Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Αύριο εγκαινιάζεται η διεθνής έκθεση αμυντικού υλικού DEFEA 2023 και ήδη από πλευράς αξιωματούχων και επισήμων γίνονται αναφορές στην προβολή της Ελληνικής Αμυντικής Βιομηχανίας (ΕΑΒΙ) και των προϊόντων της που θα παρουσιαστούν. Οι αναφορές είναι εγκωμιαστικές. Όμως στην ίδια έκθεση πριν δύο χρόνια, οι ελληνικές εταιρείες (ιδιωτικές) είχαν παρουσιάσει και πάλι κάποια πολύ ενδιαφέροντα προϊόντα. Ενδιαφέρθηκαν καθόλου γι’ αυτά οι αρμόδιοι; Προσέλκυσαν το ενδιαφέρον των Γενικών Επιτελείων ώστε να αξιολογηγεί κατά πόσο καλύπτουν τις επιχειρησιακές απαιτήσεις τους;
Την απάντηση δίνουν οι μηδενικές παραγγελίες. Επομένως, προς τί οι έπαινοι και οι χαρές, εφόσον ουδένα αρμόδιο φαίνεται να συγκινούν τα αμυντικά προϊόντα που αναπτύσσουν οι ελληνικές εταιρείες; Μήπως το “πρόβλημα” είναι ότι μιλάμε για ιδιωτικές, τις οποίες καμμία κυβέρνηση δεν αισθάνεται “υποχρεωμένη” να “στηρίξει”, σε αντίθεση με την προνομιακή μεταχείριση των κρατικών, που όμως δεν έχουν να παρουσιάσουν ανάλογη δημιουργικότητα;
Η απλή απάντηση, είναι ότι το φαινόμενο αυτό, δεν επιβεβαιώνει παρά μόνο ένα πράγμα: δεν υφίσταται εθνική κρατική πολιτική ως προς την ΕΑΒΙ, με κεντρική επίβλεψη και στοχοθεσία ώστε να επιδιωχθεί η σταδιακή εξασφάλιση εθνικής αυτάρκειας σε εξοπλισμούς. Η παρούσα κυβέρνηση που επέδειξε σοβαρή δραστηριότητα στα εξοπλιστικά προγράμματα, συμβασιοποίησε στην τετραετία της προγράμματα συνολικού ύψους 15 δισ. € περίπου. Πόσα εξ αυτών αφορούσαν προμήθειες προϊόντων ελληνικών εταιρειών;
Θα επιδιώξουμε να αναδείξουμε την αποτυχία της χώρας και των κυβερνήσεων 50 χρόνια μετά την σοβαρή προσπάθεια που έγινε στην δεκαετία του 1970 και μετά τον συναγερμό που προκάλεσε η τουρκική εισβολή στην Κύπρο. Η κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή με ΥΕΘΑ τον Ευάγγελο Αβέρωφ, συνέχισε τις προσπάθειες που είχαν ξεκινήσει τα προηγούμενα έτη, ιδρύοντας την ΕΑΒ, την ΣΤΑΓΙΕΡ ΕΛΛΑΣ, την ΕΒΟ και χωρίς να υπολογίζονται τα ναυπηγεία, δημιουργήθηκε ένας πρώτος πυρήνας κρατικών και ιδιωτικών εταιρειών που στο δεύτερο ήμισυ της δεκαετίας του 1970 ήδη, απασχολούσε περί τους 12.000 εργαζομένους.
Η ίδρυση της Υπηρεσίας Πολεμικής Βιομηχανίας (ΥΠΟΒΙ) δήλωνε τον εθνικό στόχο που είχε τεθεί: Πολεμική Βιομηχανία. Στα εξοπλιστικά προγράμματα της εποχής, πέραν των αναγκών κάθε Κλάδου, υπήρχε ξεχωριστός κατάλογος με προγράμματα προμηθειών που αφορούσαν αποκλειστικώς συμβάσεις ανατεθείσες σε ελληνικές εταιρείες. Η ξεχωριστή καταγραφή των συμβάσεων αυτών, υποδήλωνε τους τομείς στους οποίους προχωρούσε σταδιακώς η εξασφάλιση εθνικής αυτάρκειας. Έτσι, διασωζόταν μεγάλο μέρος συναλλάγματος που διαφορετικά θα κατευθυνόταν στο εξωτερικό ενώ νέοι επιστήμονες με σοβαρές σπουδές έβρισκαν αυτό που συνηθίζουν να περιγράφουν σήμερα οι πολιτικοί μας “πολλές καλές δουλειές“.
