Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Η κατάσταση στην Λιβύη τις τελευταίες ημέρες, γνώρισε σοβαρή ανατροπή εις βάρος των δυνάμεων του LNA υπό τον στρατάρχη Χαφτάρ. Από τις 13 Απριλίου, ο GNA κατάφερε να απωθήσει τις δυνάμεις δυτικώς Τριπόλεως στην παραλιακή λωρίδα μέχρι και τα σύνορα με την Τυνησία, δημιουργώντας ενιαίο εδαφικό χώρο βάθους αρκετών χιλιομέτρων, με συνεχές θαλάσσιο μέτωπο 250 χλμ. δυτικώς της πρωτευούσης. Η εξέλιξη, καταργεί τις γεωγραφικές συνθήκες αποκλεισμού του καθεστώτος Σαράτζ, που επί ένα χρόνο έχει περιορισθεί στην Τρίπολη.
Οι δυνάμεις του Χαφτάρ είχαν αναλάβει επίθεση στις 21 Μαρτίου στην Τρίπολη, σπάζοντας μια υποτιθέμενη συμφωνία εκεχειρίας για την αντιμετώπιση του COVID 19. Από τις 25 του μηνός όμως, ο GNA πέρασε στην αντεπίθεση ασκώντας πίεση στον κεντρικό τομέα νοτίως Τριπόλεως, όπου επί ένα έτος περίπου υφίσταται χαρακτηριστική λωρίδα διεισδύσεως. Δύο ημέρες μετά ο LNA έδειξε ότι κατάφερε να ελέγξει την κατάσταση αλλά τις επόμενες εβδομάδες η κατάσταση ξέφυγε σταδιακώς και η πρωτοβουλία των κινήσεων πέρασε στον GNA.
Όπως φάνηκε, ο GNA ήταν σε θέση να αναλάβει επιθέσεις τόσο δυτικώς Τριπόλεως όσο και ανατολικώς, προς Σύρτη, όπου σημειώθηκαν συμπλοκές με σημαντικές απώλειες και για τις δύο πλευρές. Εξ αυτής της εξελίξεως και του αποτελέσματος μέχρι σήμερα, φάνηκε ότι η Τουρκία είχε μεταφέρει επαρκείς δυνάμεις Σύρων μισθοφόρων, επαρκή πυρομαχικά για υποστήριξη πυροβολικού και διατηρήθηκε η δυνατότητα παροχής αεροπορικής υποστηρίξεως μέσω UAV Bayraktar.
Το κύριο πλεονέκτημα του GNA είναι ότι την διοίκηση και σχεδίαση επιχειρήσεων έχει αναλάβει το τουρκικό εκστρατευτικό στρατηγείο που αναπτύχθηκε από τα τέλη του 2019 στην Τρίπολη. Όπως φαίνεται από την εξέλιξη των επιχειρήσεων, το τουρκικό σχέδιο προέβλεπε αντεπιθετική προσπάθεια εκατέρωθεν Τριπόλεως, ώστε να μειωθεί η πίεση στην πρωτεύουσα. Όπως ήταν αναμενόμενο, ανατολικά προς Σύρτη, ο LNA είχε περισσότερες δυνάμεις και καταφέρνει προς ώρας να διατηρεί τα εδάφη του αλλά δυτικώς Τριπόλεως λύγισε και κινδυνεύει να χάσει όλα τα εδάφη στην Δυτική Λιβύη.
Η γενικότερη διαπίστωση είναι ότι εντός 4-5 μηνών από την απόφαση ενεργότερης εμπλοκής της Τουρκίας στον “πόλεμο της σαγιονάρας” στην Λιβύη, επήλθε μια αποφασιστική ανατροπή. Η εξέλιξη των πραγμάτων, επιβεβαιώνει ότι το δυναμικό των Σύρων μισθοφόρων που απέστειλε η Τουρκία στην Λιβύη είναι αριθμητικά σημαντικότατο. Όπως ανακοίνωσε άλλωστε στις αρχές Μαρτίου το Συριακό Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (SOHR) ο αριθμός τους ανέρχεται σε 4.750 άνδρες. Πολύ πιο σημαντικά είναι τα μέσα, πυρομαχικά και οπλικά συστήματα που μετέφερε διά θαλάσσης όλο το προηγούμενο διάστημα η Άγκυρα. Εν όψει των κινήσεων της ΕΕ για επιβολή ναυτικού αποκλεισμού στην Λιβύη, επιταχύνθηκε ο διά θαλάσσης ανεφοδιασμός και η μεταφορά ενισχύσεων, δεδομένου και του σχετικού σφυροκοπήματος του αεροδρομίου Μιτιγκά από το πυροβολικό του LNA, που το κατέστησε ανασφαλές. Οι απώλειες του LNA σε αεροπορικά μέσα, έδειξαν ενίσχυση των τουρκικών αντιαεροπορικών μέσων ενώ η δράση των UAV επικεντρώθηκε σε πλήγματα εναντίον ενισχύσεων και φαλάγγων ανεφοδιασμού του LNA.
