Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Σε δημοσίευμα του αμυντικού συντάκτη Michel Cabirol στο φύλλο της γαλλικής La Tribune της 1ης Οκτωβρίου, υποστηρίχθηκε ότι ο τερματισμός των συζητήσεων της Αθήνας με την Γαλλία τον Ιούλιο του 2020 για την προμήθεια 2 φρεγατών Belh@rra HN οφείλεται σε αμερικανική παρέμβαση. Ο συντάκτης αποδίδει την εξέλιξη, αφενός σε προσπάθεια επιβολής της προτάσεως της Lockheed Martin, αφετέρου στις αντιρρήσεις των ΗΠΑ για την απόκτηση πυραύλων πλεύσεως MdCN που θα έφεραν οι γαλλικές φρεγάτες. Ο Cabirol επικαλείται για αυτά, “πληροφορίες” του.
Το δημοσίευμα ανέφερε: “Σύμφωνα με πληροφορίες μας, η Ουάσιγκτον εκτροχίασε μια αμοιβαία συμφωνία συμβάσεως μεταξύ της Naval Group και της Αθήνας τον Ιούλιο του 2020. Τρεις ημέρες πριν την υπογραφή συμβάσεως για δύο FDI οπλισμένες με βλήματα πλεύσεως MdCN, οι Ηνωμένες Πολιτείες απαγόρευσαν αυτή την προμήθεια από την Ελλάδα. Είχαν προσπαθήσει ήδη να επιβάλουν την Lockheed Martin. Ματαίως, αλλά δεν είχαν αμφιβολία ότι οι Έλληνες θα διέθεταν ένα πολύ ικανότερο οπλοστάσιο (MdCN) έναντι του τουρκικού στρατεύματος σε μια τέτοια συγκρουσιακή περιοχή. Τοιουτοτρόπως η Γαλλία θα έχανε το ασυναγώνιστο συγκριτικό πλεονέκτημά της για τους Έλληνες. Ειδικώς καθώς η FDI παραμένει ακριβή. Για να ξεφύγουν από αυτό το χάος, οι Έλληνες διέσπειραν και αυτοί το μήνυμα στα τοπικά μέσα ενημέρωσης ότι η FDI ήταν πολύ ακριβή.
Ως αντιστάθμισμα, η Αθήνα εξέφρασε ταχέως την επιθυμία να αγοράσει Rafale (18, περιλαμβάνοντας 12 μεταχειρισμένα) αλλά εκκίνησε μια διεθνή πρόσκληση για προσφορές εκσυγχρονισμού του στόλου της ώστε να φέρει στο παιχνίδι Αμερικανούς βιομηχάνους. Η Lockheed Martin, καλώς εδραιωμένη στην Αθήνα, η οποία αποτελεί άνδρο Αμερικανών κατασκόπων, συμμετείχε σε αυτήν προσφέροντας μια φρεγάτα προερχομένη από το LCS (Πλοίο Παράκτιας Μάχης) του Ναυτικού. Στις διάφορες προσφορές της, η Γαλλία δεν προσέφερε ποτέ ξανά στην Ελλάδα το θαμμένο από τις Ηνωμένες Πολιτείες MdCN, Στο μνημόνιο κατανοήσεως που υπεγράφη την Τρίτη, η Ελληνική FDI θα είναι εξοπλισμένη με 18 αντιαεροπορικά και αντιβαλλιστικά βλήματα Aster και βλήματα επιφανείας – επιφανείας Exocet MM40 Block 3c”.
Το δημοσίευμα δείχνει να ακροβατεί σε πραγματικά στοιχεία που όμως συνδυάζονται με συζητήσιμης βασιμότητος στοιχεία τα οποία αποδίδονται σε “πληροφορίες”. Η αμερικανική παρέμβαση και η ματαίωση της προμήθειας των 2 Belh@rra HN είναι μάλλον προφανή, από την στιγμή δε που ο ίδιος ο Έλληνας πρωθυπουργός είχε θέσει στον πρόεδρο Μπάιντεν κατά την επίσκεψή του στην Ουάσιγκτον τον Ιανουάριο του 2020 θέμα συνεργασίας στα ελληνικά ναυπηγεία, που ασφαλώς είχε προέκταση στα ναυτικά εξοπλιστικά προγράμματα της χώρας. Είναι επίσης γνωστό ότι η Lockheed Martin είχε εκδηλώσει ενδιαφέρον για την πώληση φρεγατών από το 2019 τουλάχιστον. Δεν μπορεί να αμφισβητηθεί επίσης το γεγονός ότι η κυβέρνηση Μητσοτάκη έλαβε σοβαρά υπ’ όψιν τον συνδυασμό του προγράμματος 4 νέων φρεγατών που ανακοίνωσε, με την προοπτική αμερικανικών επενδύσεων στα Ναυπηγεία Ελευσίνος.
