Ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας, Νίκος Δένδιας, είχε συζήτηση σήμερα με τον δημοσιογράφο Βασίλη Νέδο, με θέμα «Η νέα ελληνική πολιτική αποτροπής και η Ατζέντα 2030» στο πλαίσιο της Έκθεσης DEFEA 2025.
Ακολουθεί το κείμενο της συζήτησης:
ΒΑΣΙΛΗΣ ΝΕΔΟΣ: Κύριε Υπουργέ, καλώς ήρθατε στη συζήτησή μας. Έχει περάσει ένας περίπου χρόνος από την τελευταία φορά που κάναμε μία συζήτηση ανάλογη, στο πλαίσιο πάλι της DEFEA, αλλά σε έναν άλλο χώρο, στα νότια της Αθήνας εκείνη τη φορά. Και έχω να πω ότι σε ρητορικό επίπεδο τουλάχιστον, από τότε μέχρι σήμερα ένα χρόνο μετά, έχουν εξαγγελθεί και έχουν γίνει και πάρα πολλά πράγματα.
Επίκεντρο αυτής της πολιτικής που έχετε και εσείς εξαγγείλει και υποστηρίζει και όλη η Κυβέρνηση, είναι αυτή η μεταρρύθμιση, η αναμόρφωση των Ενόπλων Δυνάμεων και σε επίπεδο οργάνωσης και σε επίπεδο εξοπλισμών, που ονομάζεται πολύ σύντομα, ως «Ατζέντα 2030». Ήθελα να μας πείτε δύο πράγματα για τα επόμενα βήματα στην πορεία της Ατζέντας 2030, δεδομένου ότι υπάρχουν και πάρα πολλοί που ενδιαφέρονται για να ακούσουν.
ΝΙΚΟΣ ΔΕΝΔΙΑΣ: Σας ευχαριστώ πολύ που παρατηρείτε ότι έχουν γίνει βήματα και τολμώ να πω σημαντικά βήματα. Αν κοιτάξουμε πίσω έχει δημιουργηθεί και νομίζω έχει αναπτυχθεί το ΕΛΚΑΚ, πολύ σημαντικό για εμάς. Δηλαδή η αντιμετώπιση της καινοτομίας ως παράγοντα δυνατοτήτων αποτροπής, αλλά και οικονομικής ανάπτυξης. Έχει εγκριθεί, αφού ενημερώθηκε η Βουλή των Ελλήνων, η νέα Δομή Δυνάμεων, που είναι σημαντικό μεταρρυθμιστικό βήμα και συνδυάστηκε με τις συγχωνεύσεις στρατοπέδων και μονάδων.
Έχει προχωρήσει το δωδεκαετές συν οκτώ επιπλέον χρόνια Εξοπλιστικό, το οποίο για πρώτη φορά στην ελληνική ιστορία, δίνει μια σαφέστατη ορατότητα πού πάμε, προς τα πού πάμε, τι θέλουμε να κάνουμε και επίσης τώρα που συζητάμε, αύριο ελπίζω ότι η Βουλή των Ελλήνων θα ψηφίσει τη μεταρρύθμιση στο υγειονομικό κομμάτι των Ενόπλων Δυνάμεων.
Εκεί είμαστε σήμερα.
Έρχονται τα εξής:
Πρώτον, η αλλαγή στον τρόπο διαχείρισης το μεγάλου κεφαλαίου της ακίνητης περιουσίας των Ενόπλων Δυνάμεων. Γιατί; Γιατί χρειαζόμαστε πόρους για να βελτιώσουμε τη μισθοδοσία και το επίπεδο ζωής των στελεχών μας. Όταν κάναμε τις συγχωνεύσεις στρατοπέδων, έλεγα ότι αυτά τα οποία θα εξοικονομηθούν θα επιστραφούν στα στελέχη. Τότε δεν έγινε πιστευτό. Βεβαίως έχει ανακοινωθεί, θα νομοθετηθεί. 160 εκατομμύρια ευρώ το προϊόν του περισσεύματος επεστράφη, επιστρέφεται στα στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων. Η ίδια λογική αφορά και τη διαχείριση της ακίνητης περιουσίας. Χρειαζόμαστε πόρους για να βελτιώσουμε το επίπεδο ζωής των στελεχών μας.
