Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Μιλώντας στις 14 Ιανουαρίου στην Βουλή για το νομοσχέδιο που αφορούσε τα Rafale, ο ΥΕΘΑ Ν. Παναγιωτόπουλος επιβεβαίωσε επισήμως ότι έχει κατατεθεί και γερμανική πρόταση για το πρόγραμμα νέας φρεγάτας του Πολεμικού Ναυτικού (ΠΝ). Ο υπουργός θέλησε να χρησιμοποιήσει την πρόταση ως παράδειγμα που αποδεικνύει ότι, εφόσον δεν επιλέχθηκε από την πρώτη στιγμή ασυζητητί, η κυβέρνηση δεν είναι στενά προσκολλημένη στο άρμα της Γερμανίας.
Στην πραγματικότητα, η γερμανική πρόταση δείχνει να είναι η τελευταία που κατατέθηκε, μετά από ανάλογες προελεύσεως ΗΠΑ, Γαλλίας, Μεγάλης Βρετανίας και Ολλανδίας. Εφόσον όμως η κυβέρνηση επέλεξε να ματαιώσει την προμήθεια δύο φρεγατών από την Γαλλία, μετά την κατάθεση προτάσεως από τις ΗΠΑ ενώ παραλλήλως ο πρωθυπουργός εξήγγειλε την προμήθεια φρεγατών πολλαπλού ρόλου, αντί αυξημένων Α/Α δυνατοτήτων που επιθυμούσε το ΠΝ, είναι σαφές ότι κυρίαρχο βάρος στην επιλογή δεν έχει η γνώμη του επιχειρησιακού φορέα αλλά η “άποψη” της κυβερνήσεως με βάση “πολιτικά κριτήρια”. Οι συνθήκες αυτές σημαίνουν ότι το πλεονέκτημα εξακολουθεί να έχει η αμερικανική πρόταση, παρόλο που τις επόμενες ημέρες θα εκδηλωθεί δυναμική επιστοφή των Γάλλων με νέα πρόταση. Κατά την άποψή μας, αφού “ξεφουσκώσει” ο αντίκτυπος από την νέα γαλλική πρόταση, θα “φουσκώσει” και πάλι η αμερικανική πρόταση, μετά την αναμενόμενη επανεπιβεβαίωση της νέας διοικήσεως Μπάιντεν στην υποστήριξη των σχεδίων που αφορούν την Ελλάδα.
Όπως διαμορφώθηκε η κατάσταση από τους ελληνικούς χειρισμούς, το πρόγραμμα διακρίνεται πλέον από τρεις καθοριστικές παραμέτρους:
- Είναι σαφές ότι οι προτάσεις Γαλλίας και ΗΠΑ έχουν πλεονέκτημα έναντι των υπολοίπων, επειδή κυρίως απολαμβάνουν ισχυρής πολιτικής υποστηρίξεως από τις κυβερνήσεις τους, οι οποίες ασκούν πίεση στην ελληνική κυβέρνηση. Οι άλλες προτάσεις, όσο καλό σχέδιο φρεγάτας και αν προσφέρουν, δεν υποστηρίζονται ενεργώς από τις κυβερνήσεις των χωρών τους.
- Το ΠΝ υποχρεώνεται να επιλέξει φρεγάτα πολλαπλού ρόλου, δηλαδή μικρότερων δυνατοτήτων από πλευράς Α/Α άμυνας, ανατρέποντας τον σχεδιασμό του ως προς την Δομή Δυνάμεων.
- Μετά την αυθαίρετη αλλαγή κατηγορίας φρεγάτας από την ελληνική κυβέρνηση, παρατηρείται το παράδοξο, ενώ αντικείμενο του προγράμματος είναι πλέον μια φρεγάτα πολλαπλού ρόλου, ως “ενδιάμεση λύση” το ΠΝ εξακολουθεί να αναζητεί φρεγάτες αυξημένων Α/Α δυνατοτήτων…
Ως θεωρητική άσκηση όμως, θα είχε ενδιαφέρον να εξετασθεί κατά πόσο θα μπορούσε να καλύψει τις ελληνικές απαιτήσεις μια γερμανική πρόταση, εφόσον υπήρχε ομαλότητα, μεγαλύτερη ειλικρίνια και εμπιστοσύνη στις διμερείς σχέσεις ενώ το επιχειρηματικό περιβάλλον ήταν πιο υγιές.
