Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Στις 2 Σεπτεμβρίου, ο Πλωτάρχης ε.α. Παναγιώτης Σταμάτης ΠΝ, απέστειλε υπόμνημα προς τον ΥΕΘΑ Νίκο Δένδια, με συνημμένη Μηνυτήρια Αναφορά που κατέθεσε στις 20 Αυγούστου στον Άρειο Πάγο, για το «τεράστιο σκάνδαλο», όπως χαρακτηρίζει την ανάθεση συμβάσεως το 2015, με αντικείμενο την αναβάθμιση των αεροσκαφών P-3B του Πολεμικού Ναυτικού. Ο μηνυτής υποστηρίζει ότι έχει προσωπική γνώση και κρίση για το πρόγραμμα και ζητεί την απονομή δικαιοσύνης και τον ποινικό κολασμό «των εγκληματικών συμπεριφορών (πράξεων ή παραλείψεων) των εμπλεκομένων (του λευκού κολάρου “white-collar crime”), όσο ψηλά και αν ευρίσκονται».
Ο όρος “εγκλήματα λευκού κολάρου”, αναφέρεται σε εγκλήματα με οικονομικά κίνητρα, χωρίς άσκηση βίας, διαπραττόμενα από άτομα, επιχειρήσεις και κυβερνητικά στελέχη.
Στις 13 Οκτωβρίου 2014, το ΚΥΣΕΑ αποφάσισε την ενεργοποίηση του υποπρογράμματος κι ανέθεσε στον ΥΕΘΑ (Δημήτρης Αβραμόπουλος) την ανάληψη ενεργειών αρμοδιότητός του. Η απόφαση αφορούσε τον εκσυγχρονισμό μέχρι 5 αεροσκαφών και μεταξύ άλλων όριζε: «Το τελικό κόστος του υποπρογράμματος, μαζί με την εν συνεχεία υποστήριξη, να καθοριστεί στο στάδιο των διαπραγματεύσεων συναρτήσει του βαθμού ενσωμάτωσης/ ολοκλήρωσης νέων αισθητήρων, καταβάλλοντας κάθε προσπάθεια για τη μέγιστη συμπίεση των τιμών κάτω από τα 350.000.000 Ευρώ ή/και μέσω της επέκτασης του προγράμματος».
Στις 31 Οκτωβρίου, ο ΥΕΘΑ απεδέχθη την εισήγηση της Κεντρικής Γνωμοδοτικής Επιτροπής/ΓΔΑΕΕ κι ενέκρινε την τροποποίηση των όρων του υποπρογράμματος ως προς:
α) την χρονική διάρκεια (7,5 έτη για την απόδοση του συνόλου των εκσυγχρονισμένων αεροπλάνων) και
β) ως προς το τελικό κόστος, συμπεριλαμβανομένης της FOS, σε 499,8 εκατ. $ (393,54 εκατ. € με τιμές ισοτιμίας 1:1,27 της 30ής Οκτωβρίου 2014).
Εν τούτοις, σημειώνεται ότι η εξέλιξη της ισοτιμίας έως την απόφαση του ΚΥΣΕΑ τον Μάρτιο του 2015, είχε ως αποτέλεσμα το ποσό των 499,8 εκατ. $ να αντιστοιχεί σε 451 εκατ. €. Δηλαδή είχε επέλθει αύξηση κατά 14,5%.
Μετά την κατάθεση της Μηνυτήριας Αναφοράς στον Άρειο Πάγο, εμφανίστηκαν δημοσιεύματα που παρουσίαζαν την άποψη ότι το ΚΥΣΕΑ στις 15 Μαρτίου 2015 δεν αποφάσισε τίποτα περισσότερο από την ενεργοποίηση της αποφάσεως του ΚΥΣΕΑ της 13ης Οκτωβρίου 2014. Ο ισχυρισμός δεν έχει βάση, δεδομένου ότι κατά το παρελθόν έχουν υπάρξει αποφάσεις του ΚΥΣΕΑ για εξοπλιστικά προγράμματα, τα οποία όμως δεν υλοποιήθηκαν επειδή δεν συμβασιοποιήθηκαν.
