Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Εξαιρετικά ενδιαφέρον -εν πολλοίς αναμενόμενο- ήταν το 1ο Αεροπορικό Συνέδριο “Ικάρου”, που οργάνωσε ο Σύνδεσμος Αποφοίτων Σχολής Ικάρων στις 28 Νοεμβρίου στην Λέσχη Αξιωματικών Ενόπλων Δυνάμεων. Με τίτλο “Μαθαίνοντας από το Παρελθόν & Ενδυναμώνοντας το Μέλλον”, έγιναν συνολικώς 16 εισηγήσεις, ξεχωριστού ενδιαφέροντος κάθε μία.
Από την παρακολούθηση της πρώτης ενότητος 8 εισηγήσεων που μπορέσαμε να παρακολουθήσαμε λόγω πιεστικών υποχρεώσεων, μπορούμε να συνοψίσουμε την παρακάτω “εικόνα” που ανέκυψε για το μέλλον -τουλάχιστον όπως την αντιληφθήκαμε εμείς να προκύπτει- ως προς το ζήτημα “αιχμής” της μετεξελίξεως της Πολεμικής Αεροπορίας σε επίπεδο αντιλήψεως επιχειρήσεων και μέσων. Αυτή η σύνοψή μας, σε καμμία περίπτωση δεν υποτιμά την αξία των υπολοίπων τοποθετήσεων των άλλων ομιλητών, που ασφαλώς υποστηρίζουν και πλαισιώσουν την συνολικότερη ιδέα. Η μετεξέλιξη της Πολεμικής Αεροπορίας κυρίως ως πολεμικής μηχανής, βρίσκεται διαρκώς στην κορυφή του ενδιαφέροντος και απασχολεί τους αρμοδίους, οι οποίοι πρέπει να λάβουν τις αποφάσεις γενικότερης “στρατηγικής σημασίας” για την πορεία του Κλάδου.
Ο Αντισμήναρχος (ΜΗ) Κωνσταντίνος Χ. Ζηκίδης, από κοινού με την καθηγητή Παναγιώτη Παπακανέλλο παρουσίασαν την εισήγηση: “Εκτίμηση Ραδιοδιατομής (Radar Cross Section – RCS) Σύγχρονων Αεροσκαφών με Υπολογιστικές Τεχνικές”.
Οι ομιλητές σημείωσαν ότι τα αριθμητικά δεδομένα που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο είναι εν πολλοίς αναξιόπιστα, παραμένει όμως ζωτική η σημασία της μετρήσεως του μεγέθους της ραδιοδιατομής σκέδασης (Radar Cross Section – RCS) αεροσκαφών, ελικοπτέρων και άλλων ιπτάμενων μέσων όπως UAV/UCAV, για την αποτίμηση των δυνατοτήτων κάθε συστήματος αεράμυνας και τη βελτίωσή του. Αναδείχθηκε ο προβληματισμός όχι μόνο για το μαχητικό F-35 που αναμένεται να προμηθευτεί η Τουρκία αλλά και για οπλικά συστήματα χαμηλού RCS ήδη υφιστάμενα στις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις, όπως ο τακτικός βαλλιστικός πύραυλος J-600 Yildirim και ο πύραυλος αέρος-εδάφους πλεύσεως SOM. Χρησιμοποιώντας τον ελεύθερα διατιθέμενο κώδικα POFACETS, ο οποίος βασίζεται στη φυσική οπτική, όσο και διαθέσιμα υπολογιστικά πακέτα ηλεκτρομαγνητικής προσομοίωσης (CST, FEKO) παρουσιάστηκαν αποτελέσματα για τα μαχητικά F-16V, F-35A αλλά και τον τακτικό βαλλιστικό πύραυλο J-600 Yildirim και τον πύραυλο αέρος – εδάφους πλεύσεως SOM – τα δύο τελευταία τουρκικής αναπτύξεως.
Κατά τους ομιλητές, το ραντάρ APG-68(V)9 που διαθέτουν σήμερα τα 84 μαχητικά F-16 Block 52+/Advanced εντοπίζει το F-35 (RCS 0,01 τ.μ.) σε ακτίνα 12 ν.μ. περίπου, τους πυραύλους επιφανείας Exocet και Harpoon (RCS 0,1 τ.μ.) στα 22 ν.μ., το F-16 (RCS 1 τ.μ.) στα 40 ν.μ., το Mirage 2000 (RCS 1 τ.μ.) στα 42 ν.μ. και το F-4 (RCS 1+ τ.μ.) στα 65 ν.μ.
