Από Σάββας Δ. Βλάσσης
«Η Τουρκία δεν αποκλείεται από το να συμμετέχει, το αντίθετο. Δεν μπορούμε να αλλάξουμε τη γεωγραφία, δεν μπορούμε να φέρουμε την Κύπρο δίπλα στη Σουηδία. Γι’ αυτό και θα πρέπει να συνεργαστούμε με την Τουρκία. Μόνο με συνεργασία με την Τουρκία τα οφέλη είναι πολύ μεγαλύτερα για όλους».
Τα λόγια ανήκουν στον Κύπριο υπουργό Εξωτερικών Νίκο Χριστοδουλίδη, ο οποίος μίλησε στο συνέδριο του Economist στις 17 Ιουλίου. Απομονωμένη η δήλωση, είναι άκρως… παρεξηγήσιμη. Ο ίδιος, στην ομιλία του τόνισε ότι η Κυπριακή Δημοκρατία επιδιώκει την επίλυση του Κυπριακού και την καλή συνεργασία με την Τουρκία ενώ ανέπτυξε το όραμα της Λευκωσίας για συνεργασία όλων των κρατών της Ανατολικής Μεσογείου και την δημιουργία, προς αυτή την κατεύθυνση, ενός περιφερειακού οργανισμού ασφαλείας και συνεργασίας. Σε αυτόν τον τελευταίο, μπορεί να συμμετέχει και η Τουρκία.
Ας δούμε όμως τι είχε προηγηθεί λίγες ημέρες πριν.
Στις 12 Ιουλίου η Κομισιόν επιβεβαίωσε την παρουσίαση επιλογών για λήψη μέτρων κατά της Τουρκίας, ως απάντηση στις συνεχιζόμενες και κλιμακούμενες παράνομες ενέργειές της στην ΑΟΖ της Κύπρου.
Στις 13 Ιουλίου, ο Τουρκοκύπριος ηγέτης Ακιντζί απηύθυνε πρόταση στην πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας, για την σύσταση Κοινής Επιτροπής Υδρογονανθράκων υπό την εποπτεία των Ηνωμένων Εθνών, με συμμετοχή της ΕΕ υπό την ιδιότητα του παρατηρητή. Η πρόταση αφορά στην ουσία την συνδιαχείριση των φυσικών πόρων στην ΑΟΖ της Κύπρου.
Στις 16 Ιουλίου, τα 28 κράτη – μέλη της ΕΕ ενέκριναν χωρίς αλλαγές το κείμενο των συμπερασμάτων που συνέταξαν οι μόνιμοι αντιπρόσωποι (COREPER) και τα μέτρα κατά της Τουρκίας.
Στις 16 Ιουλίου επίσης, ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης ενημέρωσε το Συμβούλιο Αρχηγών για τις εξελίξεις στο Κυπριακό και την πρόταση Ακιντζί, η οποία απερρίφθη. Το Συμβούλιο απεφάνθη ομοφώνως ότι η πρόταση “αποπροσανατολίζει από την ουσία του Κυπριακού και την άμεση ανάγκη επανέναρξης ουσιαστικών συνομιλιών” και εξουσιοδότησε τον Πρόεδρο Αναστασιάδη να απαντήσει τεκμηριωμένα για τα αρνητικά που εμπεριέχονται στην πρόταση Ακιντζί.
Την ίδια ημέρα που ο υπουργός Εξωτερικών μιλούσε στο συνέδριο του Economist, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης δήλωσε ότι οι κλιμακούμενες και διεθνώς καταδικαστέες το τελευταίο διάστημα ενέργειες της Τουρκίας στην περιοχή, οι παραβιάσεις στη θάλασσα, στα χωρικά ύδατα, στην ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας, αποτελούν ενέργειες οι οποίες σαφέστατα με κανένα τρόπο δεν ευνοούν την επανέναρξη των συνομιλιών και τη διαδικασία επίλυσης του Κυπριακού, που αποδεδειγμένα επιδιώκει η Λευκωσία.
Στις 18 Ιουλίου, μιλώντας επίσης στο συνέδριο του Economist, ο Κύπριος υπουργός Ενεργείας ανακοίνωσε ότι τα επόμενα δύο χρόνια θα πραγματοποιηθούν στην ΑΟΖ της Κύπρου 5 ερευνητικές και 5 επιβεβαιωτικές γεωτρήσεις στα αδειοδοτημένα τεμάχια. Ο υπουργός αναφέρθηκε στην πρόσφατη ανακάλυψη από την ExxonMobil και την Qatar Petroleum φυσικού αερίου στα ανοικτά της Κύπρου, κάνοντας λόγο για μέγεθος περισσότερο από το 40% του φυσικού αερίου της ΕΕ για το 2018!
Εμπρός σε όλα αυτά, στις 15 Ιουλίου και μετά την απόρριψη της προτάσεως Ακιντζί από την Λευκωσία, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Τσαβούσογλου δήλωσε ότι θα σταλεί σύντομα και τέταρτο πλοίο στην Ανατολική Μεσόγειο για έρευνες.
Απολογισμός
Η έναρξη γεωτρήσεων στις αρχές Μαΐου από την Τουρκία εντός της ΑΟΖ της Κύπρου, ήταν η δεύτερη μείζονα προσπάθεια της Αγκύρας να ανακτήσει την πρωτοβουλία κινήσεων, μετά την δρομολόγηση από την Λευκωσία του προγράμματος εκμεταλλεύσεως του υποθαλασσίου πλούτου της. Η πρώτη μείζονα προσπάθεια ήταν η αποδοχή της για συνομιλίες προς επίλυση του Κυπριακού, διαδικασία η οποία ναυάγησε τον Ιούλιο του 2017 στο Κραν Μοντανά.
