Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Η υπηρεσία Πληροφοριών του Υπουργείου Αμύνης της Ουκρανίας, είχε αναφέρει εδώ και ημέρες ότι η ρωσική πλευρά εμφυσεί το πνεύμα στο μαχόμενο στράτευμα ότι η 9η Μαΐου, ημέρα επετείου της μεγάλης νίκης στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, πρέπει να ταυτίζεται με νικηφόρο αποτέλεσμα στον νέο πόλεμο της Μόσχας.
Στις 25 Μαρτίου η ρωσική πλευρά ανακοίνωσε επισήμως την λήξη της πρώτης φάσεως του πολέμου και την επικέντρωση πλέον στην απελευθέρωση του Ντονμπάς. Στις 8 Απριλίου, έγινε γνωστή από δυτικά μέσα, η ανάθεση της γενικής διοικήσεως των ρωσικών δυνάμεων στην “Ειδική Στρατιωτική Επιχείρηση” στον Στρατηγό Alexander Dvornikov, διοικητή της Νοτίου Στρατιωτικής Περιφερείας. Ο προσδιορισμός – περιορισμός του Αντικειμενικού Σκοπού (ΑΝΣΚ) και η υιοθέτηση σχήματος Ενιαίας Διοικήσεως, συνιστούν μείζονες μεταβολές στην διεξαγωγή του πολέμου από την ρωσική πλευρά, η οποία στρατιωτικώς μετατοπίζεται σε πιο ορθολογικά και συμβατά στρατιωτικά πλαίσια.
Παρόλο που ιδανικώς η περίοδος των βροχών διαρκεί και τον Μάιο, με το έδαφος να καθίσταται πιο πρόσφορο από τον Ιούνιο, δεν μπορεί να αποκλεισθεί η εκδήλωση της μεγάλης ρωσικής επιθέσεως νωρίτερα, προκειμένου να επιτευχθεί το χρονικό ορόσημο της 9ης Μαΐου. Οι δυσμενείς καιρικές συνθήκες, δεν επηρεάζουν μόνο τις κινήσεις και τον ρυθμό επιχειρήσεων αλλά και την αναγνώριση – επιτήρηση και στοχοποίηση. Εάν ο παράγοντας αυτός δεν ληφθεί υπ’ όψιν, τότε σε τακτικό επίπεδο οι αγώνες δεν θα διαφοροποιηθούν ιδιαιτέρως, με ανάληψη μεγάλης κλίμακος χερσαίων ελιγμών, αλλά η ρωσική πλευρά θα στηριχθεί περισσότερο σε μεγαλύτερη συγκέντρωση πυρός από πυροβολικό και αεροπορία, ώστε να καταστρέψει τις αμυντικές γραμμές των ουκρανικών δυνάμεων και να τις απωθήσει από τα διοικητικά όρια του Ντονμπάς. Πρακτικώς, οι Ρώσοι πιθανώς θα ακολουθήσουν την τακτική της “εκκαθαρίσεως” καθορισμένων περιοχών σε διαδοχικές φάσεις, με σχετικώς αυστηρό χρονικό πλαίσιο.
Η υπεροχή των Ρώσων σε πυροβολικό και ικανότητα μακρών πληγμάτων είναι αδιαμφισβήτητη. H Ρωσική Αεροπορία έχει επικεντρώσει την δράση της σε πολύ μικρότερο Θέατρο Επιχειρήσεων, αναπτύσσοντας αποδοτικότερη δράση και υποστηρίζοντας καλύτερα τον χερσαίο αγώνα. Ήδη το τελευταίο δεκαήμερο, οι Ρώσοι χρησιμοποιούν την εναέρια ισχύ τους και τα πυραυλικά τους συστήματα μακρού πλήγματος για την λεγομένη απομόνωση του πεδίου μάχης. Αυτό επιτυγχάνεται με την προσβολή Στρατηγείων, Σταθμών και Κέντρων Διοικήσεως, στρατοπέδων – κέντρων εκπαιδεύσεως, αεροδρομίων, σιδηροδρομικών σταθμών, αποθηκών πυρομαχικών και καυσίμων, ώστε να διαταραχθεί η ενάσκηση Διοικήσεως & Ελέγχου αλλά και να παρεμποδιστεί η μεταφορά ενισχύσεων και ο ανεφοδιασμός των εχθρικών δυνάμεων στο Ντονμπάς.