Το μέσο RCS του τακτικού βαλλιστικού πυραύλου J-600 Yildirim ανέρχεται σε 0,1 τ.μ. ενώ το μέσο μετωπικό RCS σε 0,025 τ.μ. Αντίστοιχες τιμές ισχύουν και για τον πύραυλο SOM, με μέσο μετωπικό RCS 0,02 τ.μ.
Οι επιδόσεις σε ακτίνα αποκαλύψεως ενός τυπικού ραντάρ αεράμυνας τύπου HR-3000 όπως αυτά σε ελληνική υπηρεσία, είναι 403 χλμ. για F-16, 120 χλμ. για F-35, 115 χλμ. για το τακτικό UAV Bayraktar TB-2 με RCS 1 τ.μ., 127 χλμ. για τον J-600 Yildirim και 115 χλμ. για τον SOM. Οι επιδόσεις ισχύουν για στόχους που πετούν σε ύψος 30 μέτρων.
Όλα αυτά σημαίνουν ότι συνιστά ήδη σοβαρή πρόκληση για τις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις ο έγκαιρος εντοπισμός και η αντιμετώπιση πυραυλικών απειλών όπως οι J-600 Yildirim και οι SOM.
Εάν αυτή είναι ήδη μια πραγματικότητα, την οποία θα ενισχύσει η εμφάνιση του F-35 στο τουρκικό οπλοστάσιο, γεννάται το ζήτημα της μελλοντικής μορφής που πρέπει να έχει η Πολεμική Αεροπορία. Το θέμα προσέγγισε ο Αντιπτέραρχος (Ι) ε.α. Γεώργιος Γερούλης στην εισήγηση “Η Μελλοντική Μορφή της Αεροπορικής Ισχύος: Tα Νέα Μέσα της Πολεμικής Αεροπορίας και οι Διαμορφούμενες Επιχειρησιακές Δράσεις”.
Οποιαδήποτε μορφή και αν έχουν τα μελλοντικά σκάφη – πλατφόρμες, θα είναι ενταγμένα σε μια Δικτυοκεντρική αντίληψη άμυνας. Στον αέρα, ήδη έχει περιγραφεί η αντίληψη μαχητικών αεροσκαφών που θα ελέγχουν UAV, μέσω των οποίων θα εκτελούνται εξ αποστάσεως οι προσβολές του εχθρού. Τα μαχητικά δεν θα δρουν μόνα αλλά τουλάχιστον με έναν “πιστό σύντροφο” που θα τα συνοδεύει. Με τον τρόπο αυτό, τα επανδρωμένα μαχητικά θα προβάλουν επιπρόσθετη ισχύ στον αέρα, συνανιχνεύοντας στην επιφάνεια, αντιμετωπίζοντας την εχθρική αεράμυνα και υποστηρίζοντας κάθε είδους αεροδιαστημική – αεροπορική, ναυτική και χερσαία επιχείρηση.
Τονίσθηκε ότι η Πολεμική Αεροπορία δείχνει να έχει χάσει το άλμα σε μαχητικό 5ης γενιάς, το F-35, το οποίο ούτως ή άλλως δεν είναι σχεδιασμένο στην αντίληψη συνεργασίας με UAV. Ωστόσο, και η ευρωπαϊκή προσπάθεια που μόλις ξεκίνησε με το Μελλοντικό Σύστημα Αεροσκάφους Μάχης (FCAS) σε αρχική συνεργασία Γερμανίας – Γαλλίας, βασισμένο στην στενή συνεργασία μαχητικών αεροσκαφών με UAV, προορίζεται να καταστεί επιχειρησιακό περί το 2040.
Τίθεται λοιπόν το ερώτημα της επόμενης επιλογής από πλευράς Πολεμικής Αεροπορίας, για την κάλυψη του ενδιάμεσου διαστήματος, δεδομένου ότι τα αναβαθμισμένα F-16V δεν μπορούν να ανταγωνιστούν το F-35 ως προς την ολοκλήρωση του περιβάλλοντος επιχειρήσεων μέσω της συντήξεως δεδομένων από τους αισθητήρες, που προσφέρει το τελευταίο. Κατά τον εισηγητή, μία από τις επιλογές που μπορεί να εξετασθεί, είναι να “πηδήξει” η Πολεμική Αεροπορία το στάδιο των μαχητικών 5ης γενιάς και να μεταβεί απευθείας σε μαχητικό 6ης γενιάς.
Συμπληρωματικώς, στο μέλλον θα υπάρξει ευρεία χρήση αμυντικών τεχνολογικών εφαρμογών αιχμής, όπως τα όπλα ηλεκτρομαγνητικού παλμού
Ο Σμήναρχος (ΧΟΣ) ε.α. Αθανάσιος Χουλιάρας ανέπτυξε την εισήγηση “CONOPS σχετικά με τη Βελτιστοποίηση της Διαλειτουργικότητας και Αποτελεσματικότητας των Διακλαδικών Επιχειρήσεων με την εκμετάλλευση Ολοκληρωμένων Δικτυοκεντρικών συστημάτων Διοίκησης & Ελέγχου και Διαχείρισης ISR/ EW Επιχειρήσεων Πεδίου Μάχης, Εξοικονομώντας Πόρους”.