Το δεύτερο, το οποίο είναι μπροστά μας, είναι η αλλαγή στη θητεία. Από τη θητεία-αγγαρεία, όπως λέμε, στη θητεία-ευκαιρία. Δηλαδή έναν νέο τρόπο που ο Έλληνας πολίτης θα υπηρετεί την πατρίδα του, που θα έχει νόημα. Θα έχει νόημα για την Πατρίδα, ένας νέος κύκλος εκπαίδευσης, ένας στρατιώτης του 21ου αιώνα, θα έχει νόημα και για τον ίδιο. Θα αποκτά προσόντα, τα οποία θα του επιτρέπουν στην αγορά εργασίας μετά να είναι χρήσιμος στον εαυτό του και χρήσιμος στην κοινωνία.
Μετά τη θητεία θα πάμε στην εφεδρεία και στην Εθνοφυλακή. Ήδη εδώ και λίγες μέρες στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων έγινε μια μεγάλη ημερίδα που εξετάζει πώς μπορούμε να βελτιώσουμε το θεσμό της εφεδρείας.
Έχουμε θέσει ένα στόχο, να έχουμε ένα αριθμό 150 χιλιάδων ενεργών εφέδρων, εκπαιδευμένων ενεργών εφέδρων, οι οποίοι θα βοηθάνε τον ενεργό στρατό και βεβαίως όλα αυτά συνδυάζονται με ένα νέο μισθολόγιο για τα στελέχη των ενόπλων δυνάμεων και επίσης ένα νέο career path για τα στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων.
Διότι έχουν αλλάξει όλα πλέον, τα στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων στην πραγματικότητα στην μεγάλη τους πλειοψηφία θα είναι χειριστές προϊόντων προηγμένης τεχνολογίας. Η εικόνα του στρατού του 19ου και του 20ου αιώνα δεν έχει καμία σχέση με τον Στρατό, το Ναυτικό, την Αεροπορία του 21ου αιώνα.
Και νομίζω ότι με αυτά θα έχουμε ολοκληρώσει έναν κύκλο δραστηριότητας, που οδηγεί προς το 2030. Δεν σας κρύβω ότι θα υπάρξει επίσης ένας δεύτερος κύκλος συγχώνευσης στρατοπέδων και νέων εξοικονομήσεων. Πάλι το περίσσευμα που θα δημιουργηθεί και από αυτό τον κύκλο θα βελτιώσει περαιτέρω τις αποδοχές των στελεχών μας.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΝΕΔΟΣ: Ένα δεύτερο πράγμα που ήθελα να ρωτήσω και σχετίζεται περισσότερο και με τα εξοπλιστικά και βεβαίως με την προσπάθεια αναδιοργάνωσης στην οποία αναφερθήκατε ακροθιγώς, έχει να κάνει με την βοήθεια της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας. Αναφέρατε κι έχει θεσμοθετηθεί κιόλας ότι πρέπει 25% των δαπανών, των χρημάτων, των πόρων, των προσπαθειών που γίνονται…
ΝΙΚΟΣ ΔΕΝΔΙΑΣ: Αυτή είναι η φιλοδοξία μας κ. Νέδο.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΝΕΔΟΣ: Πώς μπορείτε να το διασφαλίσετε αυτό; Διότι έχουμε ακούσει ξανά στο παρελθόν τέτοιες εξαγγελίες και προσπάθειες.
ΝΙΚΟΣ ΔΕΝΔΙΑΣ: Σωστά! Κατ’ αρχήν αυτό αφορά ένα στόχο που αναφέρεται συνολικά στο εξοπλιστικό. Υπάρχουν τμήματα του εξοπλιστικού, στο οποίο η ελληνική αμυντική βιομηχανία, το ελληνικό οικοσύστημα, μπορεί να πάρει το 100%. Ό,τι αφορά τον σύγχρονο στρατιώτη, το οποίο είναι περίπου 300 εκατομμύρια αν θυμάμαι καλά απέξω στο εξοπλιστικό, μπορεί όλο να πραγματοποιηθεί, να εξυπηρετηθεί από την ελληνική αμυντική βιομηχανία στο σύνολό του.
