Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Στις 21 Ιουλίου, πραγματοποιήθηκε στην Αεροπορική Βάσης Ελευσίνας, η τελετή αποκαλυπτηρίων εκθέματος αφιερωμένο στην αποστολή «ΝΙΚΗ» που εκτελέστηκε στις 21/22 Ιουλίου 1974. Τα αποκαλυπτήρια του εκθέματος πραγματοποίησαν ο διοικητής της Διοίκησης Αεροπορικής Υποστήριξης (ΔΑΥ) Αντιπτέραρχος (Ι) Απόστολος Χόρτης και ο διοικητής της 112 Πτέρυγας Μάχης, Ταξίαρχος (Ι) Ευθύμιος Σιμιτζής. Το έκθεμα, βρίσκεται αμέσως μετά την κεντρική πύλη της Αεροπορικής Βάσεως. Από το φωτογραφικό υλικό που δημοσιοποίησε το ΓΕΑ, γίνεται αντιληπτό ότι η τελετή έγινε σε στενό αεροπορικό κύκλο.
Η Επιχείρηση ΝΙΚΗ, όπως ονομάσθηκε, αντιπροσωπεύει την μόνη αποστολή ενισχύσεως της μαχομένης Εθνικής Φρουράς στην Κύπρο, την οποία ανέλαβαν και έφεραν εις πέρας οι Μητροπολιτικές Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις το 1974. Σημείο προσοχής είναι ότι δεν προβλεπόταν τέτοια αποστολή στο Σχέδιο “Κ/ΑΑ”, το οποίο προσδιόριζε καθορισμένες αποστολές που θα αναλάμβανε το Αρχηγείο Αεροπορίας (ΑΑ – σημερινό ΓΕΑ), στο πλαίσιο του γενικότερου Σχεδίου “Κ”, του τότε Αρχηγείου Ενόπλων Δυνάμεων (ΑΕΔ – σημερινό ΓΕΕΘΑ) για την ενίσχυση της Κύπρου σε περίπτωση τουρκικής εισβολής. Αυτό σημαίνει ότι δεν είχαν γίνει δοκιμές και η Πολεμική Αεροπορία κλήθηκε υπό συνθήκες πιέσεως να υλοποιήσει την αποστολή, όταν αυτό αποφασίσθηκε εκτάκτως από την ηγεσία.
Την εποχή εκείνη, η Πολεμική Αεροπορία διέθετε την 354 Μοίρα Μεταφορών με αεροσκάφη τακτικών μεταφορών Noratlas και την 355 Μοίρα Μεταφορών με τα παλαιότερα C-47 Dakota. Η αποστολή διατάχθηκε απογευματινές ώρες της 21ης Ιουλίου και ενδεικτικό της ανυπαρξίας προηγουμένων δοκιμών και γενικότερου σχεδιασμού, ήταν ότι δόθηκε εντολή όλα τα διαθέσιμα αεροσκάφη τακτικών μεταφορών, ανεξαρτήτως τύπου, να συγκεντρωθούν στην 115 Πτέρυγα Μάχης στην Σούδα. Στην πορεία, αποφασίσθηκε η μη συμμετοχή των Dakota λόγω των μικρότερων επιδόσεων αλλά η συγκέντρωση στο μεταξύ αριθμού εξ αυτών στην Σούδα, προκάλεσε προβλήματα που έπρεπε να αντιμετωπιστούν υπό συνθήκες αυξημένης πιέσεως.
Αξιομνημόνευτο είναι ότι η 354 ΜΜ από την πλευρά της, κατάφερε να ανταποκριθεί παρά τα σοβαρά προβλήματα που αντιμετώπιζε. Προ ολίγου καιρού είχαν ανασταλεί οι πτήσεις Noratlas λόγω ενός σοβαρού ατυχήματος που είχε σημειωθεί στις 8 Μαΐου 1974 (αποκόλληση κινητήρα εν πτήσει) κι οδήγησε στην προσωρινή καθήλωση των αεροπλάνων. Μέχρι να αντιμετωπιστεί η κατάσταση, η Μοίρα αποψιλώθηκε από τον Αξιωματικό Επιχειρήσεων, ο οποίος αποσπάσθηκε σε άλλη θέση ενώ και ο αριθμός των διαθέσιμων πληρωμάτων, ήταν περιορισμένος. Το προσωπικό της Μοίρας σε ιπταμένους ενισχύθηκε με την παρουσίαση στελεχών μετά την Γενική Επιστράτευση που κηρύχθηκε στις 20 Ιουλίου αλλά ήταν ανομοιογενές σε εμπειρία.
Από πλευράς αεροπορικού υλικού, πολλά από τα Noratlas απαιτούσαν την ενεργοποίησή τους από κατάσταση αποθέσεως, αρκετά από το σύνολο αντιμετώπιζαν προβλήματα με την λειτουργία των οργάνων τους ενώ και για λόγους ασφαλείας, είχε αποφασισθεί η μείωση του μεταφερόμενου φορτίου σε μόνο 3,5 τόννους.
Η ψευδοεκεχειρία του 1974 και η τυφλή αποφυγή στρατιωτικών επιλογών από την Αθήνα
Η όλη σχεδίαση ήταν βεβιασμένη και η ενημέρωση των πληρωμάτων πολύ σύντομη κι ελλιπής. Υπό τις παρούσες συνθήκες και δίχως υπερβολή, αποτελεί άθλο από πλευράς προσωπικού, η εκτέλεση της αποστολής. Οι απώλειες από φίλια πυρά, λόγω παραλείψεων των αρμοδίων και πτωχής πειθαρχίας του προσωπικού μονάδων, μπορούν να χαρακτηρισθούν λίγο-πολύ αναμενόμενες. Τέσσερεις αεροπόροι του “ΝΙΚΗ 4” και συνολικως 29 καταδρομείς της Α΄ Μοίρας Καταδρομών, ήταν ο άδικος φόρος αίματος της αποστολής.
Με την Επιχείρηση ΝΙΚΗ και τις θυσίες αεροπόρων και καταδρομέων, αποδείχθηκε ότι παρά τις όποιες δυσκολίες και προβλήματα, υπήρχαν σοβαρές πιθανότητες επιτυχίας ενώ η αντίδραση του εχθρού ήταν ανύπαρκτη. Το μέτρο της επιτυχίας, όρισε ο επαγγελματισμός και η φιλοπατρία των πληρωμάτων της 354 ΜΜ. Στην αποστολή, ξεχώρισαν οι “πιστοί και φιλότιμοι στρατιώτες”, οι εύψυχοι που κάνουν πάντα την διαφορά ενώ οι ανεπαρκείς που πάντα είναι γνωστοί μεταξύ επαγγελματιών, επιβεβαίωσαν απλώς την φήμη που τους ακολουθούσε. Αντιστοίχως, η Α΄ Μοίρα Καταδρομών που μεταφέρθηκε στην Κύπρο, ήταν μία επίλεκτη μονάδα, της οποίας ο διοικητής Ταγματάρχης Γεώργιος Παπαμελετίου, δεν “συζήτησε” ή “διαπραγματεύτηκε”, την διαταγή που έλαβε. Εκτέλεσε αμέσως, οδηγώντας τους άνδρες και την μονάδα του επί του πεδίου της Τιμής.