Άλλο πραγματικό δεδομένο, είναι ότι η κυβέρνηση εκδήλωσε ενδιαφέρον για την εντελώς απρογραμμάτιστη προμήθεια μιας μόλις Μοίρας Rafale, επειδή μετά την ματαίωση των Belh@rra HN εκφράσθηκε σε υψηλό επίπεδο η γαλλική δυσαρέσκεια.
Εν τούτοις, ο εντοπισμός του βλήματος MdCN ως σημείο ιδιαιτέρας τριβής από αμερικανικής πλευράς, με τον απαξιωτικό χαρακτηρισμό της ελληνικής πρωτευούσης ως άνδρο Αμερικανών κατασκόπων, παραπέμπει σαφώς σε στοιχείο εντυπωσιασμού ενταγμένο μάλλον στο αντιαμερικανικό κλίμα που επικρατεί στην Γαλλία μετά την συμφωνία AUKUS. Η κατηγορία είναι υποτιμητική για την ελληνική κυβέρνηση αλλά δεν αντέχει στην λογική, καθώς η Αθήνα παραμέρισε την αμερικανική ανταγωνιστική υποψηφιότητα και όπως έχει δείξει η παλαιά προμήθεια βλημάτων SCLAP EG για την Πολεμική Αεροπορία, πρακτικώς δεν υπήρχε πολιτικό ζήτημα προμήθειας και των MdCN.
Ο ίδιος ο Cabirol έχει περιγράψει τους πρακτικούς και ουσιαστικούς λόγους για τους οποίους η πρόταση για 2 Belh@rra ΗΝ δεν ήταν ιδιαιτέρως ελκυστική για την Αθήνα. Στις 16 Ιουλίου 2020 έγραφε: “Το ύψος συμβάσεως περιλαμβάνει αναπτυξιακό κόστος των FDI και τον Scalp Naval στην FDI καθώς και το κόστος ολοκληρώσεως κύριου εξοπλισμού ξένης προελεύσεως […] Οι Έλληνες θεωρούν την τιμή των δύο FDI πολύ ακριβή και ανεπαρκείς και σκληρές τις ρήτρες χρηματοδοτήσεως“.
Είναι γνωστό ότι η ελληνική διαμόρφωση Belh@rra ΗΝ περιελάμβανε εκτενείς τροποποιήσεις σε σχέση με το βασικό σχέδιο της διαμορφώσεως της FDI για το Γαλλικό Ναυτικό, αυξάνοντας σοβαρά το κόστος. Προβλεπόταν ένα επιπλέον σύστημα καθέτου εκτοξεύσεως βλημάτων Sylver A50 αλλά και ένα Sylver A70, με το τελευταίο να απαιτεί ολοκλήρωση, όπως και το αμερικανικό αντιβληματικό σύστημα RAM ενώ φυσικά πρόσθετο κόστος προκαλούσε η προσθήκη των MdCN. Για το τελευταίο όμως, δεν υπήρχε απολύτως κατασταλαγμένη απαίτηση από πλευράς Πολεμικού Ναυτικού.