Υπάρχουν άλλα προγράμματα που το ποσοστό θα είναι λιγότερο, όμως μεσοσταθμικά αυτή είναι η στόχευσή μας, το 25%. Και νομίζω ότι είναι επιτεύξιμο.
Βεβαίως βασιζόμαστε και σε κάτι επιπλέον, ότι δίνοντας μια ορατότητα στην ελληνική αμυντική βιομηχανία, στο ελληνικό οικοσύστημα σε ορίζοντα 20 ετών, θα επενδύσει και θα είναι έτοιμο να παράσχει προϊόντα και υπηρεσίες που σήμερα δεν είναι έτοιμο να τα κάνει, να τα παράσχει.
Όπως επίσης το είπα επανειλημμένως, δεν στοχεύουμε κύριε Νέδο μόνο στην μικρή, ας είμαστε ειλικρινείς, ελληνική αγορά. Στοχεύουμε σε μια εξαγωγική δραστηριότητα. Δηλαδή οι αμυντικές δαπάνες πρέπει να είναι μόχλευση αναπτυξιακής δραστηριότητας, δημιουργίας πλούτου, δημιουργίας θέσεων εργασίας και εξαγωγών.
Η Ελλάδα πάσχει διαχρονικά από το έλλειμμα του ισοζυγίου εξωτερικών πληρωμών. Μια χώρα που πάσχει εκεί, πάσχει βαθιά. Αυτό πρέπει να διορθωθεί. Είναι πρόβλημα στο οικονομικό μοντέλο ανάπτυξης της χώρας. Πρέπει στο βαθμό που μας αναλογεί στο Υπουργείο Εθνικής Άμυνας να συνεισφέρουμε και εμείς στη διόρθωσή του.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΝΕΔΟΣ: Άρα εκείνο που λέτε είναι ότι πρέπει με κάποιο τρόπο η εγχώρια αμυντική βιομηχανία να συνεισφέρει στο να μεγαλώσει η πίτα. Δηλαδή να μεγαλώσει το ΑΕΠ.
ΝΙΚΟΣ ΔΕΝΔΙΑΣ: Μάλιστα, το λέτε πάρα πολύ κατανοητά στο μέσο άνθρωπο. Να μεγαλώσει η πίτα.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΝΕΔΟΣ: Και αντιλαμβάνομαι ότι αυτό δεν έχει να κάνει μόνο με ας πούμε μεγάλα προγράμματα ας μου επιτραπεί χωρίς να υποβαθμίζω τη σημασία τους, της δεύτερης βιομηχανικής επανάστασης, αλλά μιλάμε για καινοτομία, προστιθέμενη αξία.
ΝΙΚΟΣ ΔΕΝΔΙΑΣ: Μάλιστα! Μα εκεί θα κριθούν όλα, κύριε Νέδο. Το βλέπουμε στη σημερινή σύγκρουση, ας πάρουμε την Ουκρανία ως παράδειγμα.
Τα drones, τα “first personal view” που είναι το κύριο όπλο, είναι το κύριο όπλο του Πεζικού που αυτή τη στιγμή μάχεται στην Ουκρανία, δεν είναι το όπλο όπως ήταν παλιά. Πρέπει να πάμε σε μια άλλη λογική -και αυτό προσφέρει η Ατζέντα 2030- που θα οδηγήσει σε μια άλλη δυνατότητα. Είναι μια διαφορετική κουλτούρα αντιμετώπισης της ανάγκης της χώρας η άμυνα.
Αλλά επίσης πάρα πολλά από αυτά τα προϊόντα είναι προϊόντα τα οποία είναι διπλής χρήσης. Δηλαδή δεν αφορούν μόνο τις ανάγκες της Άμυνας, μπορούν να έχουν και εμπορική χρήση εκτός αυτού του κομματιού.
Άρα μιλάμε για μια πολύ μεγαλύτερη αγορά. Και επίσης προσβλέπουμε σε συνεργασία με οικοσυστήματα αλλά και με αγορές, για να μην κρυβόμαστε, άλλων χωρών.
