τηλεφώνημα του Α/ΓΕΕΘΑ Στρατηγού Κωνσταντίνου Φλώρου στον ομόλογό του των ΗΑΕ (κατόπιν φυσικά συνεννοήσεως των δύο υπουργών Αμύνης) ζητώντας την αποστολή κάποιων μαχητικών αεροσκαφών στην Ελλάδα, για λόγους συμβολισμού. Η ανταπόκριση ξεπέρασε τις προσδοκίες καθώς στην Κρήτη αφίχθησαν 9 αεροσκάφη των ΗΑΕ, εκ των οποίων 4 F-16 Block 60, που ενώ αναμενόταν να συνεργαστούν για δύο περίπου εβδομάδες, τελικώς αναχώρησαν από την Ελλάδα στις 2 Οκτωβρίου!
Όμως το πεδίο που “πονάει” ιδιαίτερα την Τουρκία, είναι αυτό της συνεργασίας σε επίπεδο εξοπλισμών, επειδή εκεί τα αποτελέσματα είναι απολύτως μετρήσιμα και καθώς καθρεπτίζουν άμεσα το επίπεδο των διμερών σχέσεων, επιδρούν γενικότερα στο κύρος που επιδιώκεται να εκπέμπει η Άγκυρα, ως φιλόδοξη περιφερειακή δύναμη. Ενώ η αποπομπή από το πρόγραμμα F-35 είναι οριστική, η δυσκολία που παρουσιάζεται μέχρι τώρα στην έγκριση της προμήθειας F-16V λειτουργεί πολύ αρνητικά στην συνολική αναβάθμιση της ένοπλης ισχύος της Τουρκίας. Την πλήρη αντιστροφή του σχήματος σχέσεων, με την Ελλάδα να αναβαθμίζει τα F-16 και να κινείται για την προμήθεια F-35 ενώ η Τουρκία πασχίζει να εξασφαλίσει την έγκριση για F-16V, υπογραμμίζουν πλέον δημοσίως εκπρόσωποι της ελληνικής κυβέρνησης. Όμως επειδή η Αθήνα από το 2020 δραστηριοποιήθηκε εντονότερα στους εξοπλισμούς, απολαμβάνει και τους καρπούς στην μορφή των μαχητικών Rafale F3R, που αυξάνονται σταθερά ως δύναμη, με αποτέλεσμα την αλλαγή συσχετισμών στην ένοπλη ισχύ μεταξύ των δύο χωρών.
Την ένοπλη ισχύ της όμως, ενισχύει σταδιακώς και η Κυπριακή Δημοκρατία. Οι διεθνείς συσχετισμοί είναι τέτοιοι πλέον, που επιτρέπουν όχι μόνο πρωτοφανείς εξελίξεις, όπως η πλήρης άρση του εμπάργκο όπλων (ITAR) από τις ΗΠΑ αλλά και ενίσχυση με οπλικά συστήματα όπως το αντιαεροπορικό σύστημα μεγάλου βεληνεκούς BARAK MX, που παλαιότερα μπορούσαν να χαρακτηριστούν “απαγορευμένα”. Η Λευκωσία ενισχύει την αντιαεροπορική της άμυνα κατά θεαματικό τρόπο, με αδιανόητη όμως σήμερα την εκτόξευση απειλών προληπτικής επιθέσεως από την Άγκυρα, όπως στην περίπτωση των S-300 στην δεκαετία του 1990.
Όλα αυτά όμως, δεν σημαίνουν ότι οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις έχουν εξασθενίσει σοβαρά. Μπορεί οι περιοπλοκές με το πρόγραμμα F-35 και τα F-16V να καθυστερούν συνολικώς την εξέλιξη της τουρκικής αεροπορίας, όμως η ενίσχυση σε άλλους τομείς δεν διακόπηκε ποτέ, όπως συνέβη με τις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις. Αυτό οφείλεται στην σταθερή πρόοδο που υπάρχει στην Τουρκία σε προγράμματα συναναπτύξεως οπλικών συστημάτων από τουρκικές εταιρείες σε συνεργασία με ξένους οίκους. Μέσω αυτής της πολιτικής, ενισχύεται το πυροβολικό με τακτικούς βαλλιστικούς πυραύλους και βαλλιστικούς πυραύλους μικρού βεληνεκούς (SRBM), ένα πεδίο στο οποίο οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις έχουν μηδενική δραστηριότητα, παραλαμβάνονται αυτοκινούμενα πυροβόλα, νέα αντιαεροπορικά συστήματα μικρού και μέσου βεληνεκούς, το πρόγραμμα ναυπηγήσεων εξελίσσεται απρόσκοπτα και αποδίδει νεότευκτες μονάδες στο τουρκικό ναυτικό ενώ τόσο στο ναυτικό όσο και στην αεροπορία αναπτύσσονται κάθε είδους πυραυλικά και μη όπλα, που εξασφαλίζουν αυτάρκεια και ικανότητα παρατεταμένης εμπλοκής σε πόλεμο. Δυναμικά εξάλλου, συνεχίζεται πλήθος άλλων τέτοιων προγραμμάτων, με χαρακτηριστικό πεδίο αυτό των μη επανδρωμένων πλατφορμών αέρος, θαλάσσης και ξηράς. Επειδή πρόκειται για σοβαρά επιτεύγματα, είναι φυσιολογικό η προβολή τους να γίνεται συστηματικά.
Συνοψίζοντας, το ότι υφίσταται σε έναν βαθμό κάποια ποιοτική υπεροχή των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων έναντι των τουρκικών, δεν σημαίνει ότι έχει αποκλειστεί μία πολεμική αναμέτρηση για λόγους επιλογής της Τουρκίας. Καθώς η εξοπλιστική προσπάθεια της χώρας έχει λάβει έναν ρυθμό, παρά τις αντικειμενικά δυσμενείς συνθήκες στο διεθνές περιβάλλον, η Ελλάδα πρέπει να εισέλθει σταδιακώς στην σφαίρα των προγραμμάτων εκείνων που θα έχουν πραγματικό χαρακτήρα επενδύσεως. Το περιβάλλον είναι ευνοϊκό, όπως και συγκυρία λόγω του πολέμου στην Ουκρανία. Με την κυβέρνηση να κινείται προς τον συνδυασμό μεγάλων προγραμμάτων με σύναψη ευρύτερων συμφωνιών αμυντικής συνεργασίας, διαπιστώνεται η ύπαρξη περιθωρίων για ακόμη μεγαλύτερη σύζευξη της “αμυντικής διπλωματίας” με την “διπλωματία των εξοπλισμών”. Ιδίως από την στιγμή που αυτά μπορούν να προεκταθούν, συμπεριλαμβάνοντας και την Κυπριακή Δημοκρατία. Προτάσεις υπάρχουν και έχουν αρχίσει να ωριμάζουν αλλά πρέπει να λάβουν την δέουσα προτεραιότητα ώστε οι εξοπλιστικές δαπάνες να αρχίσουν να έχουν ουσιαστικές επιστροφές προς την χώρα.
