Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Στις 4 Μαρτίου, στο πλαίσιο της τουρκικής ασκήσεως MAVI VATAΝ 2021 πραγματοποιήθηκε άσκηση βολών στην οποία Μη Επανδρωμένο Αεροσκάφος Bayraktar TB2S πραγματοποίησε βολή βλήματος MAM-L εναντίον στόχου πλησίον ακτής και αμέσως μετά ανάλογη βολή πυραύλου HELLFIRE εκτέλεσε ελικόπτερο S-70B.
Οι βολές προσομοίωναν επίθεση σε αγκιστρωμένο σε βραχώδη ακτή μικρό σκάφος, τυπική τακτική
“αποκρύψεως” που εφαρμόζουν πυραυλάκατοι (ΤΠΚ) για αιφνιδιαστικές επιθέσεις. Όπως αναφέρθηκε, πληροφορίες για τον στόχο μετέδωσαν σκάφη επιφανείας στον Επίγειο Σταθμό Ελέγχου του UAV, το οποίο εν συνεχεία προέβη στην καταύγαση του στόχου με ακτίνα λέιζερ και άφεση του όπλου. Στις εικόνες από την προσβολή του στόχου, ήταν φανερή η μικρή ισχύς της πολεμικής κεφαλής του MAM-L. Όπως υποστηρίχθηκε, η επιχειρησιακή εκμετάλλευση οπλισμένων UAV υποχρεώνει τις ναυτικές δυνάμεις να αλλάξουν τακτικές των μικρών μονάδων κρούσεως σε παράκτιο περιβάλλον, επειδή αυτές πλέον είναι δύσκολο να αποκρυφτούν.
Δύο ήταν τα ενδιαφέροντα στοιχεία:
α) Το Bayraktar TB2S ανήκε στο Τουρκικό Ναυτικό και επιχειρεί από την αεροπορική βάση του Νταλαμάν.
β) Όπως ανακοίνωσε το τουρκικό Υπουργείο Αμύνης, πραγματοποιήθηκε η μεγαλύτερη σε απόσταση βολή MAM-L από οπλισμένο UAV. Προφανώς επιβεβαιώνονται αναφορές τον περασμένο Ιανουάριο περί αυξήσεως του βεληνεκούς του ΜAM-L με κατεύθυνση λέιζερ από 8 σε 15 χλμ. μέσω διπλού αισθητήρα που εξασφαλίζει ικανότητα κρούσεως σε συνθήκες παντός καιρού.
Είναι έτσι τα πράγματα, όπως τα παρουσιάζουν οι Τούρκοι; Είναι “Game changer” το Bayraktar στον ναυτικό αγώνα;
Προ ημερών έγινε γνωστό ότι αυξήθηκε το βάρος οφέλιμου φορτίου του Bayraktar από 200 σε 250 κιλά. Σύμφωνα με τουρκικές πηγές επίσης, αναπτύσσεται τετραπλός φορέας εκτοξεύσεως MAM-L για τα UAV. Με βάρος πυραύλου 22 κιλά, ένα φορτίο 4 MAM-L αντιστοιχεί σε 88 κιλά και 8 θα αναλογεί σε 172 κιλά, αφήνοντας μικρά περιθώρια για ποσότητα καυσίμου στο Bayraktar. Πιο ρεαλιστική φαίνεται η μεταφορά 6 MAM-L ενώ 8 θα μπορούν να μεταφερθούν πιο άνετα από το μεγαλύτερο Anka S.
Η αύξηση του βεληνεκούς του κύριου πυρομαχικού του Bayraktar TB2S συνιστά σημαντικό πλεονέκτημα και θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο ότι προέκυψε από τα διδάγματα που έχουν εξαχθεί μέχρι σήμερα από την συμμετοχή σε πολεμικές επιχειρήσεις. Όσο πιο μακριά παραμένει το UAV από επικίνδυνα πυραυλικά αντιαεροπορικά συστήματα, τόσο αυξάνει η επιβιωσιμότητά του. Ως εκ τούτου, το βελτιωμένο MAM-L επιτρέπει στο Bayraktar TB2S να παραμένει εκτός βεληνεκούς των Αντιαεροπορικών Συστημάτων Βραχέως Βεληνεκούς (SHORADS) που χρησιμοποιούν βλήματα με τυπικό βεληνεκές λίγο μεγαλύτερο των 10 χλμ.