Να σας πω ένα παράδειγμα το οποίο είναι προφανές. Την προηγούμενη Παρασκευή με επισκέφθηκε ο Εμιρατινός Υπουργός στο Υπουργείο Εθνικής Άμυνας. Θα ανέμενε κανείς να είναι ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας των Εμιράτων. Δεν ήταν ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας, ήταν ο Υπουργός Επενδύσεων των Εμιράτων. Και η ατζέντα ήταν οι επενδύσεις στα οικοσυστήματα αμυντικής καινοτομίας. Αυτή είναι η λογική μας. Να μπορέσουμε να μοχλεύσουμε μέσω του εξοπλιστικού ώστε να δημιουργήσουμε προϊόντα καινοτόμα, αλλά και να δημιουργήσουμε προϊόντα εξαγώγιμα διπλής χρήσης.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΝΕΔΟΣ: Υπάρχει θεσμική θωράκιση στην Ελλάδα για να γίνει κάτι τέτοιο; Έχουμε ζήσει στο παρελθόν αμυντικές βιομηχανίες οι οποίες ούτως ή άλλως δεν ανήκουν στο Υπουργείο Άμυνας, το Υπουργείο Άμυνας είναι ο πελάτης, το Υπουργείο Οικονομικών χρηματοδοτεί, το Υπουργείο Ανάπτυξης ψάχνει για πελάτες, αυτό τέλος πάντων έχει αποδειχθεί ότι δεν έχει δουλέψει.
ΝΙΚΟΣ ΔΕΝΔΙΑΣ: Τοποθετήθηκα προηγουμένως και θέλω να το ξεκαθαρίσω: η χώρα έχει υποφέρει από την αδιαφάνεια, το λέω κομψά «την αδιαφάνεια». Είπα προηγουμένως ότι μέχρι το 2004 δαπανήσαμε για εξοπλισμούς, στενά για εξοπλισμούς όχι για μισθοδοσίες, 270 περίπου δισεκατομμύρια ευρώ σε σημερινές τιμές. Το ποσό για την Ελλάδα είναι ιλιγγιώδες. Είναι μεγαλύτερο από το ΑΕΠ της χώρας.
Εάν είχαν σωστά διατεθεί αυτά τα χρήματα θα ήμασταν σήμερα εξαγωγική υπερδύναμη. Όχι σε όλα, αλλά θα είχαμε επιλέξει τομείς στους οποίους θα μπορούσαμε να έχουμε πρωτοπορία. Και σε αυτούς τους τομείς που θα είχαμε πρωτοπορία θα μπορούσαμε να έχουμε διανύσει πολύ μεγάλη απόσταση.
Αυτή τη στιγμή προσπαθούμε να αναγεννήσουμε, για να μην πω να γεννήσουμε, ένα αμυντικό οικοσύστημα στην Ελλάδα.
Έχω καταθέσει σαφείς προτάσεις διαφάνειας για αυτό. Με συμμετοχή της Βουλής των Ελλήνων σε αυξημένο βαθμό, με ανάμειξη ελεγκτικών μηχανισμών για τους οποίους ήδη έχουν υπάρξει προγραμματικές συμβάσεις, με τοποθέτηση εισαγγελικών λειτουργών σε κρίσιμα σημεία.
Και έχω ανοιχτά προσκαλέσει, και το επαναλαμβάνω, είτε τα κόμματα της αντιπολίτευσης είτε φορείς της ελληνικής κοινωνίας εάν έχουν άλλες ιδέες που θα βοηθούσαν στην ορθή διαχείριση του δημοσίου χρήματος να τις προσφέρουν και να τις υιοθετήσουμε.
