Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Δύο ενδιαφέρουσες πρόσφατες ειδήσεις από τον πόλεμο στην Ουκρανία, αναδεικνύουν τις δυναμικές εξελίξεις στον τρόπο διεξαγωγής του πολέμου και ιδίως μέσω των ανεπάνδρωτων εναερίων μέσων.
Από την πλευρά των αμυνόμενων, γνωστοποιήθηκε η για πρώτη φορά αναχαίτιση ρωσικού ανεπάνδρωτου αεροσκάφους (UAV) τύπου Forpost-R μέσω οπλισμένου δρόνου θέασης πρώτου προσώπου (FPV) σε υψόμετρο 4.000 μέτρων (13.000 πόδια)! Το θύμα ήταν τακτικό UAV Μέσου Υψομέτρου Μακράς Αυτονομίας (MALE) δηλαδή σύστημα υψηλών επιδόσεων που επιχειρεί σε υψόμετρα ασφαλή από το πυρ ελαφρών αντιαεροπορικών συστημάτων. Μέχρι σήμερα, η αναχαίτιση τέτοιων συστημάτων απαιτούσε όπλα υψηλού κόστους αλλά πλέον, τα μερικών εκατοντάδων δολαρίων FPV αποδεικνύονται αποτελεσματικά και σε αυτόν τον ρόλο.
Η ανάπτυξη αντιαεροπορικών τακτικών με FPV από τους Ουκρανούς, εγκαινιάστηκε από το δεύτερο ήμισυ του 2024 και ενώ έχει αναφερθεί η επίτευξη καταρρίψεως σε μεγαλύτερο υψόμετρο, τα θύματα ήταν περιπλανόμενα πυρομαχικά και χαμηλότερων επιδόσεων ανεπάνδρωτοι στόχοι. Η διαφοροποίηση στην τελευταία περίπτωση εντοπίζεται στην κατάρριψη UAV κατηγορίας MALE, με ικανότητα κρούσεως χάρη στην μεταφορά όπλων. Αποδεικνύεται έτσι ότι ο εξοπλισμός αποστολής και το οπλικό φορτίο περιορίζουν τις επιδόσεις των συστημάτων κατηγορίας MALE, καθιστώντας τα πλέον ευάλωτα ακόμη και σε φθηνά αντιαεροπορικά FPV.
Η περίπτωση έγινε γνωστή μέσω εικόνων βίντεο που δημοσιοποίησε στις 20 Απριλίου ο διοικητής της 414ης Ανεξάρτητης Ταξιαρχίας Ανεπάνδρωτων Συστημάτων, η οποία πέτυχε την αναχαίτιση. Το FPV προκαλεί ζημιές στο ουραίο συγκρότημα του Forpost-R, ρωσικό αντίγραφο του ισραηλινού Searcher. Η πληροφορία, αναδεικνύει επίσης την επιχειρησιακή αξία των εξειδικευμένων υπομονάδων, μονάδων και σχηματισμών που έχουν συγκροτηθεί, για την διεξαγωγή αντιαεροπορικού πολέμου με FPV. Η ανάπτυξη και αξιοποίηση των σχετικών τακτικών, αντιπροσωπεύει την κεφαλαιοποίηση της επιχειρησιακής εμπειρίας που έχει συγκεντρωθεί και χωρίς τις εξειδικευμένες μονάδες, θα πήγαινε χαμένη.
Η δεύτερη είδηση των τελευταίων ημερών, αφορά την ρωσική πλευρά και σχετίζεται με την αλλαγή τακτικής στις αποστολές μαζικής χρησιμοποιήσεως ανεπάνδρωτων συστημάτων κρούσεως για προσβολή μειζόνων στόχων. Το γνωστό Shahed 136, ενώ αρχικώς προκάλεσε ιδιαίτερη αίσθηση με την έναρξη χρησιμοποιήσεώς του στον πόλεμο, εν συνεχεία “απομυθοποιήθηκε” και χαρακτηρίστηκε από υψηλό ποσοστό απωλειών. Η χαμηλή ταχύτητα και υψόμετρο πτήσεως, το κατέστησαν εύκολο στόχο στα πυρά ακόμη και ελαφρών αντιαεροπορικών.
