Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Στην παρέλαση της 28ης Οκτωβρίου, έχει αποφασισθεί η παρουσίαση μεταξύ άλλων και νέων αεροπορικών όπλων, τα οποία θα ενταχθούν σύντομα στο οπλοστάσιο της Πολεμικής Αεροπορίας. Πρόκειται συγκεκριμένα για τα συστήματα – συλλογές κατευθύνσεως βομβών SPICE 1000/2000 και πυραύλων αέρος – εδάφους μεγάλου βεληνεκούς Rampage από το Ισραήλ, που προορίζονται να εξοπλίσουν τα F-16.
Τα δύο προγράμματα, το πρώτο κόστους 130 και το δεύτερο 50 εκατ. €, είχαν εγκριθεί από το Κυβερνητικό Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας (ΚΥΣΕΑ) στις 26 Σεπτεμβρίου 2023. Αν και δεν έγιναν επίσημες ανακοινώσεις, αξιόπιστες πληροφορίες του ΔΟΥΡΕΙΟΥ ΙΠΠΟΥ αναφέρουν ότι η υπογραφή συμβάσεων έγινε μερικές ημέρες αργότερα, στις αρχές Οκτωβρίου του 2023.
Εδώ και καιρό, εμφανίζονται δημοσιεύματα διθυραμβικά για τα συγκεκριμένα όπλα που ξεφεύγουν κατά πολύ από την ρεαλιστική αποτύπωση της επιδράσεως που θα έχουν, καθώς χαρακτηρίζονται “game changer” και ότι θα αξιοποιούν καλύτερα τα χαρακτηριστικά των εκσυγχρονισμένων F-16V. Μια πιο ψύχραιμη ματιά στην νέα κατάσταση που έρχεται, κρίνεται ως πιο παραγωγική.
Η Έξυπνη, Ακριβούς Προσκρούσεως, Κόστους προς Αποτέλεσμα (SPICE) συλλογή, ενσωματώνει κατεύθυνση μέσω ηλεκτροπτικού αισθητήρα και GPS, μετατρέποντας μια κοινή βόμβα σε κατευθυνόμενη ακριβείας.
Από όσο υψηλότερο υψόμετρο γίνεται η άφεση του όπλου, τόσο μεγαλύτερη είναι η διαδρομή ολισθήσεως αυτού κι επομένως η απόσταση βολής, οπότε το μαχητικό αεροπλάνο παραμένει και πιο μακριά από την εχθρική αντιαεροπορική άμυνα.
Αλλά οι βέλτιστες επιδόσεις αποστάσεως βολής που επιτυγχάνονται με τις SPICE, συχνά παρασύρουν σε βιαστικό εντυπωσιασμό, όταν δημιουργούν την εικόνα ότι το μαχητικό αεροπλάνο επιτίθεται παραμένοντας εντελώς εκτός του φακέλου εμπλοκής των συστημάτων βραχέως και μέσου βεληνεκούς εδάφους – αέρος. Η ονομαστική μέγιστη απόσταση προσβολής της SPICE 1000 ορίζεται σε 125 χλμ., ένας εντυπωσιακός αριθμός, εν τούτοις αυτή επιτυγχάνεται από ύψος αφέσεως 40.000 ποδών. Αναλόγως, στην περίπτωση της SPICE 2000, η επίδοση εξ αποστάσεως πλήγματος στα 60 χλμ. από το σημείο αφέσεως, ισχύει όταν το αεροπλάνο ίπταται σε υψόμετρο 10.000 ποδών.
X-BAT: Αυτόνομο ανεπάνδρωτο αεροσκάφος μάχης VTOL από την Shield AI
Στην πραγματικότητα, οι συστοιχίες αντιαεροπορικών πυραύλων τάσσονται σε περιοχές πιο προωθημένες από τους στόχους που καλύπτουν, ακριβώς για να δυσκολεύουν την προσέγγιση των μαχητικών και να επιτρέπουν την αντιμετώπισή τους πριν βρεθούν σε θέση να εκτοξεύσουν τα όπλα τους. Εφόσον τα συστήματα είναι διαθέσιμα σε ικανούς αριθμούς, μπορούν να δημιουργηθούν και διαδοχικές ζώνες αντιαεροπορικής προστασίας. Είναι προφανές ότι έναντι αντιπάλου με εξελιγμένα πυραυλικά συστήματα εδάφους – αέρος, η πτήση σε υψόμετρα δεκάδων χιλιάδων ποδών σε τακτικά σενάρια, εκθέτει σοβαρά τα μαχητικά, απαγορεύοντας επί της ουσίας την πλήρη εκμετάλλευση των ανωτέρω αναφερομένων επιδόσεων.
Επομένως, οι συλλογές SPICE αναβαθμίζουν τις συμβατικές μη κατευθυνόμενες βόμβες σε όπλα υψηλής ακριβείας αλλά για να παραμένει περιορισμένος ο βαθμός εκθέσεως των μαχητικών αεροπλάνων στην εχθρική άμυνα, απαιτούνται τακτικές και σχεδίαση σε προφίλ πτήσεως που δεν αποφεύγουν την προσέγγιση στην εχθρική άμυνα. Πτήση σε χαμηλό και απότομη άνοδος σε μέσο υψόμετρο για άφεση όπλου SPICE, επιτρέπει διάνυση πολύ λιγότερων χιλιομέτρων και (στην περίπτωση της απουσίας εχθρικής αεροπορίας) είσοδο στην ζώνη αντιαεροπορικών συστημάτων μέσου βεληνεκούς.
