Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Έληξε η προθεσμία της τελευταίας προτάσεως για την προμήθεια Patriot από την Τουρκία, χωρίς ο πρόεδρος Εrdogan να ενδώσει και όπως ήταν αναμενόμενο, οι ΗΠΑ συνεχίζουν τις πιέσεις τους με μοχλό το πρόγραμμα του F-35. Έτσι, στις 6 Ιουνίου, ο εκτελών χρέη υπουργού Αμύνης Ρ. Shanahan απέστειλε επιστολή στον Τούρκο ομόλογό του H. Akar, θέτοντας νέα προθεσμία για οριστικές αποφάσεις ως προς την προμήθεια του S-400.
Στην επιστολή, οι ΗΠΑ προειδοποιούν την Τουρκία για τα βήματα με τα οποία θα αρχίσει να υλοποιείται ένας “οδικός χάρτης χαλαρώσεως” της τουρκικής συμμετοχής στο πρόγραμμα του F-35. Την πίεση ενέτεινε παρέμβαση την επομένη 7 Ιουνίου της υφυπουργού Αμύνης, με αρμοδιότητα τις προμήθειες Ellen Lord, η οποία έδωσε περισσότερα στοιχεία.
Στην επιστολή Shanahan, αναφέρεται η προειδοποίηση ότι η Τουρκία δεν θα προσκληθεί στην ετήσια σύνοδο του Γραφείου F-35 που έχει προγραμματισθεί στις 12 Ιουνίου, στην οποία όλοι οι εταίροι του προγράμματος ενημερώνονται για μεταβολές στην εξέλιξη του προγράμματος, τίθενται θέματα προς συζήτηση και ξεκινά διάλογος προς επίλυση. Η εξέλιξη αυτή παρουσιάζεται ως μία πρώτη “χειρονομία” αποκλεισμού της Τουρκίας από ευαίσθητες πληροφορίες του προγράμματος.
To σοβαρότερo όμως ορόσημο, θέτει η προειδοποίηση τερματισμού της εκπαιδεύσεως ιπταμένων και τεχνικών της Τουρκικής Αεροπορίας στις ΗΠΑ στις 31 Ιουλίου, ημερομηνία μετά την οποία θα υποχρεωθούν σε επαναπατρισμό. Από τα 42 στελέχη που εκπαιδεύονται σήμερα στις ΗΠΑ, μέχρι την καθορισμένη προθεσμία, μόνο 28 θα έχουν συμπληρώσει την προβλεπόμενη εκπαίδευση.
Είναι σαφές ότι οι ΗΠΑ σπεύδουν να δώσουν χρόνο στον Erdogan, καθώς εν όψει των επαναληπτικών εκλογών στην Κωνσταντινούπολη στις 23 Ιουνίου, αναγνωρίζουν ότι έχει μειωμένα περιθώρια πολιτικών ελιγμών. Επί της ουσίας, δίνουν έναν ακόμη μήνα στην Τουρκία για να ακυρώσει την προμήθεια του S-400.
Υπάρχουν ενδείξεις ότι ήδη υφίσταται μια πρώτη αμερικανοτουρκική συνεννόηση, μετά την τελευταία τηλεφωνική συνομιλία των υπουργών Αμύνης ΗΠΑ και Τουρκίας στις 28 Μαΐου. Μία ημέρα πριν, στις 27 Μαΐου, μιλώντας στο HaberTurk, ο Akar είχε πει ότι η παραλαβή του S-400 ενδέχεται να αναβληθεί για μετά τον Ιούνιο. Ήταν ο ίδιος, που είχε ανακοινώσει τον Απρίλιο την επίσπευση της ενάρξεως παραλαβής για τον Ιούνιο. Δι’ αυτού του πολιτικού ελιγμού, ο Erdogan ζήτησε “πίστωση χρόνου” λόγω των επαναληπτικών εκλογών στην Κωνσταντινούπολη. Αν και το “αίτημα” φαίνεται ότι έγινε δεκτό, οι ΗΠΑ δεν διέκοψαν ασφαλώς τις πιέσεις, με τελευταία την επιστολή Shanahan της 6ης Ιουνίου.
Εναρμονισμένη εξάλλου με όλες αυτές τις διεργασίες, δείχνει ότι είναι και η Μόσχα. Σαφής ένδειξη ήταν η δήλωση του Sergey Chemezov, διευθύνοντος συμβούλου της κρατικής ρωσικής Rostec: “Θα αρχίσουμε την παράδοση των S-400 στην Τουρκία εντός δύο μηνών“. Όλως “τυχαίως”, η δήλωση ήλθε στις 7 Ιουνίου… Ο Chemezov επιβεβαίωσε επί της ουσίας ότι η έναρξη παραδόσεων εξαρτάται από τις αποφάσεις της Τουρκίας μέχρι το τέλος Ιουλίου, προφανώς κατόπιν αιτήματος του Εrdogan προς τον πρόεδρο Putin. Καθόλου τυχαία η νέα προθεσμία της 31ης Ιουλίου που έθεσε ο Shanahan.