Σύμφωνα με τελευταία ενημέρωση, οι υπηρεσίες Πληροφοριών των ΗΠΑ αναφέρουν την παρουσία 55 ρωσικών Τακτικών Συγκροτημάτων Τάγματος στον νότιο-νοτιοανατολικό τομέα, από την Χερσώνα μέχρι το Λουχάνσκ. Εάν υπολογιστούν οι ρωσικές δυνάμεις μέχρι το ύψος του Χαρκόβου, συμπεριλαμβανομένων λοιπών συγκροτημάτων και μονάδων υποστηρίξεως, εφοδιασμού κ.λπ., μπορούμε να υπολογίσουμε ότι 100.000 περίπου άνδρες θα συμμετέχουν στην δεύτερη φάση επιχειρήσεων. Σε αυτούς θα περιλαμβάνεται προφανώς και προσωπικό από τις μονάδες που αποσύρθηκαν από τον βορρά και μεταφέρονται στην περιοχή του Μπελγκορόντ και νοτιότερα για ανασυγκρότηση. Αν και οι δυνάμεις αυτές, απαιτούν αρκετές εβδομάδες για να επανέλθουν σε αξιόμαχη κατάσταση, το πλήγμα που έχουν υποστεί είναι σοβαρό και ταχύτερα αποτελέσματα μπορούν να αναμένονται από τις λιγότερο φθαρμένες μονάδες που προφανώς έχουν ήδη προωθηθεί κατά προτεραιότητα.
Οι απώλειες σε υλικό είναι φυσικό να απασχολούν, καθώς οι δυνάμεις στον βορρά δοκιμάστηκαν σκληρά. Οι απώλειες σε άρματα μάχης ενδεικτικώς, έχουν ξεπεράσει τα 450 και μόνο με διασταύρωση οπτικού υλικού από ανεξάρτητους παρατηρητές (Oryx). Αν υποθέσουμε ότι οι συνολικές απώλειες σε άρματα προσεγγίζουν τα 600 και ο καθημερινός ρυθμός απωλειών είναι σημαντικός, σίγουρα η πρόκληση για την ρωσική ηγεσία είναι πολύ σοβαρή, ιδίως εάν ληφθούν υπ’ όψιν οι απώλειες οπλικών συστημάτων πάσης φύσεως. Το ρωσικό ενεργό αρματικό δυναμικό, με βάση την υφισταμένη δομή δυνάμεων, ανέρχεται σε 2.600 περίπου, γεγονός που σημαίνει ότι σε ενάμισυ μήνα επιχειρήσεων έχει απολεσθεί άνω του 20%! Καθώς οι μονάδες ανασυγκροτούνται και προωθούνται αναπληρώσεις σε ενεργό υλικό από άλλες μονάδες, οι Ρώσοι πιθανώς να μην βρεθούν σε δεινή θέση, μέχρι μια ανακήρυξη νίκης στις 9 Μαΐου.