Η “χρυσή εποχή” άρχισε να ξεθωριάζει από την δεκαετία του 1980 και την επικράτηση καθαρά αναξιοκρατικών κριτηρίων, με αποτέλεσμα την ενθάρρυνση της διαφθοράς και την σταδιακή κάμψη της δημιουργικότητος, ακόμη και των ιδιωτικών εταιρειών.
Θα δώσουμε κάποια παραδείγματα για να αντιληφθεί ο αναγνώστης το πνεύμα, τις αντιλήψεις και τις νοοτροπίες που οδήγησαν το εγχείρημα στον γκρεμό.
1ο ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ
Ο Ναύαρχος Λυμπέρης στο βιβλίο του “Πορεία σε ταραγμένες θάλασσες” (σελ. 517) γράφει:
«Το 1977 είχε φτάσει στην πολιτική ηγεσία του ΥΕΘΑ πρόταση Ελληνοαμερικανών επιστημόνων για κατάρτιση ερευνητικού προγράμματος ανάπτυξης βλημάτων επιφανείας-επιφανείας μεγάλου βεληνεκούς. Η ελληνική κυβέρνηση καλείτο να χρηματοδοτήσει το πρόγραμμα. Στο εισηγητικό του Γενικού Επιτελείου σημειώνεται ως παρατήρηση: “Είναι έξυπνοι αυτοί; Εμείς θα βάλουμε τα χρήματα και αυτοί το μυαλό”; Υπογραφή δυσανάγνωστη. Τα σχόλια περιττεύουν».
Προσέξτε! Βρισκόμαστε στην κορύφωση των κυβερνητικών προσπαθειών για ανάπτυξη της ΕΑΒΙ, μετά το 1974 έχει γίνει κινητοποίηση των δυνάμεων του έθνους, ακόμη και της ομογένειας, για συνεισφορά στην Εθνική Άμυνα με κάθε τρόπο και ο συγκεκριμένος Αρχικαραβανάς (μάλλον του ΓΕΕΘΑ) δεν έχει καταλάβει τίποτα από όλα αυτά! Ο άνθρωπος που του χάρισαν στολή, δεν μπορεί να εννοήσει ότι υπάρχουν επιστήμονες με σπουδές που τους έχουν προσφέρει προσόντα, τα οποία μπορούν να αποδώσουν τα ζητούμενα των εθνικών σκοπών, επ’ αμοιβή. Κατά την κρίση του (επιπέδου μπαμπουίνου) η επιστημονική δουλειά παρέχεται δωρεάν. Νομίζει ότι το κράτος δεν πρέπει να πληρώνει επιστήμονες, αν θέλει να του αναπτύξουν ένα αμυντικό προϊόν το οποίο σε τελική ανάλυση θα εντασσόταν στο χαρτοφυλάκιο προϊόντων μιας κρατικής εταιρείας. Η σκέψη του φτάνει μέχρι τον ρόλο του κράτους ως πελάτη έτοιμων, από ξένες εταιρείες. Αυτό το μηδενικό, δεν μπορούσε να διαβλέψει ότι μισό αιώνα μετά, η χώρα θα μπορούσε να έχει εμφανίσει την τρίτη γενιά ελληνικών πυραύλων επιφανείας – επιφανείας, το Πολεμικό Ναυτικό θα ήταν πλήρως αυτάρκες σε αυτό το όπλο και στα δημόσια ταμεία θα έρρεαν έσοδα από εξαγωγές.
Τέτοιοι στενόμυαλοι, χωρίς σύνθεση σκέψεως και με εντελώς μονόπλευρη οπτική Αρχικαραβανάδες με όλη την σημασία της λέξεως, καταδίκασαν τις Ένοπλες Δυνάμεις σε τεχνολογική υστέρηση και σε ρόλο “μουτζούρη” να ψάχνουν στις ξένες μάντρες “σαπάκια”, αδύναμες για μερική έστω κάλυψη των αναγκών τους αλλά με πλήρη ανεξαρτησία, μέσω εθνικών προσπαθειών.
Φυσικά δεν έφταιγε αυτός. Αυτοί που τον έβαλαν στην θέση και προφανώς δέχθηκαν την εισήγησή του, έφταιγαν. Το ίδιο σχόλιο, θα μπορούσε κάλλιστα να το έχει κάνει κάποιος πολιτικός προϊστάμενος.
