Aπό Δρ Βασίλης Σιταράς
Εδώ και 17 μήνες, η γνωστή μονταζιέρα πληροφοριακού πολέμου του Κρεμλίνου επιδίδεται (στο πλαίσιο του υβριδικού «Δόγματος Γκεράσιμωφ», που αναλύσαμε στις 1.5.2023) στο να καλλιεργεί λανθασμένες εντυπώσεις στη ρωσική και διεθνή κοινή γνώμη για το ακαταμάχητο, υποτίθεται, πυρηνικό status της Ρωσικής Ομοσπονδίας, κληρονομιά της ΕΣΣΔ. Το οπλοστάσιο αυτό, με το οποίο, σημειωτέον, ασχολείται το τελευταίο μας βιβλίο[1], δεν είναι παρά το «φύλο συκής» πίσω από το οποίο η Ομοσπονδία προσπαθεί να κρύψει τη γύμνια της στο συμβατικό επίπεδο, αυτό δηλαδή που κερδίζει τους πολέμους. Μια γύμνια που ήδη φάνηκε στην Ουκρανία και η οποία, σε βάθος χρόνου, θα καθίσταται ολοένα και πιο προφανής: η μεγάλη διαρροή εγκεφάλων (brain drain) μετά την 24.2.2022 και η σταδιακή μείωση των εσόδων από τους υδρογονάνθρακες, καθώς, όπως φαίνεται, χάθηκε για πάντα η ακριβή αγορά της Δύσης, αναμένεται να αποβούν μοιραίοι παράγοντες για την έρευνα και ανάπτυξη (R&D) του στρατιωτικού-βιομηχανικού συμπλέγματος, ενός κλάδου που εξ ορισμού βασίζεται στην καινοτομία (innovation). Το 2022, σημειωτέον, η Ρωσία βρισκόταν μόλις στην 46η θέση του Global Innovation Index, μια κατάταξη που δημοσιεύει κάθε χρόνο ο Παγκόσμιος Οργανισμός Πνευματικής Ιδιοκτησίας/WIPO.[2]
Η μονταζιέρα, λοιπόν, του Κρεμλίνου θέλει να περάσει στη Δυτική κοινή γνώμη, προκειμένου να τη χειραγωγήσει ούτως ώστε να σταματήσει να στηρίζει την Ουκρανία, δύο βασικά μηνύματα, δηλαδή να οικοδομήσει δύο αντίστοιχους μύθους:
Πρώτον, η Ρωσία, αν και κράτος σε αναμφισβήτητη παρακμή (καθώς το ΑΕΠ της είναι σήμερα μόλις το 2% του παγκόσμιου, ενώ της ΕΣΣΔ είχε φτάσει το 1965 στο 10,5%), εξακολουθεί να είναι «η ισχυρότερη πυρηνική δύναμη στον κόσμο».
Δεύτερον, μια πυρηνική δύναμη σε καμιά περίπτωση «δεν μπορεί να ηττηθεί», εξ ου και υπάρχει σοβαρή πιθανότητα το Κρεμλίνο να χρησιμοποιήσει (τακτικά) πυρηνικά όπλα, εάν η στρατιωτική κατάσταση επί του πεδίου στην Ουκρανία, με τη χρήση συμβατικών και μόνο όπλων, επιδεινωθεί σφόδρα.