Το ίδιο διάστημα, συνεχίστηκαν οι αφίξεις αεροσκαφών από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα που μετέφεραν νέο υλικό για τις δυνάμεις του Χαφτάρ. Η Αίγυπτος φαίνεται ότι υποστηρίζει περισσότερο με την διάθεση πυρομαχικών πυροβολικού. Έτσι, μπορεί μεν να παραδόθηκαν στον LNA κάποιες επιπλέον μονάδες του αντιαεροπορικού συστήματος Pantsir S1 που προκάλεσαν νέες απώλειες σε Bayraktar, φαίνεται όμως ότι τα μέσα δεν είναι επαρκή για τις απλωμένες δυνάμεις του Χαφτάρ μέχρι τα σύνορα με την Τυνησία.
Προφανώς η αναζήτηση ενισχύσεων για τον Χαφτάρ, οδήγησε στην σύναψη διπλωματικών σχέσεων με την κυβέρνηση Άσαντ στις 3 Μαρτίου, προκειμένου να εξασφαλισθούν Σύριοι μισθοφόροι. Αυτό μπορεί να ερμηνευθεί ως διαπίστωση του σχετικώς καλύτερου επιπέδου των μισθοφόρων από την Συρία που μετέφερε η Τουρκία, με αποτέλεσμα να αναζητήσει τον πορισμό νέου εμψύχου δυναμικού από εκεί και ο Χαφτάρ. Αμέσως μετά την σύναψη διπλωματικών σχέσεων, η ρωσική εταιρεία μισθοφόρων Wagner Group άρχισε να στρατολογεί από τις νοτιοδυτικές περιοχές Σύρους αντικαθεστωτικούς στους οποίους είχε παρασχεθεί αμνηστία από τον Άσαντ. Σχετικές πληροφορίες δημοσιοποιήθηκαν στις 13 Απριλίου. Με μηνιαίο μισθό 1.000 $ και τρίμηνη σύμβαση, οι 300-400 μισθοφόροι αναφέρεται ότι θα ενισχύσουν τα μέτρα φυλάξεως πετρελαϊκών εγκαταστάσεων στην Λιβύη που ελέγχει η Ρωσία.
Η ενεργός συμμετοχή Σύρων μισθοφόρων στις επιχειρήσεις του LNA δεν μπορεί να αποκλεισθεί, το δεδομένο όμως είναι πως ηγεσία σε αυτούς θα ασκούν Ρώσοι της Wagner, όπως οι Τούρκοι ελέγχουν άμεσα τους Τουρκμένους μισθοφόρους που μετέφεραν στην Τρίπολη. Οι Ρώσοι όμως, δεν εμπλέκονται ενεργά στις επιχειρήσεις, συνεπώς δεν μπορούν να συμβάλουν θετικά για την θεραπεία του κυρίου μειονεκτήματος των Λιβύων που έχουμε αναλύσει στο παρελθόν, αυτό της βελτιώσεως της διοικήσεως και ηγεσίας σε επιχειρησιακό και τακτικό επίπεδο – όπως πέτυχαν οι Τούρκοι στην περίπτωση του GNA.
Όσες ενισχύσεις σε υλικό και αν μεταφέρουν τα ΗΑΕ ή η Αίγυπτος προς ενίσχυση του LNA, χωρίς άσκηση διοικήσεως και περιορισμένη ενεργό συμμετοχή αξιόπιστων τμημάτων, έστω και μισθοφορικών, από την Δύση, η ήττα του Χαφτάρ σε στρατιωτικό επίπεδο είναι αναπόφευκτη. Οι Ρώσοι προς το παρόν δεν δείχνουν διάθεση για να αναλάβουν ενεργώς την “καθοδήγηση” του LNA και ίσως επέμβουν μόνο στην περίπτωση προοπτικής ολοσχερούς καταρρεύσεως. Μεγαλύτερες πιθανότητες να αναλάβει τέτοιον ρόλο έχει η Αίγυπτος, αν και υπάρχουν σοβαροί λόγοι που την αποτρέπουν. Ο βασικότερος είναι ότι κάτι τέτοιο θα την φέρει αντιμέτωπη με την τουρκική διοίκηση στην Λιβύη, δηλαδή με την Τουρκία. Μόνο στην περίπτωση πλήρους επιβολής ναυτικού αποκλεισμού από την ΕΕ, οι τουρκικές δυνάμεις στην Λιβύη μπορούν να απομονωθούν, κάτι που βεβαίως δεν μπορεί να επιτρέψει η Άγκυρα και προς το παρόν το πετυχαίνει επιβάλλοντας την θέλησή της στην διαιρεμένη και διστακτική ΕΕ.
Σε πολιτικό επίπεδο, τυχόν εξασφάλιση της Δυτικής Λιβύης από το καθεστώς Σαράτζ και παγίωση της καταστάσεως, δημιουργεί προοπτική μόνιμης διαιρέσεως της χώρας σε Δυτική και Ανατολική, σε βάθος χρόνου. Κάτι που μπορεί σήμερα να μην είναι αποδεκτό αλλά δεν μπορεί να αποκλεισθεί μελλοντικώς. Αυτό βεβαίως δεν θα εξυπηρετεί τα συμφέροντα της Τουρκίας όπως και άλλων “παικτών”.
