Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Στην χθεσινή ενημέρωση του ρωσικού Υπουργείου Αμύνης, αναφέρθηκε η κατάρριψη ενός μαχητικού Su-24 της Ουκρανικής Αεροπορίας πλησίον της Νήσου των Όφεων (Zmiinyi ή Φιδονήσι). Μετά την 9η Μαΐου που αποκρούστηκε η προσπάθεια των Ουκρανών να καταλάβουν την νήσο, οι Ρώσοι έχουν αναφέρει επίσης την κατάρριψη 6 UAV εκ των οποίων 2 Bayraktar στην περιοχή. Στις 10 Μαΐου υποστήριξαν ότι το προηγούμενο τριήμερο είχαν καταρριφθεί συνολικώς 30 ουκρανικά UAV εκ των οποίων 9 Bayraktar! Τα αριθμητικά στοιχεία μπορεί να είναι υπερβολικά, ανακλούν πάντως την αεροπορική δραστηριότητα που συνεχίζεται άνωθεν της συγκεκριμένης μικρονήσου.
Η Νήσος των Όφεων βρίσκεται περίπου 200 χλμ. νοτιοδυτικώς Οδησσού και απέχει περί τα 45 χλμ. από τα εγγύτερα ουκρανικά παράλια. Η θέση της, επιτρέπει στους Ρώσους να ελέγχουν προς το παρόν την κυκλοφορία προς το μόνο κύριο λιμένα της Ουκρανίας από τον οποίο εξαρτάται εμπορική δραστηριότητα, επομένως η μικρονήσος έχει στρατηγική αξία. Αλλά εάν εγκατασταθούν αντιαεροπορικά συστήματα μέσου βεληνεκούς, οι Ρώσοι θα μπορούν να επηρεάζουν τις αεροπορικές επιχειρήσεις στην περιοχή.
Όλα δείχνουν ότι οι Ουκρανοί, για λόγους συμβολισμού, αποπειράθηκαν την ανακατάληψη ώστε να συμπέσει με τον μεγάλο εορτασμό της 9ης Μαΐου στην Ρωσία. Σύμφωνα με το ρωσικό Υπουργείο Αμύνης, η προσπάθεια διήρκεσε μεταξύ 7-9 Μαΐου και είναι αλήθεια ότι προκάλεσαν μεγάλη αίσθηση τα βίντεο που αποδέσμευσαν οι Ουκρανοί, με πλάνα από προσβολές ρωσικών σκαφών πέριξ της μικρονήσου, όσο και άλλων στόχων σε αυτήν. Δορυφορικές φωτογραφίες και πλάνα βίντεο, δείχνουν τις προηγούμενες ημέρες την βύθιση ενός μικρού αποβατικού κλάσεως Project 11770 Serna, προσβολή αριθμού ταχυπλόων σκαφών Raptor, αυτοκινούμενων αντιαεροπορικών συστημάτων 9Κ35 Strela και Tor ενώ βίντεο της 7ης Μαΐου, δείχνει βομβαρδισμό από χαμηλό ύψος δύο ουκρανικών αεροπλάνων.
Εν τούτοις οι Ρώσοι περιγράφουν μια πανωλεθρία για τον αντίπαλο. Στις επίσημες ενημερώσεις αναφέρεται ότι οι Ουκρανοί ανέλαβαν συνδυασμένη επιχείρηση μιας αμφίβιας και μιας αεροκίνητης δυνάμεως, μια τυπική επιλογή καταλήψεως νήσου. Οι Ρώσοι ανάφεραν στις 10 Μαΐου ότι προκάλεσαν απώλειες 4 μαχητικών αεροπλάνων (3 Su-24 συν ένα Su-27), 10 ελικοπτέρων (9 Mi-8 και ένα Mi-24), 3 σκαφών κλάσεως 58181 Centaur, 30 UAV (9 Bayraktar) και πλέον των 50 στρατιωτών. Ενδιαφέρον είναι ότι υποστηρίχθηκε πως τα 6 Mi-8 και το Mi-24 καταστράφηκαν στο έδαφος, πλησίον Αρτσίζ, που βρίσκεται 120 χλμ. βορειοδυτικώς της μικρονήσου, κάτι που δημιουργεί ερωτηματικά ως προς την βασιμότητα του ισχυρισμού ότι συμμετείχαν στην συγκεκριμένη επιχείρηση κι όχι σε κάποια άλλη. Γενικώς, όλο αυτό το διάστημα υπάρχουν ικανές ενδείξεις ότι τα στοιχεία που επισήμως παρουσιάζουν οι δύο πλευρές ως προκληθείσες απώλειες στον αντίπαλο, είναι μάλλον διογκωμένα.