Ωστόσο, η απόσταση εμπλοκής δεν είναι η μόνη παράμετρος. Σημαντική παράμετρος είναι και το υψόμετρο πτήσεως του UAV, επειδή ο φάκελος επιδόσεων των βλημάτων των αντιαεροπορικών συστημάτων ως προς το υψόμετρο εμπλοκής είναι συγκεκριμένος. Επίσης, είναι γνωστό ότι η επίδοση βεληνεκούς του όπλου που αφήνει το UAV, συναρτάται από το υψόμετρο αφέσεως, συνεπώς για βολή στο μέγιστο βεληνεκές απαιτείται πτήση στο μέγιστο επιχειρησιακό υψόμετρο.
Το Bayraktar, μπορεί να διαφημίζεται ότι έχει μέγιστη οροφή τα 27.000 πόδια (8.229 μέτρα) ωστόσο, πρόκειται για την μέγιστη επίδοση που έχει επιτευχθεί σε πτήση, για την ακρίβεια 27.030 πόδια. Η επιχειρησιακή οροφή όπως ορίζεται και από τον κατασκευαστή, είναι 18.000 πόδια (5.486 μέτρα). Η επιχειρησιακή οροφή επηρεάζεται από το φορτίο όπλων και την αυξημένη ποσότητα καυσίμου, προς επίτευξη συγκεκριμένων επιδόσεων αυτονομίας αποστολών. Κατά πάσα πιθανότητα, αφορά την “απλή” διαμόρφωση του UAV, δηλαδή την έκδοση επιτηρήσεως, χωρίς ικανότητα μεταφοράς όπλων. Σε αυτή την περίπτωση, η επιχειρησιακή οροφή του οπλισμένου TB2S, είναι ακόμη μικρότερη.
Αυτά δείχνουν, ότι το Bayraktar TB2S δεν βρίσκεται στο απυρόβλητο. Ενδεικτικώς, το βλήμα 57E6-E του ρωσικού Pantsir έχει βεληνεκές 18 χλμ. και υψόμετρο εμπλοκής 49.000 πόδια (15.000 μέτρα) ενώ στο βελτιωμένο 57Ε6Μ-Ε οι επιδόσεις είναι αντιστοίχως 30 χλμ. και 57.550 πόδια (18.000 μέτρα). Γενικώς, οι απώλειες Bayraktar σε Συρία, Λιβύη και Ναγκόρνο Καραμπάχ, δεν οφείλονται στην απλή τύχη, ούτε σε ηλεκτρονικές παρεμβολές όπως πιστεύουν πολλοί.
Συγκριτικώς, το βλήμα 9Μ330 του Tor M1 που διαθέτει ο Ελληνικός Στρατός έχει βεληνεκές 12 χλμ. και δύναται να εμπλέξει στόχους σε υψόμετρο 19.685 ποδών (6.000 μέτρα) ενώ το βλήμα 9M33M2 του OSA-AK διακρίνεται από βεληνεκές 12 χλμ. και οροφή εμπλοκής 16.400 πόδια (5.000 μέτρα).
Καθίσταται φανερό ότι όπως έχουμε αναλύσει και στο παρελθόν, η επιτυχία του Bayraktar TB2S έναντι γενικότερα των πυραυλικών αντιαεροπορικών συστημάτων, στηρίζεται κατά τα φαινόμενα πρωταρχικώς στην συνδυασμένη δράση Ηλεκτρονικού Πολέμου για τον ακριβή εντοπισμό των θέσεών τους κι εν συνεχεία την εξουδετέρωση των ραντάρ τους με παρεμβολές. Με “τυφλά” τα αντιαεροπορικά συστήματα, μειώνεται δραστικώς η τρωτότητα των οπλισμένων UAV και αυτά αναδεικνύονται σε πρωταγωνιστή που αλλάζει τους κανόνες του παιχνιδιού, πάντα όμως σε ανεκτικό περιβάλλον, όπου δεν υφίστανται απειλές από εχθρική αεροπορία.
Στο Αιγαίο τώρα, όπου η τουρκική προπαγάνδα προσπαθεί να δημιουργήσει εντυπώσεις. Εάν προσέξουμε στο βίντεο που δημοσιοποιήθηκε από την βολή του Bayraktar TB2S, έχοντας ως σημείο αναφοράς την στεριά της Αττάλειας που διακρίνεται στο βάθος, μπορούμε να προβούμε σε μια πολύ πρόχειρη εκτίμηση ότι το υψόμετρο πτήσεως είναι κάπου 5.000 πόδια (1.524 μέτρα) και πάντως σαφώς μικρότερο των 10.000 ποδών (3.048 μέτρα). Εφόσον έγινε μία βολή, υποθέτουμε βασίμως ότι τα στιγμιότυπα είναι από την βολή στα 15 χλμ. Σημειώνεται ότι σε στιγμιότυπο της βολής από άλλη γωνία, φαίνεται καθαρά ότι το UAV πετούσε με δύο MAM-L.
