Γράφει ο Πέτρος Σαββίδης*
Πραγματοποιήθηκε στις 24 Οκτωβρίου, στο Πεδίο Βολής Καλού Χωρίου στην επαρχία Λάρνακας, η τελική φάση της Τακτικής Άσκησης Μετά Στρατευμάτων (ΤΑΜΣ) «ΙΡΙΣ 2023» που άρχισε στις 17 Οκτωβρίου. Τις προηγούμενες ημέρες είχαν ασκηθεί οι Σχηματισμοί του ΓΕΕΦ σε διάφορα επεισόδια και ασκήσεις μικρών και μεσαίων κλιμακίων στις Ζώνες Ευθύνης (ΖΕ) τους, χωρίς την χρήση πυρών, στις οποίες συμμετείχαν έφεδροι και εθνοφύλακες που προσκλήθηκαν γι’ αυτό τον σκοπό.
Η τελική φάση πραγματοποιήθηκε στην παρουσία της ηγεσίας του Υπουργείου Άμυνας και του ΓΕΕΦ, και την παρακολούθησαν οι Ακόλουθοι Άμυνας (ΑΚΑΜ) αρκετών ξένων χωρών. Πέρυσι είχε οργανωθεί από το Επιχειρησιακό Στρατηγείο επιπέδου μεραρχίας με τη συμμετοχή της 20ής ΤΘΤ και της 1ης Μ/Κ ΤΑΞ ΠΖ. Εφέτος σχεδιάστηκε και εκτελέστηκε από την Τακτική Διοίκηση της 2ης Μ/Κ ΤΑΞ ΠΖ και περιελάβανε την ανακατάληψη εδαφών μετά από εχθρική εισχώρηση στη ΖΕ του Σχηματισμού. Η τακτική πλαισίωση της άσκησης ανέφερε ότι, μετά από όξυνση της καταστάσεως στο νησί, εχθρικές δυνάμεις, ενεργώντας αιφνιδιαστικά, εισχώρησαν με Τακτικό Συγκρότημα, αποτελούμενο από τρεις Ίλες Μέσων Αρμάτων (ΙΜΑ) και άλλες δυνάμεις. Με διαταγή του ΓΕΕΦ, η Ταξιαρχία ανέλαβε επιθετική ενέργεια για καταστροφή του εχθρού και αποκατάσταση του απολεσθέντος εδάφους. Το σχέδιο ενεργείας της Ταξιαρχίας αφορούσε άμυνα Μ/Κ ΛΠ επί υψωμάτων και την αντεπίθεση Τακτικού Συγκροτήματος επιλαρχίας από διαφορετικές κατευθύνσεις.
Πριν την έναρξη της επιθετικής ενέργειας, ελικόπτερο ΑW-139 της Διοίκησης Αεροπορίας (ΓΕΕΦ/ΔΑ) αποβίβασε, με την τεχνική Fast Rope, ομάδα της Διοίκησης Καταδρομών (ΔΚΔ) σε σημείο τακτικής σημασίας για την συλλογή νωπών πληροφοριών, ενώ τρεις ελεύθεροι σκοπευτές της ΔΚΔ εξουδετέρωσαν τον αξιωματικό παρατηρητή πυροβολικού του αντιπάλου, ο οποίος βρισκόταν σε όχημα. Της αντεπίθεσης προηγήθηκαν πυρά αντιαρματικών πυραύλων ΗΟΤ-2 από ζεύγος ελικοπτέρων Gazelle της ΔΑ και ομάδα εξάτροχων οχημάτων Renault VAB-VCAC τα οποία προσέβαλαν στόχους σε απόσταση 4 χιλιομέτρων. Ακολούθησε σφοδρό σφυροκόπημα των εχθρικών δυνάμεων που ήταν εγκατεστημένες σε υψώματα, από το Κέντρο Συντονισμού Πυρών Υποστήριξης (ΚΣΠΥ) της Ταξιαρχίας το οποίο, αξιοποιώντας την εφαρμογή ΑΧΧΙΛΕΑΣ, καθοδηγούσε με ακρίβεια τα πυρά του φίλιου πυροβολικού κατά των θέσεων του εχθρού.
Αξίζει να σημειωθεί ότι, για πρώτη φορά, εκσκαφέας του Μηχανικού, υπό την κάλυψη δύο τεθωρακισμένων οχημάτων Milos πραγματοποίησε χωματουργικές εργασίες, διενεργώντας ανοίγματα σε δύσβατα σημεία για υποβοήθηση των φίλιων κλιμακίων κατά την αντεπίθεση. Να σημειωθεί ότι η αξία των ερπυστριοφόρων οχημάτων μάχης του Μηχανικού (γεφυροφόρων, διάνοιξης ναρκοπεδίων, περισυλλογής κ.ο.κ.) φάνηκε κατά την πρόσφατη προσπάθεια αντεπίθεσης των ουκρανικών δυνάμεων στο μέτωπο της Ουκρανίας, μετά την δημιουργία διαδοχικών γραμμών αντιαρματικών κωλυμάτων, ναρκοπεδίων και τάφρων σε βάθος, από τις ρωσικές δυνάμεις στο Ντομπάς.