Υπάρχει ένα βιβλίο, κύριε Νέδο, των Ρόμπινσον και Ατζεμόγλου, πήραν Νόμπελ για αυτό, «Why Nations Fail». «Γιατί Αποτυγχάνουν τα Έθνη». Εξηγεί πάρα πολύ καλά αυτό ακριβώς: πώς η διαφθορά οδηγεί τελικά στη συλλογική φτώχεια και στην αποτυχία. Ε, δεν αξίζει αυτό στην Ελλάδα. Αξίζουμε μία καλύτερη τύχη.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΝΕΔΟΣ: Κάνω ένα βήμα πίσω στη διαδικασία, τέλος πάντων, της απόφασης για τα εξοπλιστικά. Ένα από τα προβλήματα, το οποίο νομίζω στο κομμάτι της καινοτομίας προσπαθείτε να λύσετε με το ΕΛΚΑΚ, υπάρχει διαχρονικά, θα έλεγα εγώ, νομίζω ότι συμφωνούν αρκετοί, ειδικά πρώην στρατιωτικοί, μαζί μου, υπάρχει πάντα ένα πρόβλημα ανάμεσα στην έκφραση της ανάγκης, τη μετάφραση της ανάγκης και την εξαγωγή της, τέλος πάντων, στην αγορά. Ότι πάρα πολλές φορές δηλαδή αυτά που αγοράζουμε δεν αντιστοιχούν στις ανάγκες του στρατού ή τέλος πάντων σε αυτό που ακριβώς έχει ζητήσει η ηγεσία των Ενόπλων Δυνάμεων. Υπάρχουν κάποιες δικλείδες ασφαλείας για αυτό πια;
ΝΙΚΟΣ ΔΕΝΔΙΑΣ: Νομίζω ότι υπάρχει μία ολόκληρη σειρά σταδίων η οποία επιτρέπει τουλάχιστον να γίνει μία έλλογη επιλογή.
Πρώτον είναι οι εισηγήσεις των επιτελείων, του ΓΕΕΘΑ. Είμαι δικηγόρος, αυτό είναι το επάγγελμά μου, δεν είμαι στρατηγός. Δεν μπορώ να επιλέξω μεταξύ ενός πυραύλου και του άλλου. Μπορώ ίσως να βάλω μια πολιτική παράμετρο όσον αφορά τη χώρα παραγωγής.
Δεν πρόκειται να εισηγηθώ, παραδείγματος χάρη, να αγοράσουμε drones από τη γειτονική μας χώρα, έστω και αν μας τα προσφέρουν σε φτηνότερη τιμή. Γιατί νομίζω αυτό καθίσταται προφανές. Αλλά, από εκεί και πέρα όμως, υπάρχει η αρμόδια Επιτροπή της Βουλής των Ελλήνων, της οποίας τη γνώμη ζητάμε και ζητάμε τη σοβαρή της γνώμη. Για κάθε εξοπλιστικό πρόγραμμα και κατέβασα το όριο στα 10 εκατομμύρια ευρώ που για εξοπλιστικό πρόγραμμα είναι χαμηλό όριο.
Θα υπάρχει αναλυτική ενημέρωση και διατύπωση άποψης της αρμόδιας Επιτροπής της Βουλής των Ελλήνων και επίσης, οποιοδήποτε εξοπλιστικό θέλουμε, ανεξαρτήτως ορίου δαπάνης, θα υπάρχει αναλυτική ενημέρωση και γνώμη της Επιτροπής της Βουλής των Ελλήνων.
Μετά υπάρχει το ΚΥΣΕΑ και μετά υπάρχει η υλοποίηση της απόφασης. Νομίζω ότι τα στάδια είναι επαρκή. Τώρα, εάν μπορούμε ως πολίτικό σύστημα, ως κοινωνία να διαχειριστούμε την ανάγκη μας για οπλικά συστήματα για να υπερασπίσουμε την ύπαρξή μας, νομίζω από αυτό θα κριθούμε όλοι.
Αλλά έχω την εντύπωση ότι μπορούμε να τα καταφέρουμε και μπορούμε να τα καταφέρουμε πολύ καλά.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΝΕΔΟΣ: Είναι αυτή η Γενική Γραμματεία Εθνικής Ασφαλείας άλλο ένα εργαλείο προς αυτήν την κατεύθυνση;
ΝΙΚΟΣ ΔΕΝΔΙΑΣ: Η Γενική Γραμματεία Εθνικής Ασφάλειας έχει έναν άλλο ρόλο. Δεν έχει αυτόν τον ρόλο. Έχει ένα ρόλο να καλύψει κενά που υπάρχουν σε θέματα εσωτερικού συντονισμού μεταξύ Υπουργείων και επίσης απειλών, οι οποίες καλύπτουν έναν ευρύτερο χώρο από τον χώρο στενά του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΝΕΔΟΣ: Θέλω να σας το ρωτήσω λίγο αργότερα. Επειδή αναφερθήκατε όμως στα τουρκικά drones τέλος πάντων, τα τουρκικά…
ΝΙΚΟΣ ΔΕΝΔΙΑΣ: Ως παράδειγμα.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΝΕΔΟΣ: Ως παράδειγμα, αλλά επειδή αυτή τη στιγμή υπάρχει μία μεγάλη συζήτηση, αναφερθήκατε και στην εισήγησή λίγο νωρίτερα, στο “ReArm Europe” και σε όλη αυτή τη συζήτηση για τον επανεξοπλισμό της Ευρώπης και τη δυνατότητα συμμετοχής τρίτων παικτών.