New series of Pirates of #SnakeIsland, destroying 🇷🇺 helicopter) pic.twitter.com/7nxczWLnZT
— Ukrainian Air Force (@KpsZSU) May 8, 2022
Αυτό βεβαίως, δεν αλλάζει την αρνητική για τους Ουκρανούς έκβαση της προσπάθειας, παρόλο που τα βίντεο από τα UAV προκάλεσαν μεγάλη αίσθηση. Ωστόσο, αν αποδώσει κανείς μεγαλύτερη προσοχή στα συγκεκριμένα πλάνα, μπορεί να προβεί σε ορισμένες ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις, λαμβάνοντας και μια ιδέα για την προπαγάνδα που γίνεται.
Από τα πιο χαρακτηριστικά στιγμιότυπα ήταν αυτά ενός Mi-8 που κυριολεκτικώς εξαϋλώνεται από απευθείας πλήγμα. Καθώς το βίντεο αποδεσμεύτηκε στις 8 Μαΐου από τους Ουκρανούς, όλοι είναι φυσικό να θεωρούν ότι επρόκειτο για ρωσικό ελικόπτερο το οποίο μετέφερε ενισχύσεις και προσβλήθηκε από όπλο που εκτόξευσε Bayraktar. Όμως αν προσεχθεί η δράση, βλέπουμε ότι οι 5 πρώτοι στρατιώτες που αποβιβάζονται, τάσσονται ημιπεριμετρικώς ενώ άλλοι 3-4 συνάδελφοί τους ασχολούνται με την απόθεση φόρτων που βγάζουν από το ελικόπτερο. Εάν επρόκειτο για Ρώσους στρατιώτες, δεν θα είχε νόημα να λάβουν θέσεις ασφαλείας αφού η αποβίβαση γίνεται σε φίλιο έδαφος και οι άνδρες θα προωθούντο ταχέως προς τις εγκαταστάσεις της φρουράς. Το στοιχείο αυτό, οδηγεί στην υπόθεση ότι απλώς το UAV κατέγραφε την αποβίβαση Ουκρανών της αεροκίνητης δυνάμεως, που με την προσγείωση, ξεφόρτωνε από το Mi-8 βαρέα όπλα κ.λπ. αλλά εκείνη την στιγμή προσβλήθηκε από κάποιο ρωσικό όπλο.
Ανακοινωθέν της 7ης Μαΐου, κατέγραφε την απώλεια του διοικητού της 10ης Ταξιαρχίας Αεροπορίας Ναυτικού του Ουκρανικού Ναυτικού. Η απώλεια, σχετίζεται πιθανώς με συμμετοχή του στην επιχείρηση καταλήψεως της Νήσου των Όφεων, καθώς είναι μάλλον αναμενόμενο ότι η επιχείρηση διεξήχθη από το Ουκρανικό Ναυτικό. Το τελευταίο, επιχειρούσε μεν με αριθμό ανθυποβρυχιακών ελικοπτέρων Mi-14, που είναι στην ουσία έκδοση του Mi-8, αλλά διέθετε και έναν αριθμό από τα τελευταία, επομένως υπάρχουν πληρώματα εξοικειωμένα με τον συγκεκριμένο τύπο, για να αναλάβουν μια τυπική αεροκίνητη ενέργεια με τμήμα πεζοναυτών.