Το ιδιάζων στοιχείο είναι ότι ιδίως στον νότιο τομέα, οι ρωσικές δυνάμεις διαπνέονται από τον αέρα της νίκης, καθώς δεν υπέστησαν τα δεινά των δυνάμεων που ενήργησαν στον βορρά. Επομένως όχι μόνο διατηρούν πολύ μεγαλύτερο ποσοστό της αρχικής φυσικής τους ισχύος αλλά έχουν και υψηλό ηθικό. Οι επιχειρήσεις στις περιοχές αυτές διευκολύνθηκαν για την Μόσχα, από το ρωσικό στοιχείο στον πληθυσμό που είναι αυξημένο κι εξαρχής ήταν θετικώς διακείμενο, με αποτέλεσμα σε αρκετές περιπτώσεις οι τοπικές Αρχές να μην υπακούσουν στις εντολές του Κιέβου, να υπονομεύσουν την αντίσταση και να μην εφαρμοστούν στρατιωτικά σχέδια. Η Χερσώνα ήταν ένα από τα μεγαλύτερα αστικά κέντρα που κατελήφθη ευχερώς από τις ρωσικές δυνάμεις με αυτό τον τρόπο και ήδη ο πρόεδρος Ζελένσκι έχει αναφερθεί σε περιπτώσεις προδοτών που θα λογοδοτήσουν, εννοώντας τέτοιες περιπτώσεις. Ωστόσο, παρά το ότι οι ουκρανικές δυνάμεις ήταν μικρές και συμπτύχθηκαν, οι επιτιθέμενοι έφθασαν επίσης στα όριά τους κι αναχαιτίσθηκαν, καθώς το μεγαλύτερο μέρος των ρωσικών δυνάμεων ήταν εξαρχής προσανατολισμένο στον βορρά.
Η ευχερής ρωσική επικράτηση στον νότο και η έλλειψη αντιστάσεως από μονάδες Τοπικής Αμύνης, διευκόλυναν σοβαρά την ομαλή ροή ανεφοδιασμού, αφού δεν αναπτύχθηκε ενεδρευτική δράση τέτοιας εκτάσεως όπως στον βορρά, που έσπειρε τον όλεθρο στις γραμμές συγκοινωνιών. Πέραν τούτου, στις συγκεκριμένες υπό ρωσικό έλεγχο περιοχές, δεν υφίσταται πλέον ανταρτική δράση από τον πληθυσμό και οι όποιες προσπάθειες παρενοχλήσεων οφείλονται σε δράση Ειδικών Δυνάμεων. Επομένως, το κλίμα είναι ιδιαιτέρως ευνοϊκό για τις ρωσικές δυνάμεις και το υψηλό ηθικό είναι εξηγήσιμο αλλά αυτές, δεν αναμένεται παρά να τηρήσουν απασχολημένες τις αντίπαλες δυνάμεις από την Χερσώνα μέχρι το ύψος του Ντονιένσκ.
Ανατολικότερα, στο Ντονμπάς, τις ρωσικές τακτικές δυνάμεις συνδράμουν περί τους 35.000 ένοπλοι αποσχιστές, που συνεισφέρουν και αυτοί στον αγώνα. Και εδώ, ο ανεφοδιασμός ήταν εξαρχής ικανοποιητικός λόγω των μικρότερων και ασφαλέστερων γραμμών αλλά τις τελευταίες ημέρες ο ρυθμός επιχειρήσεων δείχνει να έχει επιβραδυνθεί, πιθανώς και λόγω του καιρού.
Από την πλευρά τους, οι Ουκρανοί που προφανώς έχουν αναδιατάξει και αυτοί μέρος των δυνάμεών τους προς νότο και Ντονμπάς, διακρίνονται από υψηλό ηθικό. Παρά τις εδαφικές απώλειες, υπάρχει η αίσθηση της συνολικώς κάτι παραπάνω από αξιοπρεπούς αντιστάσεως έναντι ενός πολύ ισχυρότερου αντιπάλου. Ωστόσο, αν και ακόμη δεν μπορεί να μιλήσει κανείς για ελλείψεις σε επίπεδο ανεφοδιασμού των δυνάμεων στο Ντονμπάς, είναι βέβαιο ότι στην δεύτερη φάση του πολέμου οι Ουκρανοί έχουν πολύ μεγαλύτερη ανάγκη ενισχύσεως σε μείζονα οπλικά συστήματα. Ο πρόεδρος Ζελένσκι δεν έχει παύσει να τονίζει στην Δύση την κρίσιμη σημασία του ανεφοδιασμού των ουκρανικών δυνάμεων και όχι μόνο σε βαρέα όπλα.