Η «Λευκή Βίβλος» που βεβαίως είναι ακόμα ένα κείμενο το οποίο δεν είναι τελικό, σηκώνει τέλος πάντων κάποιες αλλαγές ακόμα, θα έλεγα δεν αφήνει παράθυρο, αλλά αφήνει μια πολύ ορατή ανοιχτή πόρτα και για τη συμμετοχή χωρών όπως η Τουρκία.
Η Ελλάδα προφανώς, διπλωματικά μιλώντας, γεωπολιτικά μιλώντας, δεν έχει συμφέρον από μία τέτοια εξέλιξη. Πώς μπορούμε να μιλήσουμε στους εταίρους μας και να τους εξηγήσουμε για ποιο λόγο αυτό το πράγμα είναι λάθος.
ΝΙΚΟΣ ΔΕΝΔΙΑΣ: Να κάνουμε δύο βήματα πίσω αν μου επιτρέπετε. Κατ’ αρχήν, σωστά υπάρχει αναφορά σε μία σειρά από ευρωπαϊκά κείμενα σε εταίρους, “partners”, συμμάχους, φιλικές χώρες, “friendly countries”. Υπάρχει μια πολλαπλή ορολογία.
Τώρα όμως όταν μιλάμε για την Άμυνα της Ευρώπης, γιατί για αυτό μιλάμε, τι σημαίνει Άμυνα της Ευρώπης; Εάν σημαίνει στενά την άμυνα ενός συγκεκριμένου γεωγραφικού χώρου χωρίς καμία άλλη παράμετρο, τότε μπορούμε μερικά πράματα να τα συζητήσουμε αλλιώς.
Αλλά νομίζω ότι αν κανείς ανατρέξει στις ίδιες τις Συνθήκες και δεν μπορείς παρά να ανατρέξεις εκεί, αυτό είναι το «Σύνταγμα της Ευρώπης», η Ευρώπη δεν είναι γεωγραφικός χώρος, δεν είναι αμυντική συμμαχία, η Ευρώπη είναι κάτι πολύ παραπάνω από αυτό.
Είναι ένα πολύ φιλόδοξο εγχείρημα, ίσως το πιο φιλόδοξο στην ιστορία της ανθρωπότητας, συνύπαρξης κοινωνιών, κρατών, λαών, με ένα κοινό αξιακό πλαίσιο. Αυτό περιγράφεται στις Συνθήκες.
Ποιο είναι το αξιακό πλαίσιο; Το αξιακό πλαίσιο είναι η δημοκρατία, το αξιακό πλαίσιο είναι τα ανθρώπινα δικαιώματα, το αξιακό πλαίσιο είναι το κράτος δικαίου, το αξιακό πλαίσιο είναι τα δικαιώματα των γυναικών, αυτό είναι το αξιακό πλαίσιο.
Για να συνεργαστούμε λοιπόν με κάποιον, για να υπερασπίσουμε αυτό το αξιακό πλαίσιο, το οποίο παρεμπιπτόντως περιλαμβάνει και την UNCLOS, τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας, είναι κομμάτι του ευρωπαϊκού κεκτημένου, για να υπερασπίσουμε αυτό το αξιακό πλαίσιο, λοιπόν, πρέπει να επιλέξουμε χώρες που το πιστεύουν, που το συνυπογράφουν. Πώς φαντάζεστε παραδείγματος χάρη, να πω ένα παράδειγμα, να προσκαλούσαμε το Αφγανιστάν για να συνεργαστούμε σε θέματα ισότητας των φύλων;
ΔΟΥΡΕΙΟΣ ΙΠΠΟΣ Podcast #103 – Εξελίξεις στον πόλεμο των drone και ο Ελληνικός “θόλος”
ΒΑΣΙΛΗΣ ