Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Στην διάρκεια συνέντευξης Τύπου στις 23 Ιουνίου, ο πρωθυπουργός και ο υπουργός Αμύνης της Σουηδίας ανακοίνωσαν την προμήθεια επτά αντιαεροπορικών συστημάτων IRIS-T SLM συνολικού κόστους 9 δισ. σουηδικών κορωνών (810 εκατ. €) περίπου. Την επομένη, γερμανική αρχή ανέθεσε την σχετική σύμβαση στην Diehl Defence, δεδομένου ότι η προμήθεια εντάσσεται στο πλαίσιο της Πρωτοβουλίας Ασπίδας Ευρωπαϊκού Ουρανού (ESSI) της Γερμανίας την οποία έχουν υπογράψει 24 χώρες και θα ωφεληθεί από τις πρόνοιές της, όσον αφορά συνέργειες, χρόνους παραδόσεων κ.λπ.
Οι παραδόσεις θα ξεκινήσουν στα μέσα του 2028 και θα ολοκληρωθούν το 2030. Με τα συστήματα θα εξοπλιστούν οι Αντιαεροπορικοί Λόχοι πέντε Ταξιαρχιών και ενός Τακτικού Συγκροτήματος του Σουηδικού Στρατού. Στις 24 Ιουνίου η σουηδική κυβέρνηση εξήγγειλε ένα νέο πακέτο στρατιωτικής συνδρομής για την Ουκρανία, αναφέροντας μεταξύ άλλων ότι, «η Σουηδία –σε συνεργασία με την Γερμανία– σκοπεύει να εξασφαλίσει την πρόσβαση της Ουκρανίας σε πρόσθετο αντιαεροπορικό σύστημα IRIS-T, για το οποίο η Σουηδία παρέχει κρίσιμα απάρτια». Πιθανώς αυτό σημαίνει ότι το έβδομο σύστημα της συμβάσεως, προορίζεται για την Ουκρανία.
Όπως ανακοινώθηκε, η προμήθεια αφορά συνολικώς 49 οχήματα, διαφόρων ρόλων. Έγινε γνωστό επίσης ότι κάθε σύστημα – πυροβολαρχία, θα διαθέτει μόνο δύο μονάδες πυρός ενώ στην όλη σύμβαση περιλαμβάνονται μόνο δύο συστήματα ραντάρ, προφανώς TRML-4D της γερμανικής HENSOLDT. Αυτό σημαίνει ότι πέραν του οχήματος με το σύστημα Διοικήσεως & Ελέγχου και του οχήματος συντηρήσεως – επισκευών, τα συστήματα Ταξιαρχιών θα διαθέτουν τρία οχήματα ανεφοδιασμού πυρομαχικών ενώ τα άλλα δύο, μόνο από δύο.
Ο διευθυντής προγράμματος της σουηδικής Υπηρεσίας Εξοπλισμών διευκρίνισε ότι η σύμβαση περιλαμβάνει “συστήματα” μέσου όσο και βραχέως βεληνεκούς. Ο ίδιος εξήγησε ότι λόγω καθορισμένου προϋπολογισμού, «πρέπει να ενεργήσουμε χωρίς ορισμένα πράγματα, προκειμένου να πετύχουμε τους στόχους», φράση η οποία πιθανώς εξηγεί για ποιον λόγο αγοράζονται μόνο δύο συστήματα ραντάρ.
Για την Σουηδία, η επιλογή μπορεί να θεωρηθεί ότι ήταν μονόδρομος, δεδομένου ότι ήδη το βλήμα IRIS-T βρίσκεται σε υπηρεσία κι εξασφαλίζεται τυποποίηση στο υλικό. Με την αεροπορία, εξοπλίζει ως όπλο αέρος – αέρος τα μαχητικά Gripen ενώ στον στρατό, ως βλήμα εδάφους – αέρος του συστήματος Robotsystem 98. Το Rbs 98 αντιστοιχεί ουσιαστικώς στο βραχέως βεληνεκούς IRIS-T SLS, χρησιμοποιώντας ως φορέα των μονάδων πυρός το ερπυστριοφόρο αρθρωτό όχημα BV 410 με τέσσερα βλήματα έτοιμα προς βολή.
Ένα ελληνικό πρόγραμμα – ΑΣΠΙΔΑ ΤΟΥ ΑΧΙΛΛΕΑ
Χρήστης του βλήματος αέρος – αέρος AIM-2000 IRIS-T είναι και η Πολεμική Αεροπορία. Επιπλέον, η Ελλάδα συμμετέχει στην κοινοπραξία που ανέπτυξε το βλήμα και τρεις εταιρείες κατασκευάζουν μέρη του. Τέλος, η Αθήνα έχει υπογράψει και αυτή την ESSI.
Όλα αυτά ενισχύουν την υποψηφιότητα του IRIS-T SLM στον σχεδιασμό που αποκαλείται ΑΣΠΙΔΑ ΤΟΥ ΑΧΙΛΛΕΑ και αφορά την κάλυψη των αντιαεροπορικών ικανοτήτων. Για τον Ελληνικό Στρατό, είναι ζωτικής σημασίας η αντικατάσταση στο μέλλον των ρωσικής προελεύσεως συστημάτων SHORADS τύπων TOR-M1 και OSA/AK. Ο σχεδιασμός του ΓΕΣ, προβλέπει την προμήθεια 10 συστημάτων προς αντικατάσταση του συγκεκριμένου υλικού στις Ζώνες Ευθύνης του Δ΄ Σώματος Στρατού και την ΑΣΔΕΝ.
Με βάση την προμήθεια της Σουηδίας, μπορούν να γίνουν κάποιες παρατηρήσεις.
Η συγκεκριμένη σύμβαση, αναλύεται σε κόστος 115 εκατ. € περίπου ανά σύστημα – πυροβολαρχία. Εν τούτοις, η απαίτηση του Σουηδικού Στρατού είναι μειωμένη σε μονάδες πυρός, καθώς περιλαμβάνονται μόνο δύο ανά σύστημα ενώ περιλαμβάνει και μόνο δύο συστήματα ραντάρ. Πέραν τούτων, αφενός δεν είναι γνωστό το απόθεμα βλημάτων που αφορά η σύμβαση, αφετέρου η συμπερίληψη και βλημάτων IRIS-T SLS όπως ανακοινώθηκε, συνεπάγεται μείωση κόστους. Τέλος, εάν ένα σύστημα προορίζεται για την Ουκρανία, πιθανώς να μην περιλαμβάνει πυρομαχικά.
Δυτικά SHORADS για μονάδες ελιγμού και αντικατάσταση των ελληνικών TOR-M1 και OSA/AK
Αυτά όλα, εξηγούν το μειωμένο κόστος, δεδομένου ότι η επίσημη ενημέρωση που έχει γίνει και στην ΓΔΑΕΕ από πλευράς Diehl Defence, αναφέρεται σε κόστος 170 εκατ. € ανά σύστημα IRIS-T SLM. Διευκρινίζεται ότι η απαίτηση του ΓΕΣ, περιλαμβάνει πλήρη σύνθεση και τρεις μονάδες πυρός ανά σύστημα – πυροβολαρχία. Το πολλαπλάσιο βεληνεκές (40 χλμ.) του IRIS-T SLM έναντι των προς αντικατάσταση ρωσικών συστημάτων, καλύπτει πολύ μεγαλύτερες ζώνες με λιγότερες μονάδες πυρός. Σημειώνεται ότι το κόστος συστήματος (κατ’ άλλες πηγές 160 εκατ. €) του IRIS-T SLM είναι επισήμως καθορισμένο λόγω ESSI.
Εν πάση περιπτώσει όμως, καθίσταται αντιληπτή τι τάξη μεγέθους δαπάνη απαιτεί η ανάγκη προμήθειας 10 συστημάτων για τον Ελληνικό Στρατό.
Σε τέτοιου μεγάλου κόστους προγράμματα, η κυβέρνηση οφείλει να επιδιώξει ουσιαστική βιομηχανική συμμετοχή και όχι υποτυπώδη ανταλλάγματα όπως μέχρι σήμερα. Στην περίπτωση του IRIS-T, μπορεί να ζητηθεί η συνανάπτυξη μιας πιο εξελιγμένης εκδόσεως του συστήματος που θα ταιριάζει καλύτερα στο περιβάλλον επιχειρήσεων του Ελληνικού Στρατού και ιδίως στις νήσους του Αιγαίου. Η ενσωμάτωση συστήματος ραντάρ και του συστήματος C2 επί του ίδιου φορέα με την μονάδα πυρός, όπως στο Spyder AiO της ισραηλινής Rafael, προσφέρει μεγαλύτερη τακτική ευελιξία και αυξάνει την επιβιωσιμότητα της πυροβολαρχίας, εάν ληφθεί υπ’ όψιν ότι οι σταθμοί ραντάρ αποτελούν στόχους πρώτης προτεραιότητος ώστε να μείνουν “τυφλές” οι αντιαεροπορικές μονάδες.
Δεδομένου ότι τέτοιου είδους πρωτοβουλίες ενέχουν συμμετοχή στο κόστος αναπτύξεως και συνολικώς αυξημένη δαπάνη, οι πρόνοιες του μηχανισμού της Δράσεως Ασφαλείας για την Ευρώπη (SAFE) μπορούν να προσφέρουν ευμενές χρηματοδοτικό πλαίσιο. Είναι μία κρίσιμη παράμετρος όταν ένα πρόγραμμα έχει την έννοια επενδύσεως με αυξημένη συμμετοχή της εγχώριας βιομηχανίας. Εφόσον δε, καταστεί εφικτή κοινή προμήθεια με άλλο κράτος μέλος της ΕΕ, πληρούνται όλες οι προϋποθέσεις, δεδομένου ότι τα συστήματα αντιαεροπορικής αμύνης περιλαμβάνονται στις δραστηριότητες που χρηματοδοτούνται μέσω του μηχανισμού SAFE.
Είναι “μονόδρομος” το SPYDER για αντικατάσταση των Tor-M1 και OSA-AK;