Υπήρχε λοιπόν όντως ζήτημα κόστους και γι’ αυτό η Naval Group στις νέες προσφορές της πρότεινε μια διαμόρφωση με λιγότερες διαφοροποιήσεις στην FDI HN. Ο Sylver A70 αποκλείσθηκε και μαζί το βλήμα MdCN, αποκλείσθηκαν βλήματα επιφανείας – αέρος που απαιτούν πρόσθετο κόστος ολοκληρώσεως και πιστοποιήσεως όπως το VL MICA NG, η ολοκλήρωση του συστήματος RAM δεν είναι γνωστό σε τι βαθμό θα ισχύει ενώ η γαλλική πλευρά εγκατέλειψε υπερβολικές αξιώσεις για επιβάρυνση του πελάτη. Επιπλέον, εάν ισχύει ο αριθμός των μόνο 18 βλημάτων Aster 30 Block 1 για κάθε φρεγάτα, η επιλογή συμβάλει την συγκράτηση του συνολικού ύψους συμβάσεως και πιθανώς αφέθηκε σε δεύτερο χρόνο η συμπλήρωση με προμήθεια της βελτιωμένης εκδόσεως Aster 30 Block 1NT (για την οποία ακόμη δεν έχει ανατεθεί σύμβαση από την Γαλλία) ή VL MICA NG.
Πέραν της οικονομικής διαστάσεως, η πρόταση της Naval Group απολάμβανε τώρα περισσότερης πολιτικής υποστηρίξεως από το Ελιζέ. Η γαλλική κυβέρνηση ενέκρινε την εκτροπή του προγράμματος ναυπηγήσεως FDI για το Γαλλικό Ναυτικό, ώστε οι 2η και 3η κατά σειρά ναυπηγήσεως φρεγάτες, να μπορούν να παραδοθούν στην Ελλάδα εντός του 2025 και η τρίτη το 2026.
Ενδιαφέρον έχει το ότι ο Cabirol, στο προχθεσινό δημοσίευμά του, συνδέει ευθέως την ελληνογαλλική συμφωνία, με προηγηθείσα συνεννόηση σε επίπεδο κορυφής μεταξύ Μακρόν – Μπάιντεν: “Για την Γαλλία, τα πάντα επιταχύνθηκαν μετά την τηλεφωνική επικοινωνία στις 22 Σεπτεμβρίου μεταξύ Εμανουέλ Μακρόν και Τζο Μπάιντεν. Έξι ημέρες μετά την έναυση της κρίσεως των υποβρυχίων, οι δύο επικεφαλής κρατών ανακοίνωσαν “δεσμεύσεις” για την αποκατάσταση σταθερής εμπιστοσύνης, με τον πρόεδρο των ΗΠΑ να ελπίζει τώρα σε “επιστροφή στην ομαλότητα”. Θα ήταν δύσκολο να δει κανείς τις ΗΠΑ να τορπιλίζουν πάλι μια προσφορά από το Παρίσι [στην Ελλάδα]… Το περιβάλλον είναι τώρα ιδανικά ευνοϊκό για την επανάκαμψη του Παρισιού στην Ελλάδα και η ευκαιρία είναι πολύ καλή για την Αθήνα, η οποία παραμένει επιφυλακτική για την ποιότητα της αμερικανικής προσφοράς. Η διέξοδος από την κρίση μεταξύ Γαλλίας και Ηνωμένων Πολιτειών θα πάρει “χρόνο” και απαιτεί “πράξεις”, επιβεβαιώνει στις 23 Σεπτεμβρίου ο επικεφαλής της γαλλικής διπλωματίας Ζαν-Ιβ Λε Ντριάν στον Αμερικανό ομόλογό του Άντονι Μπλίνκεν, κατά τη διάρκεια διμερούς συνέντευξης στην Νέα Υόρκη. Το γαλλικό μήνυμα είναι σαφές. Ο Εμμανουέλ Μακρόν πιάνει την μπάλα με άλμα. Έλαβε την σύμφωνη γνώμη του Τζο Μπάιντεν για την Ελλάδα ή άρπαξε την ευκαιρία; Δεν έχει σημασία. Ο αρχηγός του κράτους πιστεύει ότι πρέπει να προχωρήσει γρήγορα, πολύ γρήγορα, διαφορετικά η πόρτα κινδυνεύει να κλείσει γρήγορα στην Ελλάδα. Τηλεφώνησε αμέσως μετά (Πέμπτη;) στους CEO της Naval Group και της MBDA, Pierre Eric Pommellet και Eric Béranger, σύμφωνα με τις πληροφορίες μας, για να τους ζητήσει να καταβάλουν προσπάθειες