Με την άρση των πυρών υποστήριξης, τα γαλλικά άρματα ΑΜΧ-30Β2 της 29 ΕΜΑ, συνοδευόμενα από ΤΟΜΠ Λεωνίδας, υπερέβησαν την Γραμμή Αναχαίτησης που κατείχε αμυντικά φίλιος Μ/Κ ΛΠ της Ταξιαρχίας. Τα άρματα, εκτέλεσαν δραστικά πυρά με τα πυροβόλα των 105 χιλ. κατά εχθρικών στόχων. Παρά το γεγονός ότι τα AMX-30B2 δεν διαθέτουν σύστημα σταθεροποίησης για την εκτέλεση βολών εν κινήσει, το Σύστημα Ελέγχου Πυρός και το πυροβόλο του άρματος χαρακτηρίζονται από εξαιρετική ακρίβεια. Μέσω αλμάτων, αλληλοκαλύπτοντας με πυρά τις κινήσεις των επιτιθέμενων κλιμακίων, το Τακτικό Συγκρότημα κινήθηκε αποφασιστικά προς την κατεχόμενη τοποθεσία, ενώ, την ίδια ώρα, το ΚΣΠΥ της Ταξιαρχίας μετέφερε τα πυρά υποστήριξης σε βάθος για καταστροφή των υποχωρούντων εχθρικών δυνάμεων.
Η κίνηση της Εφεδρείας της Τακτικής Διοίκησης προς την κατεύθυνση του αντιπάλου, συνοδεύτηκε από ζεύγος ελικοπτέρων Gazelle τα οποία πετούσαν σε πολύ χαμηλό ύψος πάνω από τις φίλιες δυνάμεις. Η τελική φάση ολοκληρώθηκε με την ρίψη τεσσάρων αλεξιπτωτιστών ελευθέρας πτώσης της ΔΚΔ, από ελικόπτερο ΑW-139 της ΔΑ, οι οποίοι προσγειώθηκαν με μεγάλη ακρίβεια έμπροσθεν του παρατηρητηρίου.
Με τη λήξη της δραστηριότητας, ο Α/ΓΕΕΦ εξέφρασε μεγάλη ικανοποίηση για την απόδοση του προσωπικού, την απόλυτη ακρίβεια των πυρών και τον συγχρονισμό των κινήσεων, και απέδωσε τα εύσημα στο προσωπικό της Ταξιαρχίας για την οργάνωση μιας άρτιας δραστηριότητας με πραγματικά πυρά. Ο Υπουργός Άμυνας, εκφράζοντας τον ενθουσιασμό και την ικανοποίησή του για μια υποδειγματική στρατιωτική δραστηριότητα, επιβεβαίωσε την αποφασιστικότητα ενίσχυσης της άμυνας της Δημοκρατίας, λαμβάνοντας υπόψη και τα δραματικά γεγονότα που λαμβάνουν χώρα στην περιοχή της Μέσης Ανατολής.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η προσέγγιση του ΓΕΕΦ στη φετινή άσκηση ήταν εμφανώς διαφορετική. Σε αντίθεση με προηγούμενες χρονιές, όπου η συγκεκριμένη άσκηση ελάμβανε, ατυχώς, την μορφή πανηγυρικής εκδήλωσης με πρωταγωνιστή τον τέως Αρχηγό –ο οποίος μοίραζε προσωπικά αναμνηστικά μετάλλια και φωτογραφιζόταν με τους ΑΚΑΜ– η φετινή τελική φάση είχε καθαρά στρατιωτικό χαρακτήρα χωρίς τέτοιες υπερβολές. Το νέο πνεύμα, επικεντρωμένο καθαρά σε στρατιωτικά πρότυπα, φαίνεται να αντανακλά την αντίληψη του νέου Αρχηγού, Αντιστράτηγου Γεώργιου Τσιτσικώστα, για την Εθνική Φρουρά. Μετά την ανάληψη των καθηκόντων του στις 8 Σεπτεμβρίου, ο νέος Αρχηγός επισκέφτηκε αθόρυβα όλους τους Σχηματισμούς και τα Συγκροτήματα της ΕΦ, και έτυχε ενημέρωσης για την αποστολή και το έργο των Μονάδων σε ολόκληρη την Κύπρο, χωρίς να δημοσιοποιούνται οποιεσδήποτε φωτογραφίες από τις επισκέψεις του. Αντίθετα με την πρακτική των τελευταίων ετών, δηλαδή της υπερπροβολής των δραστηριοτήτων των Α/ΓΕΕΦ, ο νέος Αρχηγός διατηρεί χαμηλό δημόσιο προφίλ και φαίνεται να εστιάζει την προσοχή του στην ουσία. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι έχει διατηρήσει στις θέσεις τους όλους τους αξιωματικούς που υπηρετούσαν στο ΓΕΕΦ πριν την ανάληψη των καθηκόντων του, μέχρι να σχηματίσει ο ίδιος ιδία αντίληψη για το προσωπικό και την κατάσταση στην ΕΦ. Ορισμένοι περιορισμοί εφαρμόστηκαν, επίσης, και στον τρόπο κάλυψης της φετινής άσκησης από τα ΜΜΕ, τα οποία περιορίστηκαν σε συγκεκριμένο σημείο του παρατηρητηρίου.