Την υπόθεση ότι το ελικόπτερο ήταν ουκρανικό, φάνηκε να ενισχύουν εικόνες δύο πεσόντων από σχετικό ρωσικό βίντεο που δημοσιοποιήθηκε στις 15 Μαΐου. Στα πλάνα, επισημάνθηκε ότι ένας εκ των πεσόντων φορούσε ζώνη με πόρπη του Ρωσικού Ναυτικού και η μετέπειτα αναπαραγωγή του βίντεο με θολωμένη εικόνα, ενίσχυσε την άποψη ορισμένων ότι πρόκειται για Ρώσους κι όχι Ουκρανούς. Όμως η ζώνη θα μπορούσε να είναι απλώς τυχαία προσωπική επιλογή του ιστορικού παρελθόντος για τον συγκεκριμένο νεκρό. Αυτός εξάλλου, διακρίνεται να φέρει σωσίβιο της εταιρείας Talamex που είναι ολλανδική και είναι πιο πιθανό να αποτελεί υλικό χορηγήσεως σε μονάδα Ουκρανών, παρά των Ρώσων. Επιπλέον, στα πλάνα, διακρίνεται ένας αντιαρματικός πύραυλος Javelin.
Από εκεί και πέρα, αναπτύχθηκε αντίλογος υπέρ της απόψεως ότι το ελικόπτερο και οι επιδειχθέντες πεσόντες, ανήκαν στην ρωσική πλευρά και το βίντεο ήταν απλώς άκομψη απόπειρα ρωσικής προπαγάνδας. Δορυφορική φωτογραφία ληφθείσα το πρωί της 8ης Μαΐου, αποκαλύπτει ότι στην περιοχή του λιμένος, είχε σχηματισθεί στο έδαφος το γράμμα Ζ, ως σημάδι αναγνωρίσεως κι ενδείξεως ότι η μικρονήσος βρίσκεται υπό ρωσικό έλεγχο. Πιθανώς από τον βομβαρδισμό της προηγουμένης και από ζεύγος μαχητικών της Ουκρανίας, επήλθε απώλεια επικοινωνίας ασυρμάτου για την φρουρά, με αποτέλεσμα η ρωσική πλευρά να τελεί σε κατάσταση αβεβαιότητος ως προς το αν η μικρονήσος έχει περιέλθει στον έλεγχο των Ουκρανών ή όχι.
Για τον λόγο αυτό, αποφασίστηκε η αποστολή ομάδος Spetsnaz με ελικόπτερο, προκειμένου να διαπιστωθεί η κατάσταση επί του εδάφους και η αναφορά. Η επιλογή μεταφοράς με ελικόπτερο, πιθανώς προκρίθηκε, επειδή τα μέχρι τότε χτυπήματα των UAV είχαν αποδείξει ότι αμφίβια ενέργεια με ταχύπλοο σκάφος Raptor θα ήταν πιο ριψοκίνδυνη. Επιπλέον, καθώς επιδίωξη ήταν πιθανώς και η μεταφορά νέου σταθμού ασυρμάτου στην φρουρά, επιλέχθηκε ως μέσο το ελικόπτερο, για ταχύτερη εκτέλεση. Συνολικώς, ενδεχομένως κρίθηκε χαμηλή η απειλή των Bayraktar εναντίον ενός ελικοπτέρου που θα έμενε για λίγο χρόνο στο έδαφος. Ωστόσο, οι Ουκρανοί χειριστές, αποδείχθηκαν γρήγοροι και πέτυχαν απευθείας πλήγμα στο ελικόπτερο.
Από αυτή την άποψη, η πόρπη του Ρωσικού Ναυτικού στην ζώνη ενός εκ των πεσόντων, αποκάλυψε ότι πρόκειται για Ρώσο και ότι το ελικόπτερο ήταν ρωσικό. Άλλο σημάδι αναγνωρίσεως είναι ο λευκός (αν και τα πλάνα είναι ασπρόμαυρα) επίδεσμος στο αριστερό χέρι, που φέρουν οι Ρώσοι, την στιγμή που οι Ουκρανοί φέρουν φαρδύτερες ταινίες. Το ότι οι νεκροί φορούν στολή παραλλαγής τύπου Multi Cam, δεν αποκλείει την ρωσική ταυτότητα, καθώς μονάδες Spetsnaz είναι πιθανό να φορούν διαφορετική στολή σε σχέση με την τυπική χορηγήσεως του Ρωσικού Στρατού. Κατά τον ίδιο τρόπο μπορεί να δικαιολογηθεί και το σωσίβιο ολλανδικής προελεύσεως, ως ανεξάρτητη προμήθεια της μονάδος από το εμπόριο. Τέλος, το Javelin δείχνει να είναι απλώς χρησιμοποιημένο κάνιστρο, επομένως πιθανότατα τοποθετήθηκε σκοπίμως για παραπλάνηση.