Σε επίπεδο προτεινόμενου σχεδίου, είναι δεδομένο ότι τα γερμανικά σχέδια θεωρούνται καλά και γνωρίζουν εμπορική επιτυχία ενώ το ΠΝ έχει θετική εμπειρία από την χρησιμοποίηση των ΜΕΚΟ 200ΗΝ. Μια πρόταση της TKMS βασισμένη στο σχέδιο ΜΕΚΟ Α-200, μπορεί να θεωρηθεί ότι καλύπτει απολύτως την απαίτηση φρεγάτας πολλαπλού ρόλου. Μάλιστα υπάρχει δυνατότητα προσφοράς και φρεγάτας αυξημένων Α/Α δυνατοτήτων, ένα πλοίο μεγαλύτερου μήκους, βασισμένη στο σχέδιο ΜΕΚΟ Α-300 που αποτελεί εξέλιξη της Α-200 αλλά δεν έχει προσελκύσει κάποιον πελάτη.
Σε πολιτικό επίπεδο, από την πλευρά της Γερμανίας, είναι γεγονός ότι δεν υπάρχει μέχρι σήμερα πολιτική υποστήριξη στην πρόταση. Το Βερολίνο έχει δείξει και σε άλλες περιπτώσεις ότι όχι μόνο παραμένει “αδιάφορο” σε προωθήσεις αναλόγων συμβάσεων γερμανικών εταιρειών αλλά μπορεί και να τις εμποδίσει ακόμη για πολιτικούς λόγους, όπως σε αραβικές χώρες του Κόλπου, εξ αφορμής της εμπλοκής τους σε πολεμικές επιχειρήσεις. Στην περίπτωση της Ελλάδος, δεν υπάρχει πολιτική υποστήριξη στην πρόταση ενώ οι δύο κυβερνήσεις διατηρούν μάλλον στάση “ουδέτερης ψυχρότητος”.
Το Βερολίνο μπορεί να αντιμετωπίζει θετικά τις κινήσεις της Αθήνας στα θέματα Οικονομίας αλλά στα θέματα εξωτερικής πολιτικής, ενώ εμφανίζεται υποστηρικτής των ελληνικών θέσεων σε ζητήματα έναντι της Τουρκίας (διερευνητικές, λαθρομετανάστες) επιδιώκει ισορροπία (άρνηση συμμετοχής της Ελλάδος στην διάσκεψη του Βερολίνου για την Λιβύη). Ως προς τους εξοπλισμούς όμως, η Γερμανία αντιμετωπίζει με επιφύλαξη τα εξοπλιστικά προγράμματα, επειδή το μακροοικονομικό περιβάλλον δεν είναι ευοίωνο, κρίνει ότι η ελληνική Οικονομία κινείται στα όρια ενώ σε επίπεδο καθαρά επιχειρηματικό, οι γερμανικές εταιρείες αντιμετωπίζονται αρνητικά από διαδοχικές ελληνικές κυβερνήσεις.
Μια θεωρητική γερμανική πρόταση
Εφόσον όμως, θεωρητικώς, το Βερολίνο αποφάσιζε να κάνει στροφή και να διεκδικήσει δυναμικώς το πρόγραμμα φρεγατών, είναι βέβαιο ότι θα μπορούσε να καταθέσει πολύ ενδιαφέρουσες εναλλακτικές προτάσεις. Αν και εκ πρώτης δεν είναι τόσο εμφανές, η Γερμανία θα μπορούσε να προσφέρει άκρως δελεαστικές προτάσεις για κύριες μονάδες κρούσεως ως “ενδιάμεση λύση”, που ζητεί η Αθήνα. Πρόκειται για ένα από τα στοιχεία που εισήγαγε η κυβέρνηση Μητσοτάκη κατά τρόπον που περιέπλεξε την υπόθεση, σε βαθμό τέτοιον ώστε για κάποιους να έχει μεγαλύτερη σημασία η “ενδιάμεση λύση”, από το πραγματικό αντικείμενο του προγράμματος νέας φρεγάτας.
