Γράφει ο Πέτρος Σαββίδης
Ακαδημαϊκός, αναλυτής γεωπολιτικής, άμυνας και ασφάλειας
Πραγματοποιήθηκε εχθές 30 Μαΐου στην Αεροπορική Βάση “Ανδρέας Παπανδρέου” στην Πάφο, η τελετή ένταξης στην 450 Μοίρα Ελικοπτέρων των δυο πρώτων εξοπλισμένων ελικοπτέρων Airbus H145M που παραλήφθηκαν τον περασμένο Μάρτιο. Η τελετή έγινε στην παρουσία της ηγεσίας του Υπουργείου Άμυνας και του ΓΕΕΦ, ξένων πρέσβεων και Ακόλουθων Άμυνας, καθώς και μελών της Επιτροπής Άμυνας της Βουλής, και έλαβε ευρεία δημοσιότητα στα ΜΜΕ και ΜΚΔ.
Η σύμβαση για την προμήθεια 6 ελικοπτέρων, συνολικού ύψους €140 εκατ., υπογράφτηκε στις 24 Ιουνίου 2022 και περιελάβανε το δικαίωμα προαίρεσης για την προμήθεια 6 επιπλέον ελικοπτέρων ώστε ο τελικός αριθμός τους να ανέλθει σε 12. Σημειώνεται ότι η επιχειρησιακή απαίτηση της Διοίκησης Αεροπορίας για την αντικατάσταση των 11 ρωσικών Mi-35P, που παραλήφθηκαν το 2001, ήταν κατεπείγουσα αφού ο στόλος των ρωσικών ελικοπτέρων, και ειδικά η διαθεσιμότητα των μέσων, ταλανιζόταν σημαντικά τα τελευταία χρόνια εξαιτίας σημαντικών προβλημάτων. Πέραν της παλαιότητας του υλικού και των αναλογικών συστημάτων των ελικοπτέρων, η ρωσική πρακτική εργοστασιακής συντήρησης των ελικοπτέρων βάσει χρονικών πλαισίων αντί συγκεκριμένων ωρών πτήσης –όπως εφαρμόζεται στα πτητικά μέσα της Δύσης– δημιούργησε μεγάλες δυσκολίες στην επιχειρησιακή τους εκμετάλλευση, ενώ η όλη διαδικασία μεταφοράς των ελικοπτέρων στην Ρωσία για εργοστασιακή συντήρηση κατέστη οικονομικά δαπανηρή και ασύμφορη.
Επιπλέον, οι ανεξέλεγκτες τιμές που απαιτούσαν οι Ρώσοι για την προμήθεια ανταλλακτικών και τη επιθεώρηση των πτητικών μέσων και του υλικού, καθώς και η επιβολή εμπάργκο στις συναλλαγές με τη Ρωσία, κατέστησαν την πώληση των ρωσικών ελικοπτέρων επιβεβλημένη. Μια τέτοια ενέργεια απαιτούσε, βάσει της αρχικής σύμβασης που υπογράφτηκε για την απόκτησή τους, την έγκριση της Μόσχας, με αποτέλεσμα ο αριθμός των ενδιαφερόμενων χωρών να περιορίζονται σημαντικά. Τελικά, λόγω των παραδοσιακών δεσμών της Κύπρου με την Σερβία και την πρόσφατη προμήθεια οπλικών συστημάτων του Πυροβολικού για τις ανάγκες της ΕΦ, κατέστη δυνατή η πώληση των ρωσικών ελικοπτέρων στο Βελιγράδι, μαζί με όλα τα αποθέματα ανταλλακτικών και πυρομαχικών, έναντι ποσού €105 εκατ., όπως ανέφερε ο Σέρβος πρωθυπουργός Αλεξάντερ Βούτσιτς σε τελετή που πραγματοποιήθηκε στις 24 Νοεμβρίου 2023 στην αεροπορική βάση Betajnica της Σερβίας.
