Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Κατά την τελετή καθελκύσεως της φρεγάτας «ΦΟΡΜΙΩΝ» στη Λοριάν της Γαλλίας στις 4 Ιουνίου, σε σύντομη συζήτηση με εκπροσώπους Τύπου, συνάδελφος ρώτησε τον ΥΕΘΑ Νίκο Δένδια:
Δημοσιογράφος: Κύριε υπουργέ, αυτό με την μη συμμετοχή στο SAFE, είναι τελεσίδικο;
ΥΕΘΑ: Μα δεν έχουμε λόγο…
Δημοσιογράφος: Δεν έχουμε λόγο, το καταλαβαίνω. Αλλά επειδή έγινε μεγάλος ντόρος… Δεν καταλαβαίνω. Ούτε εγώ κατάλαβα γιατί έγινε.
ΥΕΘΑ: Με συγχωρείτε παιδιά. Υπάρχουν δύο επιλογές. Ο ένας σου δανείζει κι ο άλλος σου χαρίζει. Και θα πας να πάρεις από αυτόν που σου δανείζει, όταν δεν έχεις δημοσιονομικό χώρο; Εάν πάμε στο SAFE, καλύπτουμε δημοσιονομικό χώρο. Δηλαδή κάτι πρέπει να φύγει. Γιατί να το κάνω αυτό το πράγμα; Όταν υπάρχουν και είναι 150 δισ. σε 4ετία, όταν το άλλο είναι 650 δισ. δίπλα, άμεσα, σχετικά. Είναι δυνατό να πάω στο δανεικό, όταν μπορώ να πάω στο τζάμπα; Δηλαδή, μετά πως θα πάω να εξηγήσω στην Βουλή τι πήγα και έκανα;
Δημοσιογράφος: Ούτε κι εγώ κατάλαβα, απλώς έγινε ντόρος…
ΥΕΘΑ: Το SAFE είναι για χώρες οι οποίες έχουν δημοσιονομικό χώρο, έχουν δυνατότητα να δανειστούν, έχουν χαμηλά επίπεδα δανεισμού. Δεν είναι για εμάς.’
Τα λόγια του ΥΕΘΑ, συζητήθηκαν έντονα εκείνη την ημέρα και ιδίως η αναφορά του στο “τζάμπα”…
Είχαν προηγηθεί δηλώσεις του ΥΕΘΑ, στις οποίες είχε τοποθετηθεί εμφανώς αντίθετος στην συμμετοχή της χώρας στην Δράση Ασφαλείας για την Ευρώπη (SAFE). Όμως νωρίτερα, από την άνοιξη ήδη, ο ΥΕΘΑ εμφανιζόταν να γνωρίζει επακριβώς τους υπολογισμούς για τον επιπλέον δημοσιονομικό χώρο που εθεωρείτο βέβαιος.
Ο ΔΟΥΡΕΙΟΣ ΙΠΠΟΣ έχει γράψει από τον περασμένο Μάρτιο ότι ο Μακροπρόθεσμος Προγραμματισμός Αμυντικών Εξοπλισμών (ΜΠΑΕ) 2025-2036, προέβλεπε αρχικώς δαπάνες ύψους 24,9 δισ. €. Εξ αυτών, 13 δισ. € περίπου αφορούσαν νέες συμβάσεις με πρόθεση ισομερούς κατανομής στους τρεις Κλάδους.
Πράγματι, μιλώντας στις 2 Απριλίου στην Βουλή ο πρωθυπουργός είχε αναφερθεί σε 25 δισ. €.
Στην ίδια συνεδρίαση, ο ΥΕΘΑ μίλησε για 28 δισ. € ενώ αναλύοντας τα δεδομένα, προσδιόρισε ότι έχουν ήδη δεσμευθεί «κάτι παραπάνω από 11,5 δισ. €» για προγράμματα που αποπληρώνονται ενώ για νέα προγράμματα προβλέπονται 18,9 δισ. €. Βεβαίως, πρόσθεση των δύο ποσών, δίνει άθροισμα 30,4 δισ. € κι όχι 28…
Στις 10 Απριλίου, ενώπιον της Βουλής ο ΥΕΘΑ διευκρίνισε ότι η διαφορά στους αριθμούς που παρουσίασε εν σχέσει με τα 25 δισ. € που είχε αναφέρει ο πρωθυπουργός, οφείλεται στο ότι αυτός έχει υπολογίσει και τον «επιπλέον δημοσιονομικό χώρο, ο οποίος θα χορηγηθεί από τους νέους ευρωπαϊκούς κανόνες, εφόσον η ερμηνεία αυτή επαληθευθεί και επικρατήσει».
Τελικώς, στις 28 Ιουλίου ο πρωθυπουργός ανακοίνωσε ότι η χώρα θα διεκδικήσει χαμηλότοκα δάνεια τουλάχιστον 1,2 δισ. € μέσω του SAFE διαμορφώνοντας σύνολο εξοπλιστικών δαπανών 30 δισ. €.
Γιατί ο ΥΕΘΑ απαξιώνει την Δράση Ασφαλείας για την Ευρώπη (SAFE);
Συνοπτικώς, από την άνοιξη διακρίνεται σαφής κυβερνητική πρόβλεψη – στόχευση αυξήσεως των εξοπλιστικών δαπανών για την περίοδο 2025-2036 σε 30 δισ. €, παραπέμποντας σε υπολογισμό επιπλέον δημοσιονομικού χώρου 5 δισ. €. Ο ΥΕΘΑ, εμφανίζεται πλήρως ενήμερος περί αυτού. Το να τοποθετείται όμως εναντίον του μηχανισμού SAFE, δημιουργεί ευλόγως την εντύπωση ότι, ενώ δεν μπορεί ασφαλώς να είναι εναντίον της αυξήσεως του προϋπολογισμού του, δεν τον ενδιαφέρουν τα “συστατικά” στοιχεία των συγκεκριμένων δανείων:
α) προορίζονται για ευρωπαϊκής προελεύσεως (επομένως και ελληνικής) οπλικά συστήματα.