Οι SPICE προσφέρουν μεγάλη τακτική ευελιξία στην σχεδίαση κι εκτέλεση αποστολών κρούσεως, δεδομένου ότι μπορούν να χρησιμοποιηθούν με δορυφορικά δεδομένα για την προσβολή παραλλαγμένων στόχων σε απόκρυψη ή με τον ιπτάμενο ενεργό στον κύκλο προσβολής (man in the loop) για αυξημένη ακρίβεια προσβολής και μείωση των παράπλευρων απωλειών, ανεξαρτήτως καιρικών συνθηκών ή εμποδίων λόγω ομίχλης – καπνού. Με αυτό τον τρόπο απαιτείται χρησιμοποίηση μικρότερου αριθμού όπλων για την προσβολή δεδομένου αριθμού στόχων, με αποτέλεσμα την μείωση του απαιτούμενου φορτίου σε όπλα, που οδηγεί σε μεγαλύτερη ευχέρεια ελιγμών αερομαχίας του μαχητικού, όπως και σε αυξημένη εμβέλεια αποστολής. Η τακτική ευελιξία αναδεικνύεται και από την δυνατότητα προγραμματισμού 100 στόχων στο όπλο πριν την αποστολή, η τελική επιλογή των οποίων γίνεται κατά την διάρκεια αυτής.
Αναφορικώς με το βλήμα αέρος – εδάφους Rampage, αυτό ξεχωρίζει επειδή είναι ένα όπλο μακρού πλήγματος, το οποίο όμως μετά την εκτόξευση κερδίζει υψόμετρο και ακολουθεί βαλλιστική τροχιά, με αποτέλεσμα να προσβάλει τον στόχο σχεδόν καθέτως, οπότε η αναχαίτισή του είναι δύσκολη. Πρόκειται για πολύ σοβαρό πλεονέκτημα, το οποίο χάρη στο μεγάλο βεληνεκές του βλήματος (150-250 χλμ.) εξασφαλίζει πολύ υψηλό βαθμό επιβιωσιμότητος για το μαχητικό αεροπλάνο. Και εδώ, η μέγιστη επίδοση επιτυγχάνεται σε βολή από υψόμετρο 40.000 ποδών.
Τα εντυπωσιακής ακριβείας πλήγματα με Rampage από την Ινδική και την Ισραηλινή Αεροπορία, επιτεύχθηκαν είτε επειδή οι κανόνες εμπλοκής δεν επέτρεπαν στην αντίπαλο αεροπορία (Πακιστάν) να προβεί σε αναχαιτίσεις, είτε απλώς δεν υπήρχε αντίπαλη αεροπορία (Ιράν, Κατάρ, Υεμένη). Τέτοιες καταστάσεις βεβαίως, απέχουν από την πραγματικότητα στην οποία καλείται να ανταποκριθεί η Πολεμική Αεροπορία. Η οποία, προμηθευόμενη τέτοια σπουδαία όπλα σε αριθμούς φόρτων δύο – τριών ημερών επιχειρήσεων, μάλλον συμβολικώς μόνο αυξάνει την ισχύ πυρός της.
Σε μια πολεμική κατάσταση, οι σχηματισμοί μαχητικών που επιχειρούν αεροπορικές προσβολές χερσαίων ή ναυτικών στόχων, πετούν σε χαμηλό – λίαν χαμηλό υψόμετρο, ώστε να εκμεταλλευθούν το γεωγραφικό ανάγλυφο και την καμπυλότητα της γης έναντι της αποκαλύψεως από σταθμούς ραντάρ. Ακόμη και στην εποχή των Αερομεταφερομένων Συστημάτων Εγκαίρου Προειδοποιήσεως και Ελέγχου (ΑΣΕΠΕ) η τακτική δεν μπορεί να εγκαταλειφθεί και είναι αδιανόητη η απόπειρα διεισδύσεως σε εχθρική περιοχή με πτήση σε μέσα – μεγάλα υψόμετρα. Τέτοια σενάρια μπορούν να υλοποιηθούν με ισχυρή συνοδεία αεροσκαφών Ηλεκτρονικού Πολέμου τα οποία υποβαθμίζουν σοβαρά τις επιδόσεις αποκαλύψεως των συστημάτων ραντάρ του εχθρού αλλά η Πολεμική Αεροπορία στερείται τέτοιων μέσων. Επιπλέον, δεν έχει παρακολουθήσει τις εξελίξεις σε όπλα καταστολής αεράμυνας (SEAD). Επομένως, η πλήρης αξιοποίηση των μέγιστων επιδόσεων αποστάσεως προσβολής των SPICE και (σε μικρότερο βαθμό) των Rampage, καθίσταται σχετική.
Περαίνοντας, η Πολεμική Αεροπορία ενισχύεται σημαντικά με την προμήθεια εξελιγμένων όπλων και ιδίως μακρού πλήγματος. Όμως τα πολεμικά σενάρια για την Πολεμική Αεροπορία, αναφέρονται σε αντίπαλο με εξελιγμένη τεχνολογικώς αεροπορική ισχύ και αντιαεροπορική άμυνα. Έναντι τέτοιου αντιπάλου, αποκτά μεγαλύτερη βαρύτητα η απόκτηση πλεονεκτήματος με προμήθεια μαχητικών 5ης γενεάς Πολύ Χαμηλής Παρατηρησιμότητας (VLO) που μπορούν να επιχειρήσουν με αυξημένη επιβιωσιμότητα άνωθεν εχθρικών περιοχών, αξιοποιώντας καλύτερα τα εξελιγμένα αεροπορικά όπλα.
Το επιχειρησιακό ερώτημα εν όψει Typhoon ή/και F-35 στην Τουρκία