Τι θα μπορούσε να προτείνει η Γερμανία; Εφόσον οι πάντες προτιμούν για “ενδιάμεση λύση” φρεγάτες αυξημένων Α/Α δυνατοτήτων, θα μπορούσε να προτείνει την παραχώρηση μιας φρεγάτας κλάσεως F124 SACHSEN που εμπίπτει στην κατηγορία.
Το Γερμανικό Ναυτικό διαθέτει 3 τέτοιες φρεγάτες αλλά ως γνωστόν, το επίπεδο απειλών και οι αποστολές του, δεν είναι και η πρώτη καυτή προτεραιότητα για την γερμανική κυβέρνηση. Και με μία από τις καλύτερες φρεγάτες του λιγότερη, μπορεί να σταθεί. Εξάλλου, με ενεργοποιημένο πρόγραμμα 4 νέων φρεγατών MAKS 180, εκ των οποίων η πρώτη θα καταστεί επιχειρησιακή το 2028, η “επόμενη ημέρα” είναι δρομολογημένη.
Με 32 κελιά στους 4 εκτοξευτές Mk 41 και σύνθεση 24 SM-2 και 32 ESSM, σε συνδυασμό με ραντάρ ερεύνης SMART-L και ραντάρ πολλαπλών λειτουργιών APAR, η F124 εμπίπτει απολύτως στο ενδιαφέρον του ΠN.
Άλλη επιλογή που μπορεί να προσφερθεί, είναι αυτή της παραχωρήσεως 2 μεταχειρισμένων υποβρυχίων Type 212 από τα 6 που διαθέτει το Γερμανικό Ναυτικό. Με αυτά, το ΠΝ θα μπορούσε να αυξήσει τα υποβρύχια με πρόωση ανεξάρτητη του αέρος (ΑΙΡ) σε 7 και να αντικαταστήσει δύο από τα παλαιότερα υποβρύχιά του. Η γερμανική κυβέρνηση θα μπορούσε να υποστηρίξει ότι με αυτό τον τρόπο βοηθά την Ελλάδα να αποκαταστήσει την ναυτική ισορροπία με την Τουρκία, η οποία στο μέλλον θα αποκτήσει 6 Type 214TN. Η απώλεια 2 υποβρυχίων για να παραχωρηθούν στην Ελλάδα, θα έδινε την ευκαιρία στο Γερμανικό Ναυτικό να εκκινήσει πρόγραμμα αποκτήσεως 2 μεγαλύτερων Type 214. Έτσι, θα εξασφαλιζόταν και νέο έργο για τα γερμανικά ναυπηγεία.
Ναυπηγεία Σκαραμαγκά
Όλα αυτά τα θεωρητικά, θα μπορούσαν να συνδυαστούν με την επίλυση του ζητήματος των ναυπηγείων Σκαραμαγκά και την περιπέτεια που έχει βρεθεί μπλεγμένη η Ελλάδα στις δικαστικές διαμάχες με τον ιδιοκτήτη τους Ισκαντέρ Σάφα. Η ρήξη μεταξύ των δύο πλευρών επήλθε μετά την αθέτηση των συμφωνημένων από την πλευρά του Ελληνικού Δημοσίου. Γι’ αυτό το Διεθνές Εμπορικό Δικαστήριο (ΙCC) έχει δικαιώσει μέχρι σήμερα τον επιχειρηματία και το Ελληνικό Δημόσιο βρίσκεται προ του φάσματος επιβολής νέας, δεύτερης υψηλής αποζημιώσεως υπέρ του Σάφα. Την ευθύνη εις βάρος του δημοσίου χρήματος φέρουν όλες οι ελληνικές κυβερνήσεις ανεξαιρέτως, οι οποίες αφού δημιούργησαν σε μεγάλο βαθμό το πρόβλημα, επέλεξαν την ρήξη και δεν ενδιαφέρθηκαν για έντιμο συμβιβασμό με την ιδιοκτησία των ναυπηγείων, προς όφελος αμφοτέρων των πλευρών, ώστε τα ναυπηγεία να συνεχίσουν να λειτουργούν αντί να απαξιωθούν τόσα χρόνια και να διασωθούν εκατοντάδες θέσεις εργασίας.