Είναι σαφές ότι πετώντας σε υψόμετρο της τάξεως των 10.000 ποδών ή και κάτω από αυτό, το Bayraktar TB2S είναι ιδιαιτέρως τρωτό σε αντιαεροπορικά βλήματα. Eπειδή στόχοι όπως τα αντιαεροπορικά συστήματα και οι εφεδρείες δεν βρίσκονται επί του Προσθίου Ορίου Τοποθεσίας (ΠΟΤ), οι χειριστές του Bayraktar, θα επιδιώκουν πάντα να εκμεταλλεύονται το μέγιστο βεληνεκές του MAM-L αλλά η μεγιστοποίηση αξιοποιήσεως αυτού του πλεονεκτήματος, προϋποθέτει είτε προηγούμενη ακριβή γνώση της θέσεως του στόχου είτε τον έγκαιρο εντοπισμό του από πολύ μεγαλύτερες αποστάσεις. Το υψόμετρο αποστολής, θα αποτελεί πάντα πηγή ανησυχίας. Ενδεικτικώς, για καθαρά θεωρητικούς λόγους, αναφέρουμε ότι ο φορητός FIM-92 Stinger με βεληνεκές 5 χλμ. μπορεί να εμπλέκει στόχους σε μέγιστο υψόμετρο 9.842 ποδών (3.000 μέτρα). Εν τούτοις, σε Αρχιπελαγικό περιβάλλον, όπου δεν υφίσταται ΠΟΤ με την κλασική έννοια, ευνοείτα μια “διείσδυση” του Bayraktar για προσβολή ναυτικών στόχων. Η ύπαρξη αντιαεροπορικών συστημάτων μέσου βεληνεκούς στις νήσους, μπορεί να καταστήσει πιο απαγορευτικό το περιβάλλον, αποτρέποντας τέτοιες “διεισδύσεις”.
Ως προς το Πολεμικό Ναυτικό, σε τυπικά αντιαεροπορικά όπλα μονάδων κρούσεως όπως ένα ΤΠΚ, στο βλήμα RIM116 του RAM που φέρουν και οι ΤΠΚ τύπου Super Vita, η επίδοση βεληνεκούς υπερβαίνει τα 10 χλμ. ενώ το υψόμετρο εμπλοκής ανέρχεται σε 18.500 πόδια (6.100 μέτρα) για την έκδοση Block 1 και σε 25.100 πόδια (8.100 μέτρα) για την έκδοση Block 2. Υπό προϋποθέσεις λοιπόν, το Bayraktar TB2S είναι τρωτό σε αυτό το όπλο. Το αμέσως επόμενο αντιαεροπορικό όπλο, το βλήμα ESSM που φέρουν οι φρεγάτες, διακρίνεται από επιδόσεις βεληνεκούς και υψομέτρου εμπλοκής, που δεν αφήνουν περιθώρια στο Bayraktar TB2S.
Υπ’ όψιν ότι το ίχνος ραντάρ του Bayraktar δεν είναι αμελητέο και υπό φυσιολογικές συνθήκες, τα συστήματα ραντάρ των μονάδων επιφανείας μπορούν να το εντοπίσουν σε ικανές αποστάσεις.
Συνοπτικώς, το Bayraktar TB2S, παρά τις βελτιώσεις σε οπλικό φορτίο, εξακολουθεί να είναι τρωτό ιδίως σε μη ανεκτικό περιβάλλον από πλευράς απειλών και σε επιχειρήσεις υψηλής εντάσεως στο Αιγαίο ή τον Έβρο, δεν μπορεί να δράσει “ανέμελα”. Η υποστήριξη της δράσεώς του από Ηλεκτρονικό Πόλεμο, μπορεί να επιτρέψει κάποιες ευκαιρίες για δράση ωστόσο, η χαμηλή ταχύτητά του και το γεγονός ότι οι ηλεκτρονικές παρεμβολές δεν μπορούν να διαρκέσουν επί ώρες, δεν αφήνουν μεγάλα χρονικά “παράθυρα” για αναζήτηση και επιθέσεις σε θηράματα, ιδίως δε ναυτικούς στόχους.
Τουρκική προπαγάνδα και τρωτότητα A/A συστημάτων έναντι οπλισμένων UAV