Η ένταξη σύγχρονων δικινητήριων ελικοπτέρων, και των υπερσύγχρονων οπλικών συστημάτων που φέρουν, στις τάξεις της Διοίκησης Αεροπορίας του ΓΕΕΦ και, ειδικά, η δυνατότητα εκτέλεσης αποστολών κατά τη διάρκεια της νύκτας, αποτελεί σημαντικό βήμα στην αποτρεπτική ικανότητα της ΕΦ, αφού η πώληση των ρωσικών ελικοπτέρων το 2023 συνοδεύτηκε, συγκυριακά, με την αποδέσμευση άλλων αντιαρματικών συστημάτων της Δύναμης λόγω της λήξης της ωφέλιμης ζωής των πυρομαχικών και του τερματισμού της παραγωγής νέων συστημάτων και πυραύλων από τις κατασκευάστριες εταιρείες. Εξού και η πρόσφατη αντικατάσταση παλαιών αντιαρματικών συστημάτων της ΕΦ με νέα υπερσύγχρονα συστήματα 5ης γενιάς όπως το ισραηλινό SPIKE LR2 και το γαλλικό ΑΚΕRON MP.
Τα νέα γαλλικά ελικόπτερα είναι εξοπλισμένα με μέσα επικοινωνιών και πυραυλικά συστήματα ισραηλινής κατασκευής καθώς και οπλικά συστήματα γαλλικής προέλευσης. Δύνανται να φέρουν συνδυασμό όπλων, όπως ισραηλινούς αντιαρματικούς πυραύλους SPIKE ER2 βεληνεκούς 16 χλμ., βελγικούς εκτοξευτές 12 σωλήνων ρουκετών 2,75 ιντσών (70 χιλ.) Thales FZ231 και εκτοξευτές 6 σωλήνων FZ606, που δύναται να αξιοποιούν κατευθυνόμενες ρουκέτες FZ275 LGR (laser guided rockets), καθώς και ατρακτίδια πολυβόλων 12,7 χιλ. ή πυροβόλων 20 χιλ.
SPIKE LR2, AKERON MP αλλά και εγχώριας κατασκευής RPG-7 και όλμοι 60 χιλ. στην Εθνική Φρουρά
Αναμφίβολα η προμήθεια 6 εξοπλισμένων ελικοπτέρων H145M ενισχύει σημαντικά τις αντιαρματικές δυνατότητες της ΕΦ αλλά το κύριο ερώτημα που αιωρείται είναι κατά πόσο η Δημοκρατία θα προχωρήσει στην άσκηση του δικαιώματος προαίρεσης για την απόκτηση 6 επιπλέον ελικοπτέρων, ώστε ο αριθμός τους να ανέλθει σε 12. Όπως έχει σήμερα η κατάσταση, χωρίς την αύξηση του ετήσιου ποσού που διατίθεται για σκοπούς Αμυντικής Θωράκισης, και λόγω άλλων πιεστικών εξοπλιστικών αναγκών, θεωρείται αβέβαιο αν θα ασκηθεί το δικαίωμα της προαίρεσης. Σε μια τέτοια περίπτωση –λαμβάνοντας υπόψη την παλαιότητα των τεσσάρων ελικοπτέρων Gazelle SA-342L1 και, ειδικά, τον τερματισμό παραγωγής των πυραύλων HOT-3 με τους οποίους εξοπλίζονται– ο περιορισμός του αριθμού των νέων ελικοπτέρων σε 6, που ισοδυναμεί στην πραγματικότητα με την επιχειρησιακή διάθεση 4 μόνο ελικοπτέρων –εφόσον όλα τα πτητικά μέσα απαιτούν, για σκοπούς ασφάλειας πτήσεων, τακτικούς αυστηρούς ελέγχους και επιμελή συντήρηση– θα πρέπει να εξεταστεί με μεγάλη προσοχή.
