Πότε θα “ανακαλύψουν” οι αρμόδιοι τα “πολλά – μικρά – φθηνά” (Ελληνικά) τακτικά UAV;
Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Στην 17 Ιουλίου, ο πρόεδρος του κινήματος ΝΙΚΗ, κατέθεσε ερώτηση προς τον ΥΕΘΑ Νίκο Δένδια με θέμα: “Συνολικό κόστος σχεδίασης και κατασκευής του ΜΕΑ ΑΡΧΥΤΑΣ”. Στην ερώτηση, αναφέρεται μεταξύ άλλων: «Με αποκλειστική ευθύνη των τελευταίων Κυβερνήσεων η ελληνική αμυντική βιομηχανία δεν έχει αναπτύξει μέχρι σήμερα ένα αξιόπιστο ελληνικό ΜΕΑ το οποίο να μπορεί να καλύπτει τις επιχειρησιακές ανάγκες και των τριών Κλάδων των ΕΔ (Πολεμικό Ναυτικό, Πολεμική Αεροπορία, Στρατός Ξηράς) αλλά και τις ανάγκες της Ελληνικής Αστυνομίας, του Πυροσβεστικού Σώματος και του Λιμενικού, σε θέματα επιτήρησης, ελέγχου, καταγραφής κλπ.».
Μπορεί όντως οι κυβερνήσεις να μην ενδιαφέρθηκαν για ένα τέτοιο πρόγραμμα ωστόσο, με απόφαση του τότε υπουργού Οικονομίας Χρήστου Σταϊκούρα, στις 1 Σεπτεμβρίου 2021 ανατέθηκε στην ΕΑΒ με χρηματοδότηση του Υπουργείου, ένα τέτοιο έργο, αν και όχι σε πρώτη φάση για την κάλυψη των αναγκών των Ενόπλων Δυνάμεων. Πρόκειται για το ΑΡΧΥΤΑΣ, το οποίο είναι και το αντικείμενο της ερωτήσεως. Ωστόσο, αυτό το οποίο πρέπει να επισημανθεί, είναι κατά την άποψή μας, κάτι άλλο:
Η διατύπωση περί κυβερνητικών ευθυνών στην μη ανάπτυξη ενός τέτοιου προϊόντος και η αναφορά μόνο στο ΑΡΧΥΤΑΣ, επιβεβαιώνει ότι για το σύνολο του ελληνικού πολιτικού φάσματος, η Ελληνική Αμυντική Βιομηχανία ταυτίζεται μόνο με τις κρατικές εταιρείες…
Μπορεί όντως να πρέπει να αποδίδεται κυβερνητική ευθύνη για τις υπό κρατικό έλεγχο εταιρείες αλλά με αυτό τον τρόπο, στην προκειμένη περίπτωση, ο πολιτικός κόσμος δείχνει να αγνοεί ότι ελληνικές ιδιωτικές εταιρείες έχουν ήδη αναπτύξει αξιόπιστο σύστημα ανεπάνδρωτου αεροσκάφους (UAV) το οποίο μάλιστα έχει πωληθεί σε στρατό του ΝΑΤΟ! Επομένως, ένα ερώτημα προς τον ΥΕΘΑ, θα μπορούσε να αναζητεί και ευθύνες, για μη προτίμηση προϊόντων και του ιδιωτικού τομέα όσο και για το ότι οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις δεν έχουν επιδείξει ενδιαφέρον και δεν έχουν εντάξει ένα τέτοιο σύστημα UAV σε υπηρεσία.
Το ΑΡΧΥΤΑΣ που αναπτύσσει η ΕΑΒ με αρχική χρηματοδότηση 1,5 εκατ. €, έπρεπε να έχει ολοκληρωθεί το 2024 αλλά έκτοτε η πτήση του πρώτου πρωτότυπου μετατίθεται διαρκώς. Η χρηματοδότηση εν τω μεταξύ αυξήθηκε και τώρα η πρώτη πτήση τοποθετείται στο 2026. Όπως έχει επισημάνει ο ΔΟΥΡΕΙΟΣ ΙΠΠΟΣ, κύριο στοιχείο του προγράμματος είναι η κάλυψη υψηλών προδιαγραφών, ώστε το προϊόν να έχει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στην διεθνή αγορά κάτι που μας τονίστηκε από τους αρμοδίους και στην έκθεση DEFEA 2025. Από αυτή την άποψη, δεν μπορεί παρά να είναι κανείς αισιόδοξος για το προϊόν.
Εν τούτοις, πρέπει να αναγνωριστεί και η πραγματικότητα ως προς τις απαιτήσεις από πλευράς επιχειρησιακού χρήστη όσο και συνθηκών στο σύγχρονο πεδίο της μάχης. Όπως έχει φανεί και στην αναμέτρηση της Ρωσίας με την Ουκρανία, οι επιχειρήσεις συστημάτων UAV και δρόνων είναι εκτενέστατες και εντατικές, διακρινόμενες από υψηλό ρυθμό απωλειών. Αυτό το τελευταίο, έχει αναδείξει την σημασία της υπάρξεως μεγάλου αριθμού τέτοιων συστημάτων σε διαθεσιμότητα, προϋπόθεση η οποία εξυπηρετείται από μικρότερα και χαμηλότερου κόστους συστήματα. Οι απώλειες αυτών, δεν έχουν δυσαναπλήρωτες συνέπειες.