Τα αεροπορικά μέσα πρέπει να λειτουργούν ως Ολοκληρωμένα Δικτυοκεντρικά συστήματα C2 καθώς και Διαχείρισης ISR/EW Επιχειρήσεων Πεδίων Μάχης, προκειμένου να βελτιστοποιηθεί η Διαλειτουργικότητα και η Αποτελεσματικότητα σε όλους τους τομείς των Διακλαδικών Επιχειρήσεων, εξοικονομώντας πόρους. Ακρογωνιαίος λίθος προς αυτή την κατεύθυνση, είναι η Διαλειτουργικότητα, δηλαδή η συνεργία μεταξύ διαφορετικών συστημάτων/ αρχιτεκτονικών/ περιβαλλόντων, με σκοπό να επιτευχθεί υψηλής ποιότητας διανομή πληροφοριών σε ετερογενείς χρήστες.
Κατά τον εισηγητή, ό,τι οπλικό σύστημα και αν αποκτηθεί στο μέλλον, αεροπορικό, ναυτικό ή χερσαίο, πρέπει να είναι πλήρως ολοκληρωμένο σε ένα δικτυοκεντρικό περιβάλλον επιχειρήσεων, διαφορετικά δεν θα αποδίδει όλα όσα μπορεί και για τα οποία έχει σχεδιασθεί.
Σχολιάζοντας τα ανωτέρω διά αλληλοσυνδέσεως, καταλήγουμε συνοπτικώς:
- Ήδη οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις βρίσκονται αντιμέτωπες με την απειλή πυραύλων είτε βαλλιστικών είτε αεροεκτοξευομένων, που διακρίνονται από χαμηλό RCS. Σε αυτήν πρόκειται να προστεθεί η απειλή των μαχητικών F-35, τεχνολογίας stealth. Ήδη λοιπόν υφίσταται ανάγκη ενισχύσεως του Συστήματος Εγκαίρου Προειδοποιήσεως και η αντιμετώπισή τους απαιτεί μεγαλύτερο βαθμό δικτυώσεως των κυρίων οπλικών συστημάτων που διαθέτουν οι τρεις Κλάδοι.
- Η μελλοντική όψη της αεροπορικής ισχύος θα στηρίζεται στην στενή συνεργασία – συνοδεία λίγων επανδρωμένων μαχητικών αεροσκαφών τα οποία θα συντονίζουν αριθμό UAV. Αυτή η μεταξύ τους δικτύωση βασικού επιπέδου, θα αποτελεί μέρος του συνολικότερου Δικτυοκεντρικού περιβάλλοντος επιχειρήσεων στο οποίο ούτως ή άλλως θα είναι ολοκληρωμένες όλες οι μελλοντικές πλατφόρμες (αεροπορικές, ναυτικές, χερσαίες). Προς το παρόν η Πολεμική Αεροπορία έχει χάσει την εξελικτική φάση των μαχητικών 5ης γενιάς και οι οικονομικές δυνατότητες δείχνουν ότι δύσκολα θα μπορέσει να την ακολουθήσει.
- Η μελλοντική Αντίληψη Επιχειρήσεων (CONOPS) στηρίζεται στην ανάπτυξη υποδομών Δικτυοκεντρικής Άμυνας και την Διαλειτουργικότητα. Εφόσον η δικτύωση και η διαλειτουργικότητα είναι απαραίτητες προϋποθέσεις ούτως ή άλλως από σήμερα, λόγω των απειλών πυραύλων χαμηλού RCS και στο εγγύς μέλλον του F-35, σε αυτόν τον τομέα πρέπει να διατεθούν οι περιορισμένοι πόροι, μέχρι την λήψη αποφάσεων για προγράμματα μελλοντικού μαχητικού και UAV/UCAV. Απαιτείται δηλαδή α) η επένδυση της περιορισμένης χρηματοδοτήσεως στον εκσυγχρονισμό των επιγείων σταθμών ραντάρ και των ΑΣΕΠΕ και β) η δημιουργϊα Δικτυοκεντρικών δομών και η ενίσχυση της Διαλειτουργικότητος για την “υποδοχή” των όποιων μέσων τεθούν σε υπηρεσία μελλοντικώς, ούτως ώστε να επιτυγχάνεται μεγιστοποίηση της αποδόσεως και αποτελεσματικότητός τους.