β) αφορούν κοινές προμήθειες με άλλα κράτη – μέλη της ΕΕ.
Στις αρχές Ιουλίου, ο ΔΟΥΡΕΙΟΣ ΙΠΠΟΣ αποκάλυψε ότι με την πρώτη εκτίμηση εκμεταλλεύσεως επιπλέον δημοσιονομικού χώρου 3 δισ. € (οπότε και ο ΥΕΘΑ μιλούσε για σύνολο 28 δισ. €) από την ρήτρα διαφυγής, αυτά “δεσμεύθηκαν” στον ΜΠΑΕ 2025-2036 από συγκεκριμένο αριθμό προγραμμάτων. Για την ακρίβεια, η υλοποίησή τους μετατέθηκε για νωρίτερα. Κυριότερα εξ αυτών ήταν το πρόγραμμα εκσυγχρονισμού των F-16 Block 50 (1 δισ. €) ο εκσυγχρονισμός τεθωρακισμένων M113 (800 εκατ. €) και η προμήθεια οχημάτων γενικής χρήσεως (400 εκατ. €) ενώ φυσικά συμπεριλήφθηκε η προμήθεια δύο μεταχειρισμένων φρεγατών κλάσεως BERGAMINI από την Ιταλία κ.λπ.
Μπορούμε να παρατηρήσουμε ότι πρόκειται για προγράμματα που πληρούν όλες τις “προϋποθέσεις” απευθείας αναθέσεων, με δεδομένες τις από καιρό κυβερνητικές διαρροές για “προτιμητέους” εταιρείες – αντιπροσώπους – εργολάβους, πέραν φυσικά περιπτώσεων υφισταμένων (F-16 Block 50) ή προσδιορισμένων οπλικών συστημάτων (φρεγάτες από Ιταλία).
Βλέπουμε ότι ο σχεδιασμός απέδωσε προτεραιότητα σε αυτά τα προγράμματα για την αφιέρωση της μείζονος επιπλέον χρηματοδοτήσεως από τον διευρυμένο δημοσιονομικό χώρο. Οπότε, ένας ουδέτερος παρατηρητής μπορεί να πει ότι η κυβέρνηση φρόντισε όταν βρήκε “χώρο”, πρώτα να προωθήσει προγράμματα απευθείας αναθέσεων και μόνο στο τέλος αφιέρωσε το 1/5 χονδρικώς για το SAFE και ευρωπαϊκά – κοινά προγράμματα συνεργασιών, αυξημένου ενδιαφέροντος για την Ελληνική Αμυντική Βιομηχανία.
Υποτίθεται ότι κεντρικό ενδιαφέρον του ΥΠΕΘΑ, είναι η ενίσχυση της Ελληνικής Αμυντικής Βιομηχανίας και κυρίως των κρατικών. Η ΕΑΒ που βρίσκεται στην αρμοδιότητα του ΥΕΘΑ, δεν θα έπρεπε να “στηριχθεί” από τον κ. Δένδια, με εξαγωγές μέσω κοινών προγραμμάτων προμήθειας με χώρες της ΕΕ, όπως επιτρέπει ο SAFE; Ένα από τα προβεβλημένα προϊόντα της, το σύστημα αντιμετωπίσεως απειλών δρόνων ΚΕΝΤΑΥΡΟΣ, δεν μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο; Ή και το αντίστοιχο ΥΠΕΡΙΩΝ που θα είναι διαθέσιμο για μικρότερες μονάδες; Καθώς το Πολεμικό Ναυτικό ενδιαφέρεται να εγκαταστήσει το ΚΕΝΤΑΥΡΟΣ και σε άλλες φρεγάτες, πέραν των MEKO 200, δεν θα μπορούσε να προωθηθεί μία κοινή προμήθεια με την Κύπρο ή κάποιο άλλο ενδιαφερόμενο μέλος της ΕΕ;
Στις 31 Ιουλίου, το ΠΑΣΟΚ κατέθεσε ερώτηση προς τον ΥΕΘΑ, στην οποία μεταξύ άλλων επισημαίνεται ότι οι κρατικές ΕΑΒ και ΕΑΣ, απουσιάζουν από κατάλογο που έχει καταρτίσει η ΓΔΑΕΕ με προτάσεις που αφορούν το SAFE.
Σημειώνεται επίσης για το SAFE ότι, «κάποιες χώρες δήλωσαν μαζί με τα προγράμματα που προσφέρουν οι εταιρείες τους και την ανάγκη να αποκτήσουν οι ίδιες τα συγκεκριμένα προγράμματα (π.χ. Βουλγαρία)».
Τέλος, ένα άλλο ενδιαφέρον σημείο στην ερώτηση του ΠΑΣΟΚ, είναι ότι «προγράμματα στη βάση δεδομένων υποβλήθηκαν ακόμα και από χώρες που δεν υπέβαλλαν αίτημα χρηματοδότησης στο SAFE (π.χ. Γερμανία)».
Από την ΕΕ ανακοινώθηκε ότι οι αιτήσεις που κατατέθηκαν για το SAFE ανήλθαν σε ύψος 127 δισ. € επί προθέσεως αφιερώσεως 150 δισ. €,. Εξ αυτού, παρουσιάζεται πιθανότητα να δοθεί παράταση για υποβολή επιπλέον αιτήσεων. Εάν προκύψει κάτι τέτοιο, μάλλον θα πρέπει η Ελλάδα να το ξαναδεί ώστε να το εκμεταλλευθεί.