για την εμπορική τους προσφορά στην Ελλάδα. Οι δύο κατασκευαστές πρέπει σαφώς να βελτιώσουν την προσφορά τους για να περιορίσουν την ελληνική απροθυμία. Η έκπτωση θα μπορούσε να προσεγγίσει το 20%, μας είπαν στη La Tribune. Το οποίο είναι πολύ ουσιαστικό και προφανώς θα έκανε την Αθήνα ευτυχισμένη. Η Naval Group (το 62,25% του κεφαλαίου ανήκει στο Δημόσιο) εκτελεί ενώ η MBDA πρέπει να ζητήσει άδεια από τους μετόχους της (Airbus, BAE Systems και Leonardo). Στη συνέχεια, το Σαββατοκύριακο 25/26 Σεπτεμβρίου, Έλληνες και Γάλλοι συναντιούνται κρυφά στο Παρίσι για να διαπραγματευτούν υπό πίεση από τα Ηλύσια, που θέλει πολύ γρήγορα αποτέλεσμα. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δέχεται επίσης στις 27 Σεπτεμβρίου τον Έλληνα Πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη, για να εγκαινιάσει την έκθεση “Παρίσι – Αθήνα η γέννηση της Σύγχρονης Ελλάδος” στο Μουσείο του Λούβρου. Τα εγκαίνια διαδέχεται ένα δείπνο εργασίας στα Ηλύσια, σύμφωνα με δελτίο Τύπου που εκδόθηκε στις 25 Σεπτεμβρίου. Στην αρχή των διαπραγματεύσεων, υπήρξε συζήτηση για τρεις FDI (συν μία οπσιόν) και τρεις κορβέτες Gowind (συν μία οπσιόν) και αναφέρονται στο Mνημόνιο Κατανοήσεως (MoU). Αλλά οι διαπραγματεύσεις για τις κορβέτες είναι αρκετά ανώριμες για να είναι επιτυχείς και να περιληφθούν στο MoU. Ειδικώς καθώς η Αθήνα επιθυμεί να ναυπηγηθούν σε ελληνικά ναυπηγεία. Πολύ περίπλοκο για να γίνει διαπραγμάτευση τόσο γρήγορα. Εξαφανίζονται [οι κορβέτες] αλλά δεν θάβεται το σχέδιο. Παραμένουν οι τρεις FDI, οι οποίες πρέπει να ενταχθούν στον φάκελο των 3 δισεκατομμυρίων ευρώ. Αργά την Δευτέρα, επέρχεται συμφωνία και αρχίζουν να εμφανίζονται οι πρώτες διαρροές στον ελληνικό Τύπου, που είναι πάντα καλά πληροφορημένος από τους διαδρόμους του Ελληνικού Υπουργείου Αμύνης. Νωρίς το απόγευμα της Δευτέρας, η Προεδρία της Δημοκρατίας ανακοινώνει σε δελτίο Τύπου ότι ο Εμμανουέλ Μακρόν θα υποδεχθεί τον Κυριάκο Μητσοτάκη την Τρίτη στο ανάκτορο των Ηλυσίων για κοινή συνέντευξη και κατόπιν κοινές ανακοινώσεις στον Τύπο. Η συμφωνία ολοκληρώθηκε 15 έτη μετά τις πρώτες διαπραγματεύσεις της Naval Group (τότε DCNS) και της Ελλάδος για την πώληση 4 ως 6 φρεγατών FREMM. Ή σχεδόν. Επειδή Παρίσι και Αθήνα έχουν τρεις μήνες για να ενδυναμώσουν το MoU και ως εκ τούτου να υπογράψουν τελική σύμβαση. Επί της αρχής…”.
Είναι σαφές ότι η κυβερνητική επιλογή των FDI για το πρόγραμμα νέας φρεγάτας του Πολεμικού Ναυτικού στηρίχθηκε σαφώς σε πολιτικά κριτήρια. Όχι μόνο επειδή συνδυάσθηκε ευθέως με την πολύ σημαντική ευρύτερη διμερή συμφωνία που υπεγράφη μεταξύ των δύο χωρών και προβλέπει ρήτρα αμυντικής συνδρομής αλλά και επειδή πρώτη επιλογή του Πολεμικού Ναυτικού αποτελούσε η πρόταση φρεγάτας της ολλανδικής Damen.
Πως ο Βενιζέλος με πολιτική απόφαση επέλεξε τo 1929 τα λάθος αντιτορπιλλικά