Ο ΜΥΘΟΣ ΤΗΣ ΙΣΧΥΡΟΤΕΡΗΣ ΠΥΡΗΝΙΚΗΣ ΔΥΝΑΜΗΣ
Αυτός είναι ο πιο εύκολα αποδομήσιμος μύθος, για όσους έχουν στοιχειώδη γνώση τόσο των αριθμών, όσο και των χαρακτηριστικών των εν λόγω όπλων. Μόνο ως προς το συνολικό αριθμό των πυρηνικών κεφαλών η Ρωσία φαίνεται να είναι μπροστά, με 5.889 έναντι 5.244 των ΗΠΑ (εκτίμηση της Federation of American Scientists για το Μάρτιο του 2023). Για να δούμε, όμως, τι ακριβώς είναι αυτές οι κεφαλές και πού έχουν αναπτυχθεί (deployed). Από τις 5.889, λοιπόν, οι 1.400 περίπου είναι αποσυρμένες (retired) και σε φάση καταστροφής. Άρα δεν έχει κανένα νόημα η συμπερίληψή τους στο ισοζύγιο πυρηνικής ισχύος. Άλλα 2.815 ρωσικά όπλα είναι τακτικές πυρηνικές κεφαλές, μικρής κατά κανόνα ισχύος, οι οποίες τελούν σε εφεδρεία (reserve) και δεν έχουν αναπτυχθεί επιχειρησιακά (non-deployed). Για αυτές, χρησιμοποιείται και ο όρος stockpiled. Αν αφαιρεθούν αυτές οι δύο ήσσονος σημασίας κατηγορίες, απομένουν 1.674 στρατηγικές κεφαλές «πρώτης γραμμής» οι οποίες είναι ανεπτυγμένες (deployed) επί οχημάτων μεταφοράς. Ο αντίστοιχος αριθμός για τις ΗΠΑ είναι 1.670.
Σε κάθε περίπτωση, καθώς οι διμερείς (ΗΠΑ-Ρωσία) Συνθήκες Ελέγχου Εξοπλισμών έχουν σήμερα καταρρεύσει, δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε πόσες ακριβώς είναι οι ανεπτυγμένες κεφαλές εκατέρωθεν. Είμαστε σε θέση, όμως, να γνωρίζουμε κάτι πολύ πιο σημαντικό: μια στρατηγικής φύσης πυρηνική κεφαλή προϋποθέτει, προκειμένου να φτάσει στο στόχο, ένα όχημα μεταφοράς (delivery vehicle) ή «πλατφόρμα», δηλαδή κατά κανόνα είτε: Α) βαρύ βομβαρδιστικό αεροσκάφος, είτε Β) βαλλιστικό βλήμα εδάφους-εδάφους με διηπειρωτική εμβέλεια (ICBM), είτε, τέλος, Γ) βαλλιστικό βλήμα υποβρυχίων (SLBM). Η οποιαδήποτε σοβαρή σύγκριση των οπλοστασίων ΗΠΑ-Ρωσίας πρέπει να εστιάζει, πρωτίστως, στα ίδια τα οχήματα μεταφοράς, τόσο ποσοτικά, όσο και, ιδίως, ποιοτικά. Σε αυτά, λοιπόν, όπως θα προσπαθήσουμε να δείξουμε, υπάρχει σαφές αμερικανικό πλεονέκτημα, το οποίο, βεβαίως, η γνωστή μονταζιέρα προπαγάνδας του Κρεμλίνου και τα ουκ ολίγα ανά τον κόσμο χαλκεία της επιμελώς αποκρύπτουν.
Η ποιοτική διάσταση είναι απολύτως θεμελιώδης, σχετίζεται, δε, με την περίφημη «ικανότητα για δεύτερο (δηλ. ανταποδοτικό) πλήγμα». Το Δεκέμβριο του 1958, o μέγας Αμερικανός στρατηγιστής Albert Wohlstetter του RAND Corporation δημοσίευσε στο Foreign Affairs την αξεπέραστη, ακόμη και σήμερα πραγματεία «Η Ευαίσθητη Ισορροπία του Τρόμου» (“The Delicate Balance of Terror”), με βάση απόρρητες μελέτες τις οποίες είχε συγγράψει τα προηγούμενα έτη για λογαριασμό του αμερικανικού Πενταγώνου. Η φράση-κλειδί του άρθρου, το οποίο ασφαλώς επηρέασε όσο κανένα άλλο την εξέλιξη της Αποτρεπτικής Στρατηγικής στον Ψυχρό Πόλεμο, ήταν η εξής: To deter an attack means being able to strike back in spite of it. It means, in other words, a capability to strike second. Με άλλα λόγια, αξιόπιστο αποτρεπτικό μέσο είναι μόνον εκείνο που μπορεί, αποδεδειγμένα, να επιβιώσει από ένα πρώτο (αιφνιδιαστικό) πλήγμα των εχθρικών πυρηνικών δυνάμεων και να ανταποδώσει το χτύπημα. Αντιθέτως, εάν ο εχθρός είναι σε θέση να επιτύχει ένα είδος «πυρηνικού Περλ Χάρμπορ», δεν λειτουργεί η αποτροπή, όσο μεγάλες δυνάμεις κι αν διαθέτουμε.