Αυτή η “μεγάλη εικόνα”, δείχνει ότι σε τακτικό επίπεδο, συστήματα όπως το ΑΡΧΥΤΑΣ μπορεί να έχουν ικανοποιητικές επιδόσεις αλλά σε περιβάλλον υψηλού επιπέδου απειλών (όπως αυτό στην αναμέτρηση μεταξύ ισοτίμων αντιπάλων) σύντομα θα “εξαφανιστούν” λόγω απωλειών. Αντιθέτως, ένα μικρότερο και φθηνότερο τακτικό σύστημα, μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τις δυνάμεις με μεγαλύτερη ευχέρεια και “ανθεκτικότητα” διάρκειας στις επιχειρήσεις.
Το ΑΡΧΥΤΑΣ της ΕΑΒ, με εκπέτασμα πτερύγων 6,4 μέτρων και ωφέλιμο φορτίο 35 κιλών, είναι ένα “μεγάλο” σύστημα UAV με ικανότητα καθέτου αποπροσγειώσεως (VTOL).
Το Aquila της ιδιωτικής Ucandrone, με εκπέτασμα πτερύγων 2,64 μέτρων και ωφέλιμο φορτίο 3,5 κιλών, είναι επίσης ικανότητος VTOL. Οι επιδόσεις του είναι φυσικά μικρότερες αλλά αυτό δεν είναι εμπόδιο στην σχεδίαση κι εκτέλεση αποστολών “πραγματικού πολέμου”, όπως στην Ουκρανία, όπου επιδιώκεται η εξεύρεση “παραθύρων” στην εχθρική διάταξη και ευκαιριών επιχειρήσεων με συγκεκριμένους περιορισμούς.
Αποσπασματικές “δοκιμαστικές” εισαγωγές UAV (αλλά όχι ελληνικών)
Σε αντίθεση με το ΑΡΧΥΤΑΣ, η ανάπτυξή του Aquila υπήρξε ταχυτάτη και φυσικά πολύ χαμηλότερου κόστους. Από την άνοιξη του 2024 δε, βρίσκεται σε υπηρεσία με τον Βουλγαρικό Στρατό και όπως έχει γράψει ο ΔΟΥΡΕΙΟΣ ΙΠΠΟΣ, η απόδοση είναι τόσο ικανοποιητική, ώστε ανατέθηκε και δεύτερη σύμβαση βελτιωμένης εκδόσεως.
Για τις βασικές αποστολές φάσματος Πληροφοριών, Επιτηρήσεως, Αναγνωρίσεως (ISR) και κατευθύνσεως πυρών καμπύλης τροχιάς, το Aquila μπορεί να ανταποκριθεί ανέτως και με ικανοποιητικό βαθμό επιβιωσιμότητος. Πρόκειται για τα ίδια έργα που, επί της ουσίας, θα κληθεί να εκτελέσει και το ΑΡΧΥΤΑΣ.
Μια διαγωνιστική διαδικασία για την συλλογή προτάσεων ελληνικών εταιρειών σε ένα τέτοιο σύστημα UAV, θα προσέφερε πλήρη εικόνα δυνατοτήτων και χρόνων υλοποιήσεως “έτοιμων” λύσεων. Αντ’ αυτού, βλέπουμε ότι ακόμη και στον Προγραμματικό Ορίζοντα Έργων Έρευνας & Ανάπτυξης 2025 του ΕΛΚΑΚ, όπως παρουσιάσθηκε ανανεωμένος τον παρελθόντα Ιούνιο, δεν περιλαμβάνεται κάποιο τέτοιο πρόγραμμα “απλού” τακτικού UAV προς ευρεία κάλυψη επιχειρησιακών αναγκών. Παρατηρούμε ότι όλες οι προκηρύξεις, αφορούν πιο “σύνθετα” UAV, είτε οπλισμένα, είτε μεταφοράς φορτίων, την στιγμή που οι Ένοπλες Δυνάμεις στερούνται ακόμη και τυπικών τακτικών συστημάτων ISR χαμηλού κόστους.
Επιπλέον, βλέπουμε ότι οι Ένοπλες Δυνάμεις εξακολουθούν να έχουν εστιασμένο το ενδιαφέρον τους στα “λίγα – μεγάλα – ακριβά” συστήματα UAV, που προμηθεύονται άμεσα ακόμη και μέσω δωρεών. Ασφαλώς και χρειάζονται τέτοια. Αλλά το ερώτημα είναι, η στενή παρακολούθηση του πολέμου στην Ουκρανία, όπως υποστηρίζουν οι αρμόδιοι, δεν τους έχει πείσει για την αξία της ευρείας διαθέσεως “πολλών, μικρών και φθηνών” τακτικών συστημάτων UAV, που ήδη παράγουν και πωλούν ελληνικές εταιρείες;
Σε επιχειρησιακή χρήση στην Βουλγαρία το Aquila της Ucandrone