Στις 10 Απριλίου, ο επικεφαλής της Υπηρεσίας Πληροφοριών του ουκρανικού Υπουργείου Αμύνης αναφέρθηκε στις ανάγκες προτεραιοποιημένα σε βαρύ πυροβολικό και πυραυλικά συστήματα, αντιαεροπορικά συστήματα και αεροσκάφη. Η έμφαση στο πυροβολικό και τα τακτικά πυραυλικά συστήματα είναι φυσιολογική, διότι μόνο έτσι μπορεί να αντισταθμιστεί η υπεροχή του ρωσικού πυροβολικού μάχης αλλά και να ενισχυθεί η ικανότητα μακρών πληγμάτων (long fires) για την ανταπόδωση από πλευράς Ουκρανών των πληγμάτων σε ρωσικούς στόχους υποδομών. Με πλήγματα στόχων σε μεγάλες αποστάσεις και ίσως με εκτενέστερη χρήση συστημάτων φονικών drone, μπορεί επίσης να διαταραχθεί η σχετική ασφάλεια που απολαμβάνουν οι ρωσικές δυνάμεις σε μετακινήσεις και συγκεντρώσεις, στα καταληφθέντα εδάφη βορείως Κριμαίας.
Η αντιαεροπορική προστασία είναι ουσιώδης για την ανακούφιση από την αυξανόμενη πίεση της Ρωσικής Αεροπορίας ώστε τυχόν ρωσικοί επιθετικοί χερσαίοι ελιγμοί να μην συνοδεύονται από την ισοπεδωτική άσκηση πιέσεως από αέρος, έναντι των ουκρανικών δυνάμεων. Η διατήρηση κάποιας αεροπορικής ισχύος είναι απαραίτητη, ακόμη και για λόγους ηθικού.
Μόλις τις τελευταίες ημέρες άρχισε η Δύση και το ΝΑΤΟ να ανταποκρίνονται στις εκκλήσεις για βαρύ υλικό. Τα άρματα μάχης είναι αναγκαία για την στιγμή που θα εκτιμηθεί ότι η ρωσική προσπάθεια έχει φτάσει στην κορύφωσή της και υπάρχουν προϋποθέσεις αντεπιθέσεως. Αν και είναι πιθανό ότι Πολωνία και Τσεχία έχουν αποστείλει εδώ και κάποιον καιρό στην Ουκρανία άρματα Τ-72 και τεθωρακισμένα ΒΜΡ-1 σοβιετικής προελεύσεως, χωρίς να το αποκαλύπτουν, η δυνατότητα αυτή έχει έλθει στο προσκήνιο τελευταίως. Πλέον, και από πλευράς Γερμανίας αρχίζουν να παρουσιάζονται προτάσεις, όπως ανακατασκευασμένα Leopard 1A3 από αποσυρθέντα της Ιταλίας ή και η προμήθεια 100 αυτοκινούμενων πυροβόλων PzH 2000, με συνδυασμό αποθηκευμένων και νέας κατασκευής. Η Rheinmetall επίσης, ανέφερε ότι μπορεί να αρχίσει παραδώσεις Leopard 1 σε διάστημα 6 εβδομάδων!
Τα PzH 2000 είναι ιδιαίτερης σημασίας, όπως και η προμήθεια 16 τροχοφόρων Zuzana 2 που ήδη συζητείται. Οι συγκεκριμένοι τύποι φέρουν πυροβόλα με σωλήνα 52 διαμετρημάτων, οπότε δύνανται να εκτοξεύσουν πυρά καμπύλης τροχιάς σε τυπικές αποστάσεις 40 χλμ. ενώ χάρη στα αυτοματοποιημένα χαρακτηριστικά τους, έχουν πολλαπλάσια απόδοση, συγκριτικώς με συνήθη ανάλογα πυροβόλα.