Εκτός αυτού όμως, διαπιστώνεται ότι ακόμη και αν δεχθεί κανείς πως η βάση όλων είναι η απόφαση ΚΥΣΕΑ της 13ης Οκτωβρίου 2014, αυτή αναφέρει ρητώς διαφορετικό τελικό κόστος. Το ΚΥΣΕΑ στις 15 Μαρτίου 2015 ενέκρινε κι ανατέθηκε σύμβαση κόστους 393,54 εκατ. €, δηλαδή αυξημένο κατά 43,54 εκατ. € (12,5%). Το ότι η αύξηση κόστους είχε εγκριθεί από τον ΥΕΘΑ Δημήτρη Αβραμόπουλο στις 31 Οκτωβρίου, συνιστά απλή απόφαση υπουργού η οποία δεν εγκρίθηκε σε επίπεδο ΚΥΣΕΑ παρά μόνο στις 15 Μαρτίου 2015.
Επομένως, οι υπογράψαντες την απόφαση του ΚΥΣΕΑ της 15ης Μαρτίου 2015, φέρουν την ευθύνη για την συγκεκριμένη αύξηση του κόστους κατά 43,54 εκατ. € αλλά και για την επιπλέον πρόσθετη επιβάρυνση με άλλα 51 εκατ. € λόγω της εν τω μεταξύ μεταβολής στην ισοτιμία δολαρίου/ ευρώ. Συνολικώς, μεταξύ των αποφάσεων των δύο ΚΥΣΕΑ, παρουσιάζεται αύξηση του κόστους κατά 95 περίπου εκατ. €.
Το δεύτερο ιδιαιτέρου ενδιαφέροντος σημείο, είναι ότι μετά την απόφαση του ΚΥΣΕΑ στις 15 Μαρτίου 2015, η κατακυρωτική απόφαση του ΥΠΕΘΑ/ΓΔΑΕΕ της ίδιας ημέρας, μεταξύ άλλων εγκρίνει και κατακυρώνει «Την απαλλαγή του Υπουργείου Άμυνας της κυβέρνησης των ΗΠΑ από την υποχρέωση καταβολής εγγυήσεων για την LOA GR-P-GLI σε εφαρμογή της παραγράφου 13 του άρθρου 33 του ν. 3433/2006».
Τοιουτοτρόπως, ως αποτέλεσμα και της αποφάσεως του ΚΥΣΕΑ της 15ης Μαρτίου 2015, η ελληνική κυβέρνηση αποδέχθηκε ότι στην διακρατική σύμβαση, στην οποία τυπικώς την ευθύνη εγγυήσεως δεν έχει ούτε η αμερικανική εταιρεία (Lockheed Martin) που εκτελεί το έργο, δεν θα έχει δυνατότητα αναζητήσεως ευθυνών και απολογισμού.
Το κατά πόσο τα ανωτέρω συνιστούν το έγκλημα της απιστίας εις βάρος του Ελληνικού Δημοσίου, είναι ζήτημα που θα διερευνηθεί από τον ανακριτή της υποθέσεως και θα το κρίνει ο Άρειος Πάγος. Για οικονομικές πτυχές τέτοιων προγραμμάτων, η εμπειρία σε ανάλογες περιπτώσεις του παρελθόντος, δείχνει ότι παρόμοιες πράξεις καλύπτονται ευχερώς από τον χαρακτηρισμό της απλής παραβάσεως κανονιστικής διατάξεως. Δεν υφίσταται δηλαδή, εγκληματική πράξη.