Η επιχειρησιακή εμφάνιση της 2ης Μ/Κ ΤΑΞ ΠΖ ήταν αξιοπρεπής από κάθε άποψη, τόσο σε επίπεδο οργάνωσης και εκτέλεσης όσο και σε επίπεδο συγχρονισμού των ενεργειών και των μέσων, αλλά και απόδοσης του προσωπικού. Παρά το περιορισμένο μέγεθος του ΠΒ Καλού Χωρίου για τακτικές ασκήσεις με πραγματικά πυρά, επιπέδου Τακτικού Συγκροτήματος ΕΜΑ, τα μέσα κινήθηκαν με απόλυτη ασφάλεια διενεργώντας βολές ακριβείας με όλα τα οπλικά συστήματα που διαθέτει η Ταξιαρχία. Το Τακτικό Στρατηγείο της, στους μπροστινούς πρόποδες του υψώματος του παρατηρητηρίου, είχε την ευθύνη συντονισμού των τμημάτων που κινήθηκαν με υποδειγματική ακρίβεια σε χρόνο και χώρο, λαμβάνοντας υπόψη την διενέργεια πραγματικών πυρών υποστήριξης και την μεταφορά τους σε βάθος την ώρα που ενεργούσαν οι εμπροσθοφυλακές των κλιμακίων αντεπίθεσης.
Ιδιαίτερη μνεία αξίζει στους Συμβασιούχους Οπλίτες (ΣΥΟΠ), άνδρες και γυναίκες, που επανδρώνουν τα άρματα μάχης, τα πυροβόλα και τα υπόλοιπα οπλικά συστήματα του Σχηματισμού. Δυστυχώς, λόγω της συνεχιζόμενης επαγγελματικής ανασφάλειας, επτά χρόνια μετά την υιοθέτηση του θεσμού, αρκετοί ΣΥΟΠ στρέφονται προς μόνιμες θέσεις στην Αστυνομία και την Πυροσβεστική. Ήδη σημαντικός αριθμός από αυτούς έχουν εξασφαλίσει, προκαταρκτικά, θέσεις στις εν λόγω υπηρεσίες ασφαλείας και αναμένεται να παραιτηθούν από την ΕΦ τις επόμενες εβδομάδες, αν δεν βρεθεί μια σοβαρή λύση στο μεγάλο πρόβλημα της επαγγελματικής αποκατάστασης. Η μαζική αποχώρηση σημαντικού αριθμού ΣΥΟΠ έχει ήδη πλήξει την επιχειρησιακή ετοιμότητα σημαντικών Μονάδων της ΕΦ, και πρέπει, οπωσδήποτε, η αιμορραγία πολύτιμου προσωπικού της ΕΦ προς τις δυνάμεις ασφαλείας και άσχετες εργασίες να σταματήσει άμεσα. Ήδη το ΥΠΑΜ έχει καταθέσει προτάσεις προς το Υπουργείο Οικονομικών, το οποίο ακόμη δεν έχει απαντήσει. Το ζήτημα είναι φλέγον και αφέθηκε σε εκκρεμότητα για επτά χρόνια, χωρίς να γίνεται αντιληπτό ότι η ΕΦ είναι θνησιγενής χωρίς τους ΣΥΟΠ.
*Επίτιμος επιστημονικός ερευνητής στο Κέντρο Μελετών Ασφάλειας και Πληροφοριών του Πανεπιστημίου Buckingham (BUCSIS) του Ηνωμένου Βασιλείου.
Δούρειος Ίππος Podcast # 050 – ΕΛΔΥΚ Η τελευταία μάχη (βιβλιοπαρουσίαση)