Στη βάση των όσων εισηγήθηκε ο Wohlstetter, τα επανδρωμένα βομβαρδιστικά, ως τα κατεξοχήν ευάλωτα στο έδαφος, τέθηκαν εφεξής στο περιθώριο. Διατηρήθηκαν σχετικά λίγα σε υπηρεσία, καθώς αποδεδειγμένα μπορούν να εκτελέσουν και άλλες (μη πυρηνικές) πολεμικές αποστολές. Σήμερα, η USAF διαθέτει μόνο 152 στρατηγικά βομβαρδιστικά, ήτοι 19 Β-2 Spirit, 59 Β-1Β καθώς και 74 από τα αειθαλή Β-52Η. Στη Ρωσία, τα διηπειρωτικά βομβαρδιστικά είναι ακόμη λιγότερα: 50-55 ελικοφόρα Tu-95MS και 12-13 Tu-160. Τεχνολογικό αντίστοιχο του Β-2 Spirit φυσικά δεν υπάρχει, πόσο δε μάλλον του υπό ανάπτυξη Β-21 Raider. Σε κάθε περίπτωση, από το 1960 και εξής, οι μεν Αμερικανοί έδωσαν έμφαση πρωτίστως στους SLBM στερεών καυσίμων εκτοξευόμενους από υποβρύχια σε κατάδυση, ήτοι κατά σειρά στους Polaris, Poseidon, Trident I και Trident ΙΙ, δευτερευόντως, δε, στους ICBM στερεών καυσίμων Minuteman και ΜΧ (γνωστός και ως Peacekeeper, ο οποίος έχει ήδη αποσυρθεί).
Αντίθετα, οι Σοβιετικοί και, μετά το 1991, οι Ρώσοι, λόγω τεχνολογικής υστέρησης στους SLBM στερεών καυσίμων, εστίασαν στους κινητούς (mobile) ICBM, είτε πάνω σε οχήματα είτε πάνω σε τρένα: ο πρώτος πραγματικά επιτυχημένος mobile ICBM στον κόσμο υπήρξε ο περίφημος RT-2M Topol, σε υπηρεσία από το 1985. Στις αρχές της δεκαετίας του 2020, από τους 320 περίπου σοβιετικούς ICBM, πάνω από 270 ήταν της οικογένειας στερεών καυσίμων Topol/Topol M/Yars, αν και, λόγω υψηλού κόστους συντήρησης, δεν είναι όλοι κινητοί (δηλαδή αρκετοί έχουν πλέον τοποθετηθεί σε σιλό). Η συγκεκριμένη οικογένεια μεταφέρει μία μόνο κεφαλή ανά πύραυλο, με εξαίρεση τον Yars (κωδικός NATO: SS-29), που λέγεται ότι μεταφέρει είτε τρεις κεφαλές των 500 ΚΤ είτε έξι μικρότερες των 150 ΚΤ. Ο Yars τέθηκε σε υπηρεσία μόλις το 2010 και εκτιμάται ότι μεταφέρει σήμερα το 40% των στρατηγικών πυρηνικών κεφαλών της Ομοσπονδίας, ήτοι σχεδόν 700. Παραδοσιακά, δε, οι ICBM αποτελούσαν αλλά και εξακολουθούν να αποτελούν το σημαντικότερο, με διαφορά, σκέλος της σοβιετικής/ρωσικής πυρηνικής Τριάδας: σήμερα η αναλογία ICBM προς SLBM στη Ρωσία είναι τουλάχιστον 2 προς 1. Υπάρχει επίσης ο γερασμένος -υπό απόσυρση- ICBM R-36M2 ή SS-18 “Satan”, σύμφωνα με την ορολογία του NATO, τον οποίο η Ρωσία έχει κληρονομήσει από την εποχή της ΕΣΣΔ (1975). Γνωστός στην ίδια τη Ρωσία ως “Voevoda”, ο “Satan” μεταφέρει σήμερα έως και 10 θερμοπυρηνικές κεφαλές, ισχύος 500 ΚΤ έως 750 ΚΤ η κάθε μία. Βελτιωμένη εκδοχή του αποτελεί ο RS-28 “Sarmat” ή “Satan 2” που δεν έχει ακόμη εισέλθει σε υπηρεσία και ο οποίος πρόκειται να τον αντικαταστήσει εντός τετραετίας (για την ακρίβεια, 60 ICBM RS-28 θα αντικαταστήσουν τους 46 υφιστάμενους R-36M2).