Ας αναρωτηθούμε: πόσο ισχύουν αυτά τα μυαλά και η νοοτροπία σήμερα;
2ο ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ
Στα τέλη της δεκαετίας του 1970, η Πολεμική Αεροπορία θεσπίζει διαδικασία αναπτύξεως RPV (πρόδρομος των σημερινών UAV) που τότε ήξεραν “τί είναι” μόνο οι ένοπλες δυνάμεις των ΗΠΑ και του Ισραήλ. Μία μικρή ομάδα αξιωματικών με την βοήθεια σμηνιτών θητείας που έχουν σχετικές σπουδές στο εξωτερικό, αναλαμβάνουν στο ΚΕΤΑ και πετυχαίνουν να κατασκευάσουν το πρωτότυπο του πρώτου ελληνικού RPV. Ονομάστηκε “001” και πέταξε για πρώτη φορά το 1982.
Το ΓΕΑ είναι πολύ ικανοποιημένο και θέλει να προχωρήσει στην προμήθεια 10 τέτοιων, σε πρώτη φάση. Σε ποιον όμως θα αναθέσει την σύμβαση βιομηχανοποιήσεως; Οι σμηνίτες της ομάδας που στο μεταξύ έχουν απολυθεί, μαζί με έναν απόφοιτο της ΣΤΥΑ που έχει αποστρατευθεί, ιδρύουν την ΑΕΡΟΜΗΧΑΝΙΚΗ, μία ιδιωτική εταιρεία με έδρα την Νίκαια και το ΓΕΑ αναθέτει σε αυτήν την σύμβαση.
Η ΑΕΡΟΜΗΧΑΝΙΚΗ προχωράει ταχύτατα στην κατασκευή του δεύτερου RPV και όλα εξελίσσονται ομαλά. Μέχρι που ένα κατά παραγγελία δημοσίευμα συμπολιτευόμενης εφημερίδας το 1984, σε πρωτοσέλιδο, καταγγέλει την κυβέρνηση η οποία αντί να αναθέσει αυτό το τόσο σημαντικό έργο στην (κρατική) ΕΑΒ, το ανέθεσε σε μια (“κακή”;) ιδιωτική εταιρειούλα. Ο πρωθυπουργός ζητεί από τον τότε ΥΕΘΑ κι αυτός διατάζει τον Α/ΓΕΑ και διακόπτει την σύμβαση, η οποία ανατίθεται στην ΕΑΒ.
Η ομάδα της ΑΕΡΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ, χωρίς προσβάσεις στο πολιτικό στερέωμα, σε νηπιακό ακόμη στάδιο και “ανύπαρκτη” για την ΥΠΟΒΙ, εγκαταλείπεται στην τύχη της. Καθώς καθένα από τα μέλη της προσπαθεί να επιβιώσει και να θρέψει την οικογένειά του, η εταιρεία θα κλείσει και οι “διωχθέντες” θα αναζητήσουν απασχόληση σε άλλους τομείς. Η κρατική ΕΑΒ, που εκείνη την εποχή απασχολούσε περισσότερους από 5.000 εργαζόμενους, χωρίς καμμία ιδέα περί RPV, ονομάζει το πρόγραμμα ΠΗΓΑΣΟΣ και μετά αδρανεί. Κάποια στιγμή, θα καλέσουν τον απόφοιτο της ΣΤΥΑ που συμμετείχε στην σχεδίαση, να “ρίξει μια ματιά” στο “αεροπλανάκι” και να δώσει κάποια συμβουλή. Ο απόστρατος επισκέπτεται την ΕΑΒ και διαπιστώνει ότι 6-7 χρόνια μετά, η αρμόδια ομάδα δεν έχει κάνει τίποτα στην κυριολεξία, στην κατασκευή δε χρησιμοποιούν ξυλεία από καφάσια της λαϊκής αγοράς!
Το ΠΗΓΑΣΟΣ “αναστήθηκε” χρόνια μετά, όταν το ΓΕΑ ανέθεσε το έργο στο ΚΕΑ και έχουμε το σημερινό αποτέλεσμα. Εν τω μεταξύ όμως, η χώρα συνολικώς, από πρωτοπόρος στον τομέα, “έχασε το τραίνο” και πέρασαν δεκαετίες χωρίς σοβαρό έργο στον τομέα.
