Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Η σύνοδος του ΝΑΤΟ στην Μαδρίτη έληξε με την Στρατηγική Αντίληψη να προσδιορίζει την Ρωσία ως την σημαντικότερη απειλή για την ασφάλεια των κρατών – μελών. Οι Σύμμαχοι, συμφώνησαν εκ νέου στην μακροπρόθεσμη υποστήριξη της Ουκρανίας μέσω ενός ενισχυμένου Συνολικού Πακέτου Βοηθείας.
Αναφερόμενος σε αυτό στις 30 Ιουνίου, ο πρόεδρος Μπάιντεν σημείωσε την συνεισφορά πλέον των 50 χωρών σε πολεμικό υλικό προς την Ουκρανία, κατόπιν πρωτοβουλίας του υπουργού Αμύνης Ώστιν. Κατέγραψε ως κυριότερο υλικό περίπου 140.000 αντιαρματικά όπλα, περισσότερα από 600 άρματα (προφανώς εννοεί άρματα και τεθωρακισμένα) περί τα 500 συστήματα πυροβολικού, περισσότερα από 600.000 βλήματα πυροβολικού και ρουκέτες, προηγμένα συστήματα Πολλαπλών Εκτοξευτών Πυραύλων (ΠΕΠ), συστοιχίες κατευθυνομένων βλημάτων επακτίου αμύνης και αντιαεροπορικά συστήματα. Αν και δεν διευκρινίστηκε, αναφερόταν σε υλικό που είτε έχει ήδη παραχωρηθεί, είτε έχει αποφασισθεί να παραχωρηθεί.
Ακακοίνωσε και άλλο υλικό, που τις επόμενες ημέρες θα περιλαμβάνει νέα αντιαεροπορικά συστήματα δυτικής προελεύσεως, περισσότερο υλικό και πυρομαχικά πυροβολικού, συστήματα ραντάρ αντιπυροβολικού και πρόσθετα ΠΕΠ τύπου HIMARS από τις ΗΠΑ αλλά και άλλες χώρες. Η Γαλλία, έχει ανακοινώσει την αποστολή 6 επιπλέον αυτοκινούμενων πυροβόλων CAESAR και μεγάλου αριθμού τεθωρακισμένων VAB.
Είχε προηγηθεί στις 23 Ιουνίου, απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για την χορήγηση σε Ουκρανία και Μολδαβία, καθεστώτος υποψηφίου προς ένταξη χώρας στην ΕΕ. Μερικές ημέρες πριν, στις 16 Ιουνίου, ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν, ο Γερμανός καγκελάριος Σολτς και ο Ιταλός πρωθυπουργός Ντράγκι, επισκέφθηκαν από κοινού το Κίεβο σε μια συμβολική κίνηση, μεταφέροντας μήνυμα συμπαραστάσεως της Ευρώπης στην Ουκρανία. Επί της ουσίας, με την επίσκεψη, έσβησαν οι όποιες εκπομπές μηνυμάτων συμβιβαστικής φύσεως από Ευρωπαίους ηγέτες για τον πόλεμο στην Ουκρανία, που εξυπηρετούσαν τους ρωσικούς σκοπούς. Η εξέλιξη προήλθε κατόπιν πιέσεως και άλλων χωρών, των Βαλτικών αλλά και γενικότερα της Ανατολικής Ευρώπης, στις οποίες προκαλούσαν ιδιαίτερα ενόχληση τέτοια μηνύματα που ηχούσαν εξημερωτικά της ρωσικής αρκούδας, αφού ενείχαν το σπέρμα της υποταγής έναντι του στυγνού ιστορικού δυνάστη τους. Ακολούθησαν ανακοινώσεις και διαρροές για αποστολή επιπλέον πολεμικού υλικού στην Ουκρανία από Γαλλία, Γερμανία και Ιταλία.
Τα ανωτέρω, συνθέτουν σε πολιτικοδιπλωματικό επίπεδο την επαναβεβαίωση της πλήρους στηρίξεως της Ουκρανίας από την Δύση, σε όλα τα επίπεδα. Σε επίπεδο μάλιστα διαρροών από κύκλους διπλωματών και συμβούλων, παρατηρείται σύμπλευση με τις δηλώσεις Ζελένσκι περί πλήρους νίκης και αποκαταστάσεως της ακεραιότητος της χώρας, με την απελευθέρωση όλων των εδαφών, συμπεριλαμβανομένης της Κριμαίας.