Όσο κι αν τους διαφημίζει ως υπερ-όπλα η προπαγάνδα του Κρεμλίνου, η ουσία είναι η εξής: πρόκειται για βλήματα υγρών καυσίμων, τα οποία στις ΗΠΑ έχουν αποσυρθεί εδώ και πολλές δεκαετίες (με τελευταίο το Titan II το 1987) για χάρη των βλημάτων με στερεά καύσιμα. Αν και εντυπωσιακά και σε μεταφερόμενο φορτίο και σε εμβέλεια, το μέγα στρατηγικό τους μειονέκτημα είναι πως απαιτούν ικανό χρόνο προετοιμασίας για την εκτόξευση, δηλαδή δεν είναι άμεσης αντίδρασης: επομένως, μπορούν άνετα να καταστραφούν στο έδαφος από μια αιφνιδιαστική επίθεση ακριβείας του εχθρού, άρα στερούνται, επί της ουσίας, της «ικανότητας για δεύτερο πλήγμα». Το γεγονός αυτό επηρεάζει δυσμενώς και το όχημα επανεισόδου/διολίσθησης Yu-74 Avangard, το οποίο πρόκειται να φέρει στην κορυφή του ο νέος ICBM RS-28 (επί του παρόντος, ένας πολύ μικρός αριθμός Avangard έχει τεθεί σε υπηρεσία επί του παλαιού βλήματος RS-18, ξεκινώντας από το τέλος του 2019). Το πολυδιαφημισμένο Avangard προορίζεται να διατρήσει την αντιβαλλιστική ασπίδα (ΑΒΜ) των ΗΠΑ, για την οποία βλ. παρακάτω, αλλά, στην περίπτωση που ο πύραυλος-φορέας RS-28 “Satan 2” δεν προλάβει καν να απογειωθεί, είναι μάλλον άχρηστο…
Αλλά ακόμη και οι κινητοί ICBM της Ρωσίας, που είναι όλοι τους, όπως ελέχθη, στερεών καυσίμων και άρα άμεσης αντίδρασης, έχουν σήμερα μέγα πρόβλημα: όταν αναπτύχθηκε το συγκεκριμένο concept επί Σοβιετικής εποχής και δη στη δεκαετία του 1970, επικρατούσε στο Κρεμλίνο η παραδοχή ότι η κινητικότητα (mobility) θα αύξανε δραματικά την επιβιωσιμότητα των ICBM στο έδαφος και, επομένως, την «ικανότητα για δεύτερο πλήγμα». Σήμερα, όμως, κάτι τέτοιο δε φαίνεται να ισχύει πλέον, καθώς στο μεταξύ οι ΗΠΑ και γενικά το ΝΑΤΟ έχουν σημειώσει τεράστια πρόοδο στα συστήματα εντοπισμού, αναγνώρισης και καταγραφής τους. Εν ολίγοις, η θέση όλων ανεξαιρέτως των ρωσικών ICBM, είτε σταθερών είτε κινητών, είναι πλέον γνωστή σε real time και μπορούν, σχετικά εύκολα, να χτυπηθούν με ακρίβεια πριν καν εκτοξευθούν. Εννοείται, δε, πως εφόσον έχουν εντοπιστεί, οι φορητοί ICBM είναι ακόμη πιο ευάλωτοι από τους