Σε μια “πρώτη ανάγνωση”, οι τουρκικές ενέργειες με τα πλωτά γεωτρύπανα και ερευνητικά πλοία στην ΑΟΖ της Κύπρου, έθεσαν νέα δεδομένα στην εξέλιξη των πραγμάτων. Ο στόχος ήταν σαφής: να ασκηθεί πίεση στην Λευκωσία, προκειμένου να δεχθεί την άμεση συμμετοχή των Τουρκοκυπρίων στην διαχείριση του υποθαλασσίου πλούτου, πριν την επίλυση του Κυπριακού. Η απόρριψη της προτάσεως Ακιντζί στις 16 Ιουλίου, έθεσε τέρμα στην επιδίωξη αυτή. Η δε ομαλή συνέχιση του προγράμματος της Λευκωσίας στα αδειοδοτημένα τεμάχια της ΑΟΖ της, αποδεικνύει ότι την πρωτοβουλία των κινήσεων εξακολουθεί να έχει η ελληνική πλευρά.
Η ΕΕ και οι ΗΠΑ, υποστηρίζουν την λήψη μέτρων κατά της Τουρκίας. Μόνο η Μόσχα δήλωσε, για τους τύπους, την αντίρρησή της σε αυτά. Η δε απάντηση της Τουρκίας, ότι στέλνει και τέταρτο ερευνητικό πλοίο στην ΑΟΖ της Κύπρου, δεν μεταβάλει την κατάσταση.
Η παρουσία και δραστηριότητα τουρκικών πλοίων στην ΑΟΖ της Κύπρου, ήταν το αναπόφευκτο “τίμημα” με το οποίο έπρεπε να “συμβιβασθεί” η κυβέρνηση ενός ημικατεχόμενου κράτους. Ένας συμβιβασμός ωμού ρεαλισμού, στην διαχείριση της νέας κρίσεως που επεδίωξε να δημιουργήσει η Τουρκία. Η Λευκωσία δεν έχει καμμία πρακτική ικανότητα ελέγχου στα κατεχόμενα από την Τουρκία εδάφη της. Ανάλογη αδυναμία επεμβάσεως υπάρχει στα ύδατα πέριξ του βορείου κατεχομένου τμήματος της νήσου. Συνεπώς, η παρουσία και δραστηριοποίηση τουρκικών πολεμικών και ερευνητικών πλοίων σε κάποια μήκη και πλάτη της κυπριακής θάλασσας, πρακτικώς δεν αλλάζει δραματικώς την επικρατούσα κατάσταση.
Από την στιγμή όμως που η ΕΕ προβαίνει στην λήψη μέτρων, έστω και περιορισμένης “επιδράσεως” σε πρώτο χρόνο, αυτό αποτελεί νίκη για την Κυπριακή Δημοκρατία.
Η Τουρκία επεδίωξε από την πρώτη στιγμή να στρατιωτικοποιήσει την κατάσταση. Ακόμη και σήμερα, το μόνο που της απομένει, είναι να αραδιάζει τους αριθμούς των πολεμικών πλοίων, αεροσκαφών και UAV που ενεργούν για την προστασία των πλωτών γεωτρύπανων και των ερευνητικών πλοίων της. Η αποστολή ερευνητικών πλοίων στα αδειοδοτημένα τεμάχια της ΑΟΖ της Κύπρου, επίσης δεν έχει κάποια πρακτική επίδραση. Οι δε διαρροές στα τουρκικά ΜΜΕ, περί ανακαλύψεως σημαντικών κοιτασμάτων υδρογονανθράκων, πέρα από την σοβαρή διεκδίκηση που θέτει για… κατάρριψη του παγκοσμίου ρεκόρ σε τέτοιου τύπου σύνθετες δραστηριότητες, μόνο θυμηδία μπορούν να προκαλούν.
Συνοψίζοντας, η Λευκωσία διατηρεί την πρωτοβουλία των κινήσεων, το πρόγραμμα εκμεταλλεύσεως της ΑΟΖ της δεν διακόπτεται και η Τουρκία είναι επί της ουσίας απομονωμένη. Την απομόνωση ενισχύει στην παρούσα συγκυρία, η σύγκρουση με τις ΗΠΑ λόγω της υποθέσεως S-400. Η εμφάνιση του Κυπρίου υπουργού Εξωτερικών στο Economist, δεν είναι παρά η τυπική στάση που θα έπρεπε να τηρεί ο υπ’ αριθμόν ένα διπλωμάτης ενός κράτους, σε ανάλογες περιπτώσεις. Μετριοπάθεια και “κάλεσμα” του ταραχοποιού της περιοχής να διαδραματίσει εποικοδομητικό ρόλο για την επίλυση του Κυπριακού, δηλαδή γι’ αυτό που επιδιώκει η Λευκωσία κι όχι για κάτι που θέλει η Άγκυρα.
Το πρόγραμμα εκμεταλλεύσεως του υποθαλασσίου πλούτου της, ενισχύει την διαπραγματευτική θέση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Αρκεί οι κυβερνήσεις να συνεχίσουν να αποφεύγουν σφάλματα στρατηγικής.