Οι πολεμικές επιχειρήσεις
Η πίεση προς την Μόσχα σε πολιτικό, διπλωματικό και οικονομικό επίπεδο, μένει να συνοδευτεί από την ανάλογη πίεση στο πεδίο επιχειρήσεων, όπου οι Ουκρανοί συνεχίζουν τον αγώνα, επαφιώμενοι πλέον όλο και περισσότερο στην Δύση, για τον εφοδιασμό ακόμη και σε πυρομαχικά. Από αυτή την άποψη, επιβεβαιώνεται η εκτίμησή μας ότι η πολεμική αναμέτρηση δεν θα εξελιχθεί απλώς ως πόλεμος φθοράς δυνάμεων αλλά με όρους αγώνα αντοχής.
Στο πεδίο, διατηρούνται οι αργοί ρυθμοί επιχειρήσεων, με τους Ρώσους φυσικά να εξακολουθούν να απολαμβάνουν πρωτοβουλίας κινήσεων. Ο προσδιορισμός του Αντικειμενικού Σκοπού (ΑΝΣΚ) στον πιο περιορισμένο και ρεαλιστικό, την κατάληψη του Ντονμπάς, τρεις μήνες μετά την δημόσια ανακήρυξή του, δεν φαίνεται να βρίσκεται ακόμη κοντά. Μόλις στις 25 Ιουνίου, οι Ρώσοι ανακοίνωσαν επισήμως την κατάληψη του Σεβεροντονιέτσκ, δηλαδή σχεδόν έχουν πετύχει την ολοκλήρωση καταλήψεως του Λουχάνσκ αλλά ένα μεγάλο κομμάτι του Ντονιέτσκ εξακολουθεί να ελέγχεται από τους Ουκρανούς.
Οι διεθνείς αναλυτές που εκθείαζαν την ρωσική πολεμική μηχανή για τους ταχύτατους ρυθμούς προελάσεως και την κατάληψη τεραστίων εκτάσεων στην πρώτη φάση του πολέμου, τώρα έχουν ξεχάσει το στοιχείο του χρόνου και περιγράφουν απλώς ότι οι Ρώσοι εξοντώνουν μεθοδικά τον αντίπαλό τους. Αφού υποχρεώθηκαν να εγκαταλείψουν πολλά από εκείνα τα εδάφη, οι Ρώσοι επιδίδονται τώρα σε σκληρό αγώνα, στον οποίο επικρατούν μόνο λόγω της συντριπτικής συγκεντρώσεως δυνάμεων πυροβολικού μάχης. Οι Ρώσοι παρουσιάζουν μεν αργή πρόοδο, υφίστανται όμως και αυτοί σοβαρές απώλειες. Σε υλικό και μόνο, αρκεί να παρατηρηθεί ότι υποχρεώθηκαν από τον Μάιο να αναπτύξουν οπλικά συστήματα τελευταίου τύπου, όπως επί παραδείγματι άρματα Τ-90, επειδή όμως αυτά είναι λίγα σε αριθμό, κατέφυγαν στην “επιστράτευση” ακόμη και παλαιών εκτός ενεργείας Τ-62.
Για να καταστεί καλύτερα αντιληπτό στο ελληνικό κοινό το μέγεθος και η αναλογία δυνάμεων που αφιερώνουν οι Ρώσοι, σε σχέση με τα εδαφικά κέρδη που εξασφαλίζουν κάθε φορά, αρκεί να δοθεί ένα παράδειγμα μεταφοράς σε ελληνικά γεωγραφικά δεδομένα. Για την πρόσφατη λοιπόν επιτυχία των Ρώσων, την κατάληψη του Σεβεροντονιέτσκ, η περιοχή επιχειρήσεων στην οποία οι Ρώσοι ασκούσαν πίεση από τρεις πλευρές το τελευταίο διάστημα, ήταν χονδρικώς ένα νοητό τετράγωνο με πλευρές πλάτους περί τα 25-30 χλμ. περίπου. Την περιοχή περιέσφιγγαν περί τα 20 (ίσως και περισσότερα) ρωσικά Τακτικά Συγκροτήματα Τάγματος, με δυσανάλογα αυξημένο πυροβολικό που ισοπέδωνε τα πάντα επί εβδομάδες. Αυτό το νοητό τετράγωνο, αναλογεί σήμερα σε μέγεθος – έκταση περίπου, με το νησί της Θάσου (380 τ. χλμ.) ενώ στην αρχική φάση, η περιοχή επιχειρήσεων 40×35 χλμ. από Σεβεροντονιέτσκ μέχρι ύψος Ποπάσνας, αναλογούσε σε ένα νησί κάπως μεγαλύτερο από την Νάξο (430 τ. χλμ.). Στον νότο, όπου επιτεύχθηκε ρήγμα στην Ποπάσνα και απειλήθηκε κύκλωση των Ουκρανών χάρη στην πρόοδο των Ρώσων, οι προσπάθειες είχαν ξεκινήσει από τον Απρίλιο! Ανατολικώς, εάν λάβουμε υπ’ όψιν ότι οι Ρώσοι έφτασαν προ του Σεβεροντονιέτσκ στα τέλη Μαΐου, βλέπουμε ότι απαιτήθηκε ένας μήνας πιέσεως για να υποχρεώσουν τους Ουκρανούς να αποσυρθούν και να το καταλάβουν.
Συνολικώς, οι Ρώσοι μεθοδικώς ξεκίνησαν από τον Απρίλιο την προσπάθεια στο “τετράγωνο” και κατάφεραν στα τέλη Ιουνίου να εγκαταστήσουν και να διευρύνουν “προγεφύρωμα” στην “Νάξο” (οι Ρώσοι ανακοίνωσαν την κατάληψη εκτάσεως 195 τ. χλμ.) και ακόμη δεν έχουν ολοκληρώσει την κατάληψή της.
Οι Ουκρανοί είχαν σχεδιάσει αρκετά νωρίτερα την σύμπτυξη των δυνάμεών τους από το Σεβεροντονιέτσκ. Αντιλήφθηκαν όμως ότι για διαφόρους λόγους, η άμυνα άντεχε και οι ρυθμοί των Ρώσων, όσο και αν απειλούσαν με κύκλωση από νότο, δεν ήταν τόσο εύκολο να το επιτύχουν. Οι Ρώσοι ενεργούν συντηρητικώς -εκτιμάται λόγω ελλείψεως σε δυνάμεις πεζικού- ώστε να μην υπερεκθέσουν τις δυνάμεις τους σε τυχόν ισχυρές πλευροκοπήσεις, με αποτέλεσμα να μένει ημιτελής ο κυκλωτικός ελιγμός. Τοιουτοτρόπως, οι Ουκρανοί όχι μόνο δεν κυκλώθηκαν στο Ζόλοτε και συμπτύχθηκαν εγκαίρως, αλλά οχυρώθηκαν και αμέσως δυτικώς του Σεβεροντονιέτσκ, στο Λυσυχάνσκ, όπου έκτοτε αμύνονται. Μάλιστα, παρατηρείται πλέον αυξημένη αεροπορική δραστηριότητα στην περιοχή προς υποστήριξη των χερσαίων δυνάμεων, παρά τα πενιχρά μέσα της Ουκρανικής Αεροπορίας.
Καθώς έκτοτε συμπληρώθηκε μία εβδομάδα, μπορούμε να εκτιμήσουμε ότι η πτώση του Λυσυχάνσκ ίσως να απαιτήσει ακόμη και δύο επιπλέον εβδομάδες μέχρι οι Ουκρανοί να συμπτυχθούν, χωρίς και πάλι να αποχωρήσουν από το Λουχάνσκ και να αποτραβηχτούν αμέσως μέχρι την διαφαινόμενη επομένη γραμμή αμύνης στον άξονα Μπαχμούτ – Κραματόρσκ – Σλοβιάνσκ. Αυτά βεβαίως, δεν είναι ενδείξεις στρατού που καταρρέει. Οι ίδιοι οι Ρώσοι, παραδέχονται ότι οι Ουκρανοί αμύνονται σκληρά για το έδαφος που παραχωρούν και καταφέρνουν να λυγίσουν την άμυνά τους μόνο χάρη στο ακατάπαυστο μπαράζ πυροβολικού. Όλος αυτός ο χρόνος αθροιζόμενος, σημαίνει πολλά για τον αμυνόμενο, εφόσον επιδίωξη είναι το κέρδος χρόνου. η κατατριβή του αντιπάλου και η αποφυγή της καταστροφής δυνάμεων από κύκλωση, όπως συνέβη στην Μαριούπολη.
Παρά τα όσα διακινούνται στα διάφορα μέσα περί χαμηλού ηθικού και μαζικών παραδόσεων των Ουκρανών, οι Ρώσοι δεν πέτυχαν κύκλωση δυνάμεων του αντιπάλου. Ως προς τους αιχμαλώτους, οι Ουκρανοί έχουν συλλάβει περί τους 600 Ρώσους ενώ ο αριθμός των Ουκρανών αιχμαλωτισθέντων είναι περίπου δεκαπλάσιος, με το ήμισυ αυτών κατά προσέγγιση, να προέρχεται από την Μαριούπολη. Οι αριθμοί, για 4μηνο αγώνα, δεν είναι εντυπωσιακοί. Ο πολύ μεγαλύτερος αριθμός Ουκρανών αιχμαλώτων είναι φυσιολογικός, καθώς την πρωτοβουλία κινήσεων διατηρούν οι Ρώσοι που επιτίθενται.
Το πυροβολικό
Η κατάληψη του Σεβεροντονιέτσκ, ήλθε σε μία φάση κατά την οποία αφίχθησαν στο μέτωπο σύγχρονα δυτικά συστήματα πυροβολικού, που άρχισαν να χρησιμοποιούν οι Ουκρανοί. Οι πιο εμβληματικοί ΠΕΠ M142 HIMARS, έκαναν αισθητή την παρουσία τους με προσβολές ακριβείας εναντίον αποθηκών πυρομαχικών ενώ σε ρόλο γενικής υποστηρίξεως και αντιπυροβολικού, χρησιμοποιούνται τα αυτοκινούμενα πυροβόλα PzH 2000, CAESAR και Krab, προερχόμενα από Γερμανία, Ολλανδία, Γαλλία και Πολωνία.
Οι μόλις 4 μονάδες πυρός HIMARS εκμεταλλεύονται το μέγιστο βεληνεκές των 84 χλμ. της ρουκέτας GMLRS των 227 mm, η οποία επειδή είναι κατευθυνόμενη μπορεί να πλήξει σταθερούς στόχους με μεγάλη ακρίβεια. Οι αποθήκες πυρομαχικών που έχουν καταστραφεί, δυσχεραίνουν ήδη τον ανεφοδιασμό του ρωσικού πυροβολικού, που φθείρεται από τα αυτοκινούμενα πυροβόλα με σωλήνες 52 διαμετρημάτων, μέγιστου βεληνεκούς 40 χλμ. Εδώ σημειώνεται ότι προ ημερών έγινε γνωστό ότι η Λευκορωσία παραχώρησε τα αποθέματα πυρομαχικών πυροβολικού της στην Ρωσία, γεγονός που έχει την σημασία του και χωρά ερμηνειών.
Ο πολλαπλασιασμός αυτών των εξελιγμένων δυτικών συστημάτων πυροβολικού και η διατήρηση της ροής ανεφοδιασμού σε πυρομαχικά από την Δύση, αναμένεται να έχει όλο και μεγαλύτερη επίδραση στις επιχειρήσεις. Ήδη πάντως έχει εξυψώσει το ηθικό των Ουκρανών και έχει προβληματίσει τους Ρώσους, οι οποίοι είχαν μεριμνήσει προληπτικώς κι έλαβαν ορισμένα μέτρα, όπως επί παραδείγματι η απομάκρυνση ακόμη περισσότερο των Σταθμών Διοικήσεως και των Στρατηγείων, από την γραμμή επαφής.
Η μεγάλη εικόνα
Όλο αυτό το διάστημα, ο αγώνας για το Σεβεροντονιέτσκ, είχε απομακρύνει την προσοχή από τα άλλα μέτωπα και κυρίως ορισμένες τοπικές επιτυχίες των Ουκρανών. Στην Χερσώνα, οι Ρώσοι έχουν ενισχύσει τις δυνάμεις τους και από 7-8 Τακτικά Συγκροτήματα Τάγματος, τώρα αναφέρεται ότι βρίσκονται εκεί 13. Οι Ουκρανοί έχουν υπεροχή δυνάμεων αλλά υστερούν σε πυροβολικό και δεν έχουν την άνεση να καταστρέφουν τις πόλεις τους, βομβαρδίζοντας ελεύθερα τις αναπτυσσόμενες εκεί ρωσικές δυνάμεις και υποδομές. Ωστόσο, κάποιες τοπικές επιτυχίες, χωρίς να εντάσσονται απαραιτήτως σε ένα γενικότερο πλαίσιο σχεδιάσεως, δείχνουν ότι υπάρχει δυναμική και ότι μελλοντικώς, ενίσχυση των δυνάμεων μπορεί να αποφέρει περισσότερα.
Οι επιθετικές προσπάθειες στα δευτερεύοντα μέτωπα και από τις δύο πλευρές, δείχνουν να έχουν περισσότερο χαρακτήρα περισπασμού, ώστε ο αντίπαλος να μειώσει την πίεσή του σε πιο κρίσιμα μέτωπα. Απομείωση της πιέσεως στο Σεβεροντονιέτσκ, διά επιθέσεως σε Χερσώνα, Ζαπορίζια και Ίζιουμ, επεδίωξαν οι Ουκρανοί, τον ίδιο σκοπό είχαν και οι Ρώσοι, ως προς την πίεση που εδέχοντο στο Ίζιουμ, επανακάπτοντας στο Χάρκοβο, όπου κατέλαβαν και πάλι κάποια εδάφη. Ωστόσο, δεν πρέπει να υποτιμάται το αποτέλεσμα αυτής της πιέσεως από πλευράς Ουκρανών. Στις 30 Ιουνίου, οι Ρώσοι αποφάσισαν να εγκαταλείψουν την Νήσο των Όφεων, από την οποία ελέγχονται οι προσβάσεις στον λιμένα της Οδησσού.
Από τις σοβαρότερες προκλήσεις που πρέπει να διαχειριστούν οι δύο αντίπαλοι, είναι η αναπλήρωση των απωλειών σε έμψυχο δυναμικό και δευτερευόντως σε κύριο υλικό. Οι Ουκρανοί ετοιμάζουν εφεδρείες, που εκπαιδεύονται στο εξωτερικό. Το Λονδίνο ανακοίνωσε προσφάτως ότι θα παράσχει βασική εκπαίδευση 3 εβδομάδων σε 10.000 Ουκρανούς. Σε υλικό, η συνδρομή από την Δύση, είναι η μόνη πλέον διέξοδος αφού τα ανατολικής προελεύσεως πυρομαχικά κάθε είδους εξαντλούνται και έχει αρχίσει η σταδιακή χορήγηση δυτικών όπλων. Εφόσον ΝΑΤΟ και ΕΕ έχουν δεσμευθεί για στήριξη σε αυτό το επίπεδο, μένει να διαπιστωθεί σε ποιον χρόνο και έκταση θα υλοποιηθούν οι υποσχέσεις.
Οι Ρώσοι αντιμετωπίζουν το πρόβλημα αναπληρώσεως απωλειών, με διαφόρους τρόπους (μισθοφόροι της Wagner, ολιγόμηνες συμβάσεις νεοσυλλέκτων κι άμεση προώθηση στο μέτωπο) αποφεύγοντας να καταφύγουν σε μερική επιστράτευση εφέδρων, για διαφόρους λόγους. Μέχρι τώρα, οι τακτικές επιτυχίες τους, δείχνουν ότι απαντούν ικανοποιητικά σε αυτό το ζήτημα αλλά το ερώτημα είναι πόσο μπορεί να συνεχίσει να είναι αποδοτικό αυτό το σύστημα. Οι Ουκρανοί λοιπόν αναμένουν να διαπιστώσουν το σημείο καμπής του αντιπάλου, αφού με τους δεδομένους ρυθμούς και άνευ θεαματικού αρνητικού απροόπτου για τον αμυνόμενο, εκπλήρωση του ρωσικού ΑΝΣΚ ως προς το Ντονμπάς, δεν προδιαγράφεται παρά μόνο έπειτα από αρκετούς μήνες.
Μέχρι τότε, οι Ουκρανοί υπολογίζουν ότι θα έχουν καταφέρει να ισορροπήσουν την κατάσταση με τις εφεδρείες τους, ώστε να περάσουν στην αντεπίθεση. Η αρχική εκτίμηση για την θερινή περίοδο έχει ανατραπεί εδώ και καιρό, επειδή τον Μάιο οι Δυτικοί φάνηκε να χάνουν την ζέση τους, κάτω από το βάρος των προβλημάτων που δημιουργεί ο πόλεμος στις οικονομίες τους. Αυτό όμως, μετά τις εξελίξεις του τελευταίου 15νθημέρου σε επίπεδο ΝΑΤΟ και ΕΕ, φαίνεται να διευθετείται και η ευρεία συνεννόηση σε πολιτικό επίπεδο, επιτρέπει την μετάθεση των σχεδιασμών των Ουκρανών για επιθετική επιστροφή προς τα τέλη του έτους. Τα δυτικά οπλικά συστήματα, ιδίως τα αντιαεροπορικά, που κρίνονται απαραίτητα, απαιτούν ενδελεχή εκπαίδευση των Ουκρανών και αυτό σημαίνει χρόνο. Όσο παράδοξο κι αν φαίνεται, η Ουκρανία, χωρίς να λυγίζει από την αιματοχυσία, δείχνει σε όλα τα επίπεδα ότι σε συνδυασμό με την βοήθεια των Δυτικών, εξασφαλίζει τον απαραίτητο χρόνο σε αυτόν τον Πόλεμο Αντοχής με την Ρωσία.
Δούρειος Ίππος Podcast short # 014 – Συνέντευξη με τον “Περικλή” – Συμπλήρωση 4 μηνών πολέμου