Καλή πίστη επιδείχθηκε από πλευράς ιδιοκτησίας, όταν μετά την λύση του προβλήματος ναυπηγήσεως των νέων υποβρυχίων, συμφώνησε στην αξιοποίηση των ΕΝΑΕ και των εργαζομένων τους προς όφελος του ΠΝ και με δαπάνη του Δημοσίου. Κατά τα άλλα όμως, συνεχίσθηκε ο πόλεμος των δικαστηρίων, με ελληνικές κυβερνήσεις να πανηγυρίζουν προκαταβολικά από ανταγωγές για διεκδίκηση εξωφρενικών ποσών ως αποζημίωση που τώρα πλέον έχει φανεί ότι όχι μόνο δεν υλοποιούνται αλλά αυτός που δικαιώνεται είναι η ιδιοκτησία. Οι αρμόδιοι σχεδόν παρουσίαζαν ως προεξοφλημένη υπόθεση τα απίθανα ποσά δισεκατομμυρίων που ζητούσε ως αποζημίωση το Ελληνικό Δημόσιο. Το σκεπτικό στηριζόταν στην ανευθυνότητα και τον λαϊκισμό: η διεκδίκηση 5, 6 ή 7 δισεκατομμυρίων εντυπωσίαζε την κοινή γνώμη ενώ τα πρόσωπα των αρμοδίων δεν επρόκειτο να βρίσκονται στο πολιτικό προσκήνιο όταν θα ερχόταν η ώρα της αλήθειας. Εξάλλου τα χρήματα που θα πρέπει να πληρωθούν στον Σάφα, δεν είναι δικά τους. Του ελληνικού λαού είναι…
Η συνεργασία της Τουρκίας με την Γερμανία στα υποβρύχια και το επιδιωκόμενο εμπάργκο
Μήπως λοιπόν, μετά το πρόσφατο μπλέξιμο της διαδικασίας του διαγωνισμού για τα ΕΝΑΕ, που εμφανίζει τον κίνδυνο νέας παρατάσεως μηνών, είναι πιο σοφό να επιδιωχθεί ένας έντιμος συμβιβασμός; Η κυβέρνηση έχει καταφέρει εντυπωσιακή σύσφιξη των σχέσεων με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Ο Σάφα έχει στενές σχέσεις με τον κύκλο εξουσίας στο Αμπού Ντάμπι. Η γερμανική TKMS που μπορεί να προσφέρει φρεγάτα, διατηρεί μειοψηφικό μερίδιο στα ΕΝΑΕ. Η ανάθεση του έργου, μαζί με αυτό της αναβαθμίσεως των ΜΕΚΟ 200ΗΝ, είναι επαρκές κίνητρο και οι απαραίτητες επενδύσεις μπορούν να ξεκινήσουν άμεσα από την ιδιοκτησία. Σε πολιτικό επίπεδο, η Γερμανία, μπορεί ενδεχομένως μέσα από μια τέτοια δραστηριότητα να εμπλακεί παραγωγικώς διευκολύνοντας και την διευθέτηση του προστίμου που έχει επιβληθεί στην Ελλάδα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για παράνομες εγγυήσεις και επιδοτήσεις των ελληνικών κυβερνήσεων.
Στο οικονομικό σκέλος, το Βερολίνο έχει δυνατότητα εξασφαλίσεως προνομιακού δανεισμού για το ελληνικό πρόγραμμα. Από πλευράς προοπτικής, μπορεί να προσφερθεί ελληνική συμμετοχή στο πρόγραμμα μελλοντικής φρεγάτας MAKS 180.
Πολιτική συνεννόηση σε επίπεδο κορυφής με την Γερμανία, μπορεί θεωρητικώς να καλύψει τόσο τις επιχειρησιακές απαιτήσεις του ΠΝ, όσο και να ικανοποιήσει τις επιδιώξεις της ελληνικής κυβερνήσεως συναφώς με την ναυπηγική βιομηχανία. Θεωρητικά όλα αυτά, καθώς η ελληνογερμανική σχέση δεν είναι αρμονική. Μόνο εάν αποφασίσει το Βερολίνο να δεσμευθεί ενεργά σε ένα τέτοιο σχέδιο, θα μπορούσε να υλοποιηθεί κάτι τέτοιο, λύνοντας έναν γόρδιο δεσμό.