Ας αναρωτηθούμε: πόσο ισχύουν αυτά τα μυαλά και η νοοτροπία σήμερα;
3ο ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ
Στα μέσα της δεκαετίας του 1980, ο Ελληνικός Στρατός αναζητεί τον αντικαταστάτη των παλαιάς τεχνολογίας σταθμών ασυρμάτων PRC-25 στις μονάδες του. Μία ελληνική (ιδιωτική) εταιρεία, η SEMIKRON, έχει αναπτύξει έναν σταθμό ασυρμάτου που υπόσχεται να καλύψει και με το παραπάνω την απαίτηση. Οι σχετικές δοκιμές από αρμόδια επιτροπή του ΓΕΣ πηγαίνουν πολύ καλά και άπαντες είναι ενθουσιασμένοι. Όλα δείχνουν ότι η εταιρεία θα αναλάβει μία πολύ σοβαρή σύμβαση, ο Ελληνικός Στρατός θα αντικαταστήσει παλαιό υλικό με εγχώριας αναπτύξεως και η χώρα θα γλιτώσει ένα σοβαρό ποσό σε συνάλλαγμα.
Τότε όμως, θα έλθει ενημέρωση από τον Ακόλουθο Άμυνας της ελληνικής πρεσβείας στην Βόννη, ότι στο πλαίσιο της γερμανικής βοηθείας, θα παραχωρηθούν 2.000 μεταχειρισμένοι σταθμοί ασυρμάτου SEM που αποσύρει ο Γερμανικός Στρατός. Αυτό ήταν! Ουδείς δίνει σημασία πλέον στο πολλά υποσχόμενο προϊόν της SEMIKRON. Ουδείς μπορεί να αντιληφθεί τα πολλαπλάσια ωφέλη από την σχετική δαπάνη που θα ανακυκλωθεί στην ελληνική οικονομία, ούτε μπορεί να διαβλέψει τις δυνατότητες εξαγωγών και την σημασία της αναπτύξεως της τεχνολογικής βάσεως της χώρας. Το γερμανικό υλικό ως δωρεάν, αντιμετωπίζεται απλώς ως ευκαιρία για… “οικονομία”.
Ας αναρωτηθούμε: πόσο ισχύουν αυτά τα μυαλά και η νοοτροπία σήμερα;
Διαπιστώνουμε ότι ακόμη και όταν το κράτος εφάρμοζε μία πολιτική που απέβλεπε στην σταδιακή εξασφάλιση εθνικής αυτάρκειας στους εξοπλισμούς, ακόμη και όταν υπήρχε σχετικός εποπτεύον κρατικός φορέας, η έλλειψη υγειούς εθνικής αντιλήψεως σε πολιτική και στρατιωτική ηγεσία, η ανάδειξη στα ύπατα αξιώματα και η επιλογή σε θέσεις ευθύνης αναξίων λόγω ευνοιοκρατίας, σε συνδυασμό με την διαφθορά, οδήγησαν στην αποτυχία. Ο κρατισμός, που ευνόησε σκανδαλωδώς τις κρατικές εταιρείες ενώ δεν υποστήριξε με συνέπεια και ειλικρίνια την ιδιωτική πρωτοβουλία, έδιωξε πολλά μεγάλα ταλέντα νέων επιστημόνων στο εξωτερικό και στέρησε την χώρα από την ανάπτυξη, σε επίπεδο Εθνικής Οικονομίας και Αμυντικής Βιομηχανίας.
Θα πάμε λοιπόν στην DEFEA 2023 και θα μας συγκινήσουν τα επιτεύγματα των νέων επιστημόνων που δραστηριοποιούνται σε αυτό το, υπονομευμένο από το ίδιο το κράτος, πεδίο αιχμής. Θα δούμε, χωρίς να ξέρουμε τί από όλα αυτά, θα ευτυχήσει να ενταχθεί σε ελληνική υπηρεσία. Ή καλύτερα, προσπαθώντας να μαντέψουμε τί από όλα αυτά θα υλοποιήσει τον στόχο του ΥΠΕΘΑ στο Ετήσιο Σχέδιο Δράσης 2023 για συμμετοχή της ΕΑΒΙ στην υλοποίηση των εξοπλιστικών προγραμμάτων της κατά μόλις 2,7%! Κι εν αναμονή της ανακοινώσεως του… στόχου, για το 2024.
Αυτοί είμαστε!
