Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Στις 14 Μαΐου πραγματοποιήθηκε η τελετή εντάξεως ένταξης δύο ανεπάνδρωτων αεροπορικών συστημάτων (UAV) τύπου V-BAT στην Ανώτατη Στρατιωτική Διοίκηση Εσωτερικού και Νήσων (ΑΣΔΕΝ) από δωρεά του κοινωφελούς ιδρύματος «Αθανάσιος Κ. Λασκαρίδης». Για να αποδοθεί έμφαση και να τιμηθεί η προσφορά, παρέστη ο πρωθυπουργός, ο οποίος απηύθυνε μια ενδιαφέρουσα ομιλία.
Ένα από τα αποσπάσματα της ομιλίας αυτής, πρέπει να σχολιασθεί. Συγκεκριμένως, ο πρωθυπουργός είπε: «Και τα δύο αυτά πρώτα συστήματα […] αναβαθμίζουν ουσιαστικά τις δυνατότητές μας. Μας επιτρέπουν να εξοικειωθούμε με την πιο προχωρημένη εκδοχή της τεχνολογίας η οποία υπάρχει. Μας επιτρέπουν να δοκιμάσουμε, γρήγορα στο πεδίο, συστήματα τα οποία στη συνέχεια μπορούμε να αυξήσουμε τον αριθμό τους. Και ακριβώς, κ. Λασκαρίδη, αυτό είναι το πλεονέκτημα αυτών των δωρεών: ότι μπορούμε σχετικά γρήγορα να αποκτήσουμε τέτοια συστήματα, να τα δοκιμάσουμε στο πεδίο και να διαπιστώσουμε στη συνέχεια σε ποιο βαθμό θέλουμε να επενδύσουμε παραπάνω σε αυτά».
Δεδομένου ότι το αντικείμενο της δωρεάς, δεν αποφασίζεται πάντοτε από τον ευγενή δωρητή αλλά σε συνεννόηση με τις Ένοπλες Δυνάμεις, είναι προφανές ότι το σύστημα επιλέχθηκε κατόπιν σχετικής επιτελικής επεξεργασίας. Εν τούτοις, η τοποθέτηση του πρωθυπουργού, αφήνει να εννοηθεί ευθέως ότι η όλη διαδικασία έχει τον χαρακτήρα “πειράματος” ή “δοκιμής”. Ουσιαστικώς, λέει ότι επειδή πρόκειται για δωρεά, κατέστη εφικτή η ταχεία προμήθεια και τώρα ο επιχειρησιακός χρήστης θα δοκιμάσει τα συστήματα και αν κριθεί σκόπιμο, θα αγοραστούν επιπλέον από το ΥΠΕΘΑ.
Μπορούμε να σημειώσουμε ότι είναι η δεύτερη προμήθεια ανεπάνδρωτων αεροπορικών συστημάτων για τις ανάγκες του Ελληνικού Στρατού τα τελευταία έτη. Μετά την προμήθεια δύο συστημάτων Patroller, τα δύο συστήματα V-BAT ασφαλώς ενισχύουν και συμπληρώνουν τις ικανότητες συλλογής Πληροφοριών, Επιτηρήσεως, Αναγνωρίσεως (ISR). Το πρώτο, είναι ένα σύστημα κατηγορίας Μέσου Υψομέτρου Μακράς Αυτονομίας (MALE) που εμπίπτει στην Κατηγορία ΙΙΙ κατά ΝΑΤΟ ενώ το δεύτερο, με χαρακτηριστικά καθέτου αποπροσγειώσεως (VTOL) είναι τακτικό σύστημα Κατηγορίας ΙΙ.
Καθώς είναι γνωστό και αναφέρεται από τους επισήμους συχνά ότι λαμβάνεται υπ’ όψιν η εμπειρία του πολέμου στην Ουκρανία, μπορούμε να παρατηρήσουμε ότι τα “μεγάλα” συστήματα δεν θεωρούνται βιώσιμα στο πεδίο της μάχης, λόγω τρωτότητος σε αντιαεροπορικά συστήματα πολύ μικρού, μικρού και μέσου βεληνεκούς. Είναι γνωστό ότι από τα πρώτα στάδια του πολέμου, τα συστήματα Bayraktar κατηγορίας MALE που είχε προμηθευτεί η Ουκρανία, αποδεκατίσθηκαν κι έπαυσαν γρήγορα να θεωρούνται υπολογίσιμη δύναμη. Δεν είναι τυχαίο ότι μικρότερα συστήματα όπως το V-BAT, μπορούν να επιχειρούν σήμερα ευχερέστερα. Όχι μόνο λόγω μικρότερου ίχνους αλλά και υποβαθμισμένης, εκ των μεγάλων απωλειών, αντιαεροπορικής προστασίας των ρωσικών δυνάμεων.