Καθώς στις 10 Μαϊου οι Ρώσοι ανακοίνωσαν την ανεύρεση τριών ακόμη πτωμάτων Ουκρανών, δηλώνοντας επισήμως ότι στην μικρονήσο βρίσκονται τα πτώματα 27 συνολικώς αντιπάλων, προκύπτει ένα ερώτημα για την απουσία κάποιου σχετικού οπτικού υλικού. Αντιθέτως, το μόνο οπτικό υλικό που αμφισβητήθηκε εντόνως, δείχνει μόλις δύο άνδρες.
Μια άλλη παρατήρηση μπορεί να γίνει στον εντυπωσιακό βομβαρδισμό χαμηλού ύψους στις 7 Μαΐου από ουκρανικά μαχητικά αεροσκάφη, τα οποία δείχνουν να εμφανίζονται με ροή νοτιοδυτική προς βορειοανατολική. Ο αρχηγός προσβάλει τον φάρο στο κέντρο της μικρονήσου με συμβατικές βόμβες και ο Νο2 του σχηματισμού περνάει περίπου μέσα από το νέφος καπνού (και θραυσμάτων) για να αφήσει βόμβες που δείχνουν να είναι επιβραδύνσεως (με αλεξίπτωτο) επάνω από τον δικό του στόχο, στον λιμενίσκο, πιο πέρα στο βόρειο άκρο. Το φυσιολογικό θα ήταν να χρησιμοποιήσει ο Νο1 βόμβες επιβραδύνσεως ώστε να μην κινδυνεύσει από τα θραύσματα ο Νο2 που ακολουθεί. Πιθανώς, επειδή τα αεροσκάφη ήταν Su-27 όπως αναφέρεται, δηλαδή αεροσκάφη από Μοίρα σε ρόλο αναχαιτίσεως, δεν υπάρχει μεγάλη τριβή και εξοικείωση με διαδικασίες βομβαρδισμού.
Ανεξαρτήτως των όσων υποστηρίζουν οι δύο πλευρές, ο αγώνας για την Νήσο των Όφεων αποκαλύπτει την βούληση της Ρωσίας να το διατηρήσει ασχέτως κόστους, λόγω της στρατηγικής αξίας του. Οι Ουκρανοί απέτυχαν όπως φαίνεται, φανερώνοντας τα όρια των ικανοτήτων τους. Στο μέλλον, πιθανώς να επαναληφθεί ανάλογη δράση και η καταγραφή συμπερασμάτων θα είναι ακόμη πιο ενδιαφέρουσα.
Στις 13 Μαΐου ο Ουκρανός υπουργός Αμύνης δήλωσε: “Όποιος ελέγχει την νήσο μπορεί να εμποδίσει οποτεδήποτε τον πλου πολιτικών πλοίων προς όλες τις κατευθύνσεις προς τα νότια της Ουκρανίας. Η Νήσος των Όφεων είναι επικράτεια της Ουκρανίας και θα την ανακαταλάβουμε και θα αγωνιστούμε γι’ αυτό τόσο όσο απαιτηθεί. Πρόκειται για σημείο στρατηγικής σημασίας για ελεύθερες οδούς εμπορίου, την εισαγωγή όπλων και απαγορεύει οποιαδήποτε δυνατή ρωσική στρατιωτική δράση στην περιοχή της Υπερδνειστερίας, από την οποία μπορούν να επιτεθούν στο δυτικό μέρος της Ουκρανίας“.