ευρισκόμενους μέσα σε σιλό ICBM! Στην απέναντι πλευρά του Ατλαντικού, η Αμερικανική Αεροπορία (USAF) διαθέτει σήμερα 450 αναβαθμισμένους ICBM τύπου LGM-30G Minuteman III, όλους μέσα σε σιλό. Αυτοί, σημειωτέον, προστατεύονται (τουλάχιστον εν μέρει) από τα 44 αναχαιτιστικά βλήματα τα οποία οι Αμερικανοί έχουν αναπτύξει, από το 2004 και εξής, σε Αλάσκα και Καλιφόρνια, μετά τη μονομερή αποχώρησή τους από τη Συνθήκη ΑΒΜ τον Ιούνιο του 2002. Αντίθετα, η υφιστάμενη σοβιετική/ρωσική ασπίδα ΑΒΜ, σε υπηρεσία ήδη από το 1972, προστατεύει μόνο ένα αστικό κέντρο (και ειδικότερα την πρωτεύουσα Μόσχα).
Ας δούμε, τώρα, την κατάσταση του Ρωσικού Ναυτικού και των αντίστοιχων SLBM. Όλοι οι ειδικοί θεωρούν το πεδίο των SLBM ως το πιο κρίσιμο, καθώς πρόκειται για τα κατεξοχήν πυρηνικά όπλα (οχήματα μεταφοράς) με «ικανότητα για δεύτερο πλήγμα». Εδώ και 25 τουλάχιστον έτη, λοιπόν, δηλαδή από το 1998 και εξής, η Ρωσία έχει επενδύσει πακτωλούς χρημάτων και αντίστοιχες ανθρωποώρες στο νέας γενιάς βλήμα RSM-56 Bulava, αλλά με μάλλον αμφισβητούμενα αποτελέσματα. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, το πολύπαθο Bulava είναι το ακριβότερο οπλικό σύστημα σε ολόκληρη τη μετασοβιετική Ιστορία της Ρωσίας. Στόχος ήταν ευθύς εξαρχής αυτό να αποτελέσει μια ισάξια «απάντηση» στο απίστευτα ικανό Lockheed Martin Trident II, το οποίο υπηρετεί, σημειωτέον, από το Μάρτιο του 1990 (όχι μόνο στο Αμερικανικό Ναυτικό επί της κλάσης Υ/Β Ohio, αλλά και στο Βρετανικό Ναυτικό, επί της κλάσης Υ/Β Vanguard). Η πανίσχυρη κλάση Ohio αριθμούσε αρχικά 18 σκάφη σε αποτρεπτικό ρόλο, αλλά, από το 2017 και εξής, τα τέσσερα παλαιότερα εξ αυτών τροποποιήθηκαν για συμβατικές επιχειρήσεις με 156 βλήματα κρουζ έκαστο. Τα 14 σκάφη που απέμειναν στον αμιγώς αποτρεπτικό ρόλο έχουν δυνατότητα μεταφοράς έως 20 βλημάτων Trident II έκαστο, επομένως 280 SLBM συνολικά (ενώ αρχικά διέθεταν από 24 τέτοια βλήματα έκαστο). Το συγκεκριμένο βλήμα, δε, φέρει ως 12 ανεξάρτητα οχήματα επανεισόδου ή MIRV με ισάριθμες πυρηνικές κεφαλές, τύπου W76 ή W88, το δε δραστικό βεληνεκές του φτάνει τις 12.000 χιλ. (σαφώς η μεγαλύτερη στον κόσμο για SLBM). Λόγω της μεγάλης του ακρίβειας, δε, θεωρείται ικανό ακόμη και για επιθέσεις counter–force (λ.χ. εναντίον σιλό με ICBM), ενώ ο μακρινός του πρόγονος, ο θρυλικός Polaris, ήταν ικανός μόνο για πλήγματα εναντίον πόλεων ή counter-value.
Απέναντι, λοιπόν, στον ακαταμάχητο συνδυασμό Ohio/Trident II, το Ρωσικό Ναυτικό αντιτάσσει σήμερα 12 υποβρύχια βαλλιστικών πυραύλων (τα οποία, βεβαίως, ποτέ δε βρίσκονται όλα μαζί στη θάλασσα λόγω συντήρησης) με μόλις 156, συνολικά, SLBM. Από αυτούς τους 156 ρωσικούς SLBM, οι 60 εξακολουθούν να είναι οι σοβιετικής περιόδου R-29RMU Sineva ή SS–N-23, με τέσσερις κεφαλές έκαστος και βεληνεκές 8.300 χιλ. Οι υπόλοιποι 96 είναι οι σύγχρονοι RSM-56 Bulava ή SS–N-32. Στόχος είναι αυτός ο τελευταίος τύπος να έχει αντικαταστήσει πλήρως τον παλαιότερο τύπο μέχρι το τέλος της τρέχουσας δεκαετίας, αλλά στην πράξη έχει αντιμετωπίσει μεγάλες προκλήσεις και καθυστερήσεις: από το 2005 που έλαβε χώρα η πρώτη δοκιμαστική εκτόξευση και μέχρι το Δεκέμβριο του 2009, το πρόγραμμα ήταν σκέτη καταστροφή, με 8 αποτυχίες επί 12 εκτοξεύσεων ή ποσοστό 75%! Τελικά, μετά από 15 έτη εξέλιξης, ο Bulava κηρύχτηκε αρχικά επιχειρησιακός (IOC) επί της νεότευκτης κλάσης πυρηνοκίνητων υποβρυχίων Borey το χειμώνα 2012/2013. Ακόμη χειρότερα, μετά από μια ανάκληση το 2015/16, η οριστική άδεια για πραγματικές εκτοξεύσεις ή operational clearance δόθηκε μόλις το 2018! Τα πρώτα τρία Υ/Β της εν λόγω κλάσης είναι τα Yury Dolgorukiy, Alexander Nevsky και Vladimir Monomakh, που εισήλθαν σε υπηρεσία κατά το πρώτο ήμισυ της δεκαετίας του 2010, μεταφέροντας από 16 Bulava έκαστο. Πρόσφατα ακολούθησαν άλλα τρία τέτοια Υ/Β της ελαφρώς βελτιωμένης κλάσης Borey Α, τα Knyaz Vladimir (2020), Knyaz Oleg (2021) και Generalissimus Suvorov, με το τελευταίο να εντάσσεται στο στόλο μόλις το Δεκέμβριο του 2022. Εκπεφρασμένος στόχος του κ. Πούτιν είναι ο ρωσικός στόλος SSBN να ομογενοποιηθεί πλήρως και να αποτελείται από 10 τέτοια σκάφη το 2029/2030, όταν πλέον στις ΗΠΑ θα πλησιάζει να εισέλθει σε υπηρεσία (2031) το πρώτο σκάφος μιας εντελώς νέας κλάσης SSΒN, ήτοι το SSBN-826 Columbia…
Πέπλο μυστηρίου καλύπτει τις πραγματικές δυνατότητες του Bulava, αν και, όπως φαίνεται, υπολείπονται σημαντικά εκείνων του Trident II. Είναι κι αυτός, βεβαίως, τύπου MIRV με μέχρι 10 κεφαλές και θεωρητικό βεληνεκές μεταξύ 8.300 και 9.500 χιλ., ανάλογα με την πηγή. Και λέμε θεωρητικό επειδή, σύμφωνα με τις πιο αξιόπιστες πηγές, όταν φέρει και τις 10 κεφαλές των 160 ΚΤ, το δραστικό βεληνεκές μειώνεται σε μόλις 4.000 χιλ!!! Ακόμη χειρότερα, η ακρίβειά του, γνωστή στα βαλλιστικά βλήματα ως CEP, εκτιμάται μεταξύ 300 και 350 μέτρων (έναντι 90-140 μέτρων του Trident ΙΙ και περίπου 150 μέτρων του προαναφερθέντος ICBM Yars, ο οποίος παραμένει μέχρι και σήμερα το πιο ακριβές βλήμα μεγάλης εμβέλειας σε όλο το ρωσικό στρατηγικό οπλοστάσιο).
Συμπερασματικά, από τα ανωτέρω είναι προφανές ότι στα στρατηγικά πυρηνικά όπλα και δη σε εκείνα τα delivery vehicles τα οποία διαθέτουν αποδεδειγμένη «ικανότητα για δεύτερο πλήγμα», οι ΗΠΑ υπερέχουν σήμερα της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Και υπερέχουν σαφώς, τόσο λόγω της καταλυτικής ανωτερότητας του συνδυασμού Ohio/Trident II έναντι του αντίστοιχου ρωσικού, όσο και γιατί το πάλαι ποτέ δημοφιλές concept «φορητοί ICBM» έχει αποδειχθεί προβληματικό. Μάλιστα, σε τελική ανάλυση είναι αμφίβολο εάν σήμερα εξακολουθεί να υφίσταται η περίφημη MAD (Mutually Assured Destruction, Αμοιβαία Εξασφαλισμένη Καταστροφή), η οποία, ως γνωστόν, ήταν ο ακρογωνιαίος λίθος της στρατηγικής σταθερότητας επί Ψυχρού Πολέμου, όταν δηλ. η πανίσχυρη ΕΣΣΔ διέθετε ένα πολλαπλάσιο στρατηγικό οπλοστάσιο από τη σημερινή Ρωσία. Με άλλα λόγια, ο υπογράφων -και όχι μόνο- διερωτάται εάν και κατά πόσον, σε ένα αμερικανικό «πρώτο πλήγμα» (εννοείται εξ ορισμού counter-force), η Ρωσία θα μπορούσε να ανταποδώσει με «ισοδύναμο τετελεσμένο». Τουναντίον, ακόμη και στο ισχυρότερο δυνατό «πρώτο πλήγμα» της Ρωσίας εναντίον των αμερικανικών πυρηνικών δυνάμεων, οι τελευταίες πάρα πολύ άνετα όχι μόνο θα είναι σε θέση να αντεπιτεθούν, αλλά ακόμη και να διατηρήσουν μια στρατηγική εφεδρεία για το απολύτως απευκταίο σενάριο ενός «τρίτου πλήγματος», αυτή τη φορά εναντίον πόλεων (counter-value).
(ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ)
[1] https://www.amazon.com/Russias-Deterrent-21st-Century-Sub-Strategic/dp/6205639602/ref=sr_1_1?crid=20LF90L7C8T9D&keywords=russia%27s+deterrent&qid=1688842643&s=books&sprefix=russia%27s+deterrent%2Cstripbooks-intl-ship%2C593&sr=1-1
[2] https://www.wipo.int/global_innovation_index/en/