Από πλευράς αντιαεροπορικών συστημάτων, η παραχώρηση ορισμένων συστημάτων S-300 έχει εκκινήσει ήδη και οι ΗΠΑ βρίσκονται πίσω από άλλες προσπάθειες για εξεύρεση συστημάτων μέσου και βραχέως βεληνεκούς ρωσικής προελεύσεως. Η εξεύρεση συστημάτων ανατολικής προελεύσεως, με τα οποία είναι εξοικειωμένοι ήδη οι Ουκρανοί, διευκολύνει από κάθε άποψη, το ζήτημα όμως είναι να βρεθούν πηγές.
Τέλος, ως προς το αεροπορικό σκέλος, αυτό παρουσιάζει την μεγαλύτερη δυσκολία για επιχειρησιακούς αλλά και πολιτικούς λόγους. Η προσπάθεια με τα MiG 29 της Πολωνίας δεν τελεσφόρησε και δεν έχει παρουσιασθεί προοπτική για κάποιον άλλον τύπο. Το εναπομείναν δυναμικό της Ουκρανικής Αεροπορίας σε μαχητικά αεροπλάνα, φαίνεται ότι επιχειρεί από αυτοκινητόδρομους καθώς τα αεροδρόμια και οι αεροπορικές βάσεις έχουν πληγεί κι εξακολουθούν να πλήττονται, ώστε να απαγορευθεί η χρήση τους. Η έλλειψη αεροπορικών υποδομών, καθιστά πιο ελκυστική και ρεαλιστική την περίπτωση παραχωρήσεως αεροσκαφών καθέτου αποπροσγειώσεως AV-8B από τις ΗΠΑ, καθώς το Σώμα Πεζοναυτών διατηρεί περί τα 120 εξ αυτών στην δύναμή του αλλά ο τύπος βρίσκεται σε πορεία αποσύρσεως. Ωστόσο, η εκπαίδευση ιπταμένων και τεχνικού προσωπικού, είναι μια διαδικασία που απαιτεί αρκετό χρόνο και μια τέτοια λύση μπορεί να αποδώσει μετά από μήνες. Επομένως, για την Ουκρανική Αεροπορία υφίσταται αντικειμενικό ζήτημα στενών περιθωρίων δυνατότητος επιχειρησιακής δράσεως όσο και εκμεταλλεύσεως αεροπορικού υλικού.
Πρέπει να σημειωθεί εδώ, ότι δυτικές χώρες παραγωγοί αμυντικού υλικού, δεν εμφανίζονται ιδιαίτερα θερμές στην παραχώρηση μειζόνων οπλικών συστημάτων. Η εμπλοκή στις επιχειρήσεις και το φωτογραφικό υλικό με κατεστραμμένα ή κυριευμένα τεθωρακισμένα δυτικής προελεύσεως, κρίνεται μη επιθυμητή, τουλάχιστον στην παρούσα φάση και λειτουργεί αρνητικώς. Οι Ουκρανοί αξιωματούχοι πάντως, πιεζόμενοι από τον χρόνο, υπογραμμίζουν στους δυτικούς συνομιλητές τους ότι το διαθέσιμο χρονικό πλαίσιο αντιδράσεως δεν είναι εβδομάδες αλλά ημέρες. Φαίνεται λοιπόν ότι το ημερολογιακό ορόσημο της 9ης Μαΐου ασκεί κάποια επίδραση και στους Ουκρανούς. Απομένει να διαπιστωθεί πόση βαρύτητα έχει τελικώς για τον πρόεδρο Πούτιν.
Περί ρωσικού “στρατηγήματος” και “Ειδικής Στρατιωτικής Επιχείρησης” στην Ουκρανία