Επέκταση της Delian Alliance σε Ηλεκτρονικό Πόλεμο, λύσεις C-UAS και πλοήγηση χωρίς GPS
Τώρα όμως, οι Ουκρανοί αναφέρουν ότι οι Ρώσοι βρήκαν τρόπο να ξεπεράσουν τις συγκεκριμένες άμυνες χαμηλού τεχνολογικού επιπέδου. Τις τελευταίες εβδομάδες, σμήνη μέχρι 20 Shahed 136 επιτίθενται ταυτοχρόνως πετώντας στα 2.000-2.500 μέτρα, πέραν του δραστικού βεληνεκούς ή στα όρια αυτού, των κινητών μονάδων αντιαεροπορικού πυρός των Ουκρανών, που στηρίζονται σε πολυβόλα, βαρέα πολυβόλα και ελαφρά αντιαεροπορικά πυροβόλα. Όταν πλέον βρεθούν άνωθεν του στόχου, τα Shahed εκτελούν απότομη βύθιση και με ταχύτητες μέχρι 90 μέτρα/ δευτερόλεπτο, καθιστούν πολύ δύσκολη την κατάρριψή τους και πετυχαίνουν πλήγματα.
Η καταφυγή στην χρησιμοποίηση υψηλότερων δυνατοτήτων βλημάτων εδάφους – αέρος, είναι αντιοικονομική αλλά και αδύνατη, λόγω ελλείψεως επαρκών αριθμών. Βελτίωση της ανταποκρίσεως, μπορεί να προκύψει εν μέρει από τον συνδυασμό συστημάτων Ηλεκτρονικού Πολέμου, των οποίων η εισαγωγή σε υπηρεσία απαιτεί πλέον άλλη κλίμακα.
Τα ανωτέρω, αναδεικνύουν την αξία των φθηνών FPV, των φορητών αντιαεροπορικών βλημάτων χαμηλού κόστους όπως ενδεικτικώς τα Martlet ή το πολωνικό Piorun που αυτή την στιγμή θεωρείται στην Δύση κορυφαίο και κατά πολύ φθηνότερο έναντι των άλλων. Αναδεικνύεται φυσικά και η αξία των οικονομικών λύσεων που στηρίζονται σε αντιαεροπορικά πυροβόλα, τα οποία διακρίνονται από ανώτερες επιδόσεις. Στα “soft kill” συστήματα, αυξάνεται η σημασία της συνυπάρξεως με τα “hard kill” όπλα, ενώ είναι σαφές ότι αποκτά μεγαλύτερο ενδιαφέρον η εξέλιξη όπλων ηλεκτρομαγνητικού παλμού.
Όλα αυτά, συνθέτουν το πλαίσιο ενός ολόκληρου πολυστρωματικού δικτύου συστημάτων ελεγχόμενου κόστους, που μπορεί να υποστηριχθεί ότι αφορά τον “φθηνό θόλο” για την αντιαεροπορική άμυνα τακτικών μονάδων και σχηματισμών που πρέπει να απασχολεί τους επιτελείς. Εάν οι ακριβές λύσεις για την αντιμετώπιση των αεροπορικών συστημάτων υψηλών επιδόσεων θεωρούνται περίπου δεδομένες και αφορούν επιλογή μεταξύ περιορισμένου αριθμού συστημάτων, ο “φθηνός θόλος” είναι ακόμη ένα δυναμικά διαμορφούμενο πλαίσιο, που απαιτεί αυτονομία αναπτύξεως, παραγωγής και συνεχών βελτιώσεων από πλευράς επιχειρησιακού χρήστη.