Σε μια πολεμική αναμέτρηση στο Αιγαίο και την Θράκη, τα Patroller, όπως και τα Heron TP αλλά και αεροσκάφη όπως τα P-3 Orion, θα είναι υποχρεωμένα να πετούν σε μεγάλες αποστάσεις ασφαλείας από την “πρώτη γραμμή”, εάν θέλουν να επιβιώσουν. Έτσι όμως, δεν θα μπορούν να προσφέρουν ουσιαστικό έργο. Γενικώς, τα UAV Κατηγορίας ΙΙΙ και τα μεγαλύτερα της Κατηγορίας ΙΙ, είναι ιδιαιτέρως τρωτά σε αντιαεροπορικές απειλές από συστήματα ξηράς ή πολεμικών πλοίων του εχθρού.
Σε γενικές γραμμές, στην Ουκρανία η ικανότητα ISR των αντιμαχομένων στηρίζεται στα μικρότερου μεγέθους τακτικά συστήματα από την Κατηγορία ΙΙ, που έχουν το πλεονέκτημα του σημαντικά μικρότερου κόστους και της ευχερέστερης αναπληρώσεως των απωλειών. Ενταγμένα στα κλιμάκια του τάγματος και της ταξιαρχίας, όσο και στο πλαίσιο των μονάδων πυροβολικού, αποδίδουν πολύ ικανοποιητικά. Καθημερινώς, δεκάδες τέτοια συστήματα χάνονται από εχθρικές ενέργειες αλλά αντικαθίστανται πολύ γρήγορα, δίχως να διαταράσσεται σοβαρά η ικανότητα των μονάδων και σχηματισμών που υποστηρίζουν.
Ενώ μέχρι σήμερα οι Ένοπλες Δυνάμεις προμηθεύονται UAV αποσπασματικά και σε πολύ μικρούς αριθμούς για τα ανώτατα και ανώτερα κλιμάκια, έχει ενδιαφέρον να αναρωτηθούμε για ποιον λόγο δεν έχει εκδηλωθεί ενδιαφέρον για τα αποδοτικότερο σε πόλεμο, μικρότερα και φθηνότερα τακτικά συστήματα. Με το ίδιο ύψος δωρεάς για τα V-BAT, δίχως υπερβολή, θα μπορούσαν να καλυφθούν οι ανάγκες πολλών σχηματισμών κλιμακίου ταξιαρχίας, από τον Έβρο μέχρι την Μεγίστη.
Αποτελεί ερώτημα επίσης, γιατί οι αποσπασματικές “δοκιμές” τέτοιου είδους που περιέγραψε ο πρωθυπουργός, δεν στρέφονται προς ελληνικές εταιρείες που παράγουν ήδη και εξάγουν τέτοια μικρότερα τακτικά συστήματα. Από την στιγμή μάλιστα, που υπάρχουν συστήματα σε παραγωγή. Ενδεικτικώς, η ελληνική Ucandrone ανέπτυξε κατ’ απαίτηση στρατού του ΝΑΤΟ το Aquila, το οποίο έχει ενταχθεί σε υπηρεσία και ο επιχειρησιακός χρήστης είναι τόσο ικανοποιημένος, που ανέθεσε και νέα σύμβαση. Το Aquila είναι ένα μικρού μεγέθους τακτικό UAV, ακριβώς όπως αυτά που κάνουν θραύση στην Ουκρανία.
Ακόμη και αυτή η ίδια η περίπτωση επιλογής του V-BAT, υπονομεύει την προοπτική ελληνικών συστημάτων που αναπτύσσουν εταιρείες κατ’ απαίτηση της κυβερνήσεως! Το υπό ανάπτυξη σύστημα ΑΡΧΥΤΑΣ της ΕΑΒ, είναι χαρακτηριστικών VTOL και υποτίθεται ότι ενδιαφέρει το ΥΠΕΘΑ και τα Γενικά Επιτελεία. Αν το 2026 που θα πετάξει, ο Ελληνικός Στρατός έχει καλύψει τις ανάγκες του σε τέτοια συστήματα από “δοκιμές” μέσω δωρεών ή απευθείας προμηθειών, τότε τί παραγγελίες αναμένει να λάβει η ΕΑΒ για τον ΑΡΧΥΤΑ;
Σε τελική ανάλυση, για να χρησιμοποιήσουμε τα λόγια του πρωθυπουργού, πόσο ενδιαφερόμαστε να επενδύσουμε παραπάνω σε ελληνικά UAV, αρχίζοντας κάποια στιγμή να “δοκιμάζουμε” και αυτά;
Σε επιχειρησιακή χρήση στην Βουλγαρία το Aquila της Ucandrone