Επιπλέον, η ραγδαία μεταβολή της μορφής των πολεμικών συγκρούσεων τα τελευταία χρόνια και η υιοθέτηση νέων οπλικών τεχνολογιών, όπως εξοπλισμένων μη επανδρωμένων αεροχημάτων (EMEA) με έξυπνα πυρομαχικά, και κατευθυνόμενων ρουκετών πυροβολικού, αλλά και αυτοσχέδιων συστημάτων χαμηλού κόστους, όπως περιφερόμενων πυρομαχικών και εξοπλισμένων τετρακόπτερων FPV, δύναται να θέσει σε κίνδυνο την επιβιωσημότητα των νέων, χερσαίων, αντιαρματικών συστημάτων της ΕΦ. Επιπλέον, η αποτελεσματική αντιμετώπιση της δυσανάλογης απειλής των 300 αρμάτων μάχης και των 600 τεθωρακισμένων των Τουρκικών Δυνάμεων Κατοχής (ΤΔΚ) και η τρωτότητα των φίλιων, τεθωρακισμένων και μηχανοκίνητων, δυνάμεων ελιγμού –και των υπερσύγχρονων χερσαίων αντιαρματικών κλιμακίων– εξαιτίας της τουρκικής τεχνολογικής και αριθμητικής υπεροπλίας, απαιτούν πολύ προσεκτική εξέταση του ζητήματος των εναέριων αντιαρματικών – επιθετικών δυνατοτήτων της ΕΦ.
Η αποπληρωμή της προμήθειας των 6 ελικοπτέρων ύψους €140 εκατ., η οποία φαίνεται να έχει προγραμματιστεί στους ετήσιους προϋπολογισμούς των ετών 2022-2026, θα πρέπει λογικά να ολοκληρώνεται. Εφόσον, όμως, η Δημοκρατία συμφώνησε την πώληση των ρωσικών ελικοπτέρων στην Σερβία έναντι ποσού €105 εκατ., λογικά το ποσό αυτό δύναται να χρησιμοποιηθεί για την άσκηση της προαίρεσης των 6 επιπλέον ελικοπτέρων H145M (€140 εκατ.), εκτός και αν έχει αξιοποιηθεί για άλλα εξοπλιστικά προγράμματα.
Αδιαμφισβήτητα, η συνεχώς αυξανόμενη κατοχική απειλή και η ραγδαία εξέλιξη της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας δημιουργεί νέα δεδομένα στο Θέατρο Επιχειρήσεων της Κύπρου, όπου το ζήτημα της επιβιωσημότητας των φίλιων αντιαρματικών κλιμακίων καθίσταται κρίσιμης σημασίας. Εκτιμώντας τη δυσανάλογη τρωτότητα που εμφανίζουν στο σύγχρονο πεδίο μάχης τα τεθωρακισμένα και μηχανοκίνητα κλιμάκια ελιγμού (συμπεριλαμβάνονται και τα φίλια), η ΕΦ δύναται να επενδύσει επιχειρησιακά σε έξυπνα όπλα και ευφάνταστες τακτικές μικρών κλιμακίων, ώστε, αφενός, να αυξήσει την επιβιωσιμότητα των κρίσιμων αντιαρματικών της κλιμακίων και, αφετέρου, να δυνηθεί να καταστρέψει τα 900 και πλέον άρματα μάχης και τεθωρακισμένα των κλιμακίων ελιγμού των ΤΔΚ. Στο επιχειρησιακό ερώτημα της επιβίωσης των υπερσύγχρονων αντιαρματικών κλιμακίων της ΕΦ, θα πρέπει να εξεταστεί κατά πόσο τα εναέρια μέσα προσφέρουν μεγαλύτερα πλεονεκτήματα έναντι των χερσαίων τα οποία θα βρίσκονται συνεχώς υπό την επιτήρηση των εχθρικών εναέριων μέσων αναγνώρισης και στοχοποίησης.