Η όλη διερεύνηση τέτοιων υποθέσεων, είναι εξαιρετικά δύσκολη, λόγω των περίπλοκων διαδικασιών και της μικρής επαφής με αυτές εκ μέρους των ανακριτών. Για την ουσιαστική υποβοήθηση του ανακριτικού έργου, οι μόνοι που μπορούν να προσφέρουν καθοδήγηση για τα “κρίσιμα” ή “κομβικά” σημεία μιας τέτοιας υποθέσεως, είναι τα έμπειρα στελέχη της ΓΔΑΕΕ. Μόνο με την πρόθυμη συνεργασία του ΥΠΕΘΑ και της ΓΔΑΕΕ, μπορεί να διεξαχθεί επισταμένη έρευνα. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο ο μηνυτής, στο υπόμνημά του προς τον ΥΕΘΑ Νίκο Δένδια, του ζητεί να ενεργήσει άμεσα για την υποστήριξη του ανακριτικού έργου, με συγκέντρωση κι αποστολή στην Δικαιοσύνη όλων των εγγράφων κ.λπ. Πρόκειται για ουσιώδη προϋπόθεση, όπως έδειξε και η ανάλογη εξουσιοδότηση που διέταξε επί των ημερών του και ο ΥΕΘΑ Πάνος Καμμένος, κατά την διερεύνηση όλων των φακέλων των εξοπλιστικών προγραμμάτων την εποχή εκείνη.
Συνοψίζοντας, για το οικονομικό σκέλος της συμβάσεως, οι αρμόδιοι αποφεύγουν να διευκρινίσουν τί πληρωμές έχουν γίνει μέχρι σήμερα, ιδίως από την στιγμή που αποπληρωμή προβλεπόταν μέχρι το 2021. Έχει αναφερθεί ότι επειδή πρόκειται για σύμβαση FMS, το τελικό κόστος θα διαμορφωθεί στο τέλος του προγράμματος, όταν υπάρχουν διαθέσιμα όλα τα δεδομένα. Επιπλέον, αποφεύγεται να δοθούν στοιχεία για τροποποιήσεις που τυχόν έχουν γίνει στην σύμβαση και αν αυτές συνεπάγονται μεταβολή του κόστους. Εάν ληφθεί υπ’ όψιν και η αλλαγή της ισοτιμίας στο διάστημα μέχρι να υπογραφεί η σύμβαση, είναι ακόμη πιο ενδιαφέρον να διαπιστωθούν οι πληρωμές – εκταμιεύσεις που έχουν γίνει. Όλα αυτά, μετά και την καθυστέρηση που έχει παρουσιάσει το πρόγραμμα, έχουν προκαλέσει αρνητικές εντυπώσεις και ένα “τοξικό κλίμα”, επειδή έχει επιδιωχθεί οι ευθύνες για τις καθυστερήσεις να αποδίδονται μόνο στην ΕΑΒ. Την ατμόσφαιρα, “επιβαρύνει” πλέον η Μηνυτήρια Αναφορά και η έρευνα που συνεπάγεται.
Ήδη, πληροφορίες του ΔΟΥΡΕΙΟΥ ΙΠΠΟΥ αναφέρουν ότι η προγραμματισμένη έναρξη των πτητικών δοκιμών του πρώτου εκσυγχρονισμένου αεροπλάνου, που σχεδιαζόταν για τον τρέχοντα μήνα, όπως είχαμε γράψει, θα καθυστερήσει κι άλλο. Η διαδικασία έχει μεταφερθεί για τον Δεκέμβριο και μετά.
Το ΥΠΕΘΑ δεν έχει καμμία εγγύηση στα χέρια του για την σύμβαση και καθώς τα αεροπλάνα βγάζουν διαρκώς προβλήματα, ανεξαρτήτως του αποτελέσματος της έρευνας από πλευράς Δικαιοσύνης, ο κίνδυνος για το πρόγραμμα, όπου κανείς δεν εμφανίζεται να έχει ευθύνη, είναι κανείς στο τέλος να μην διακινδυνεύσει να συνδέσει το όνομά του με την ευθύνη της τυπικής παραλαβής των αεροπλάνων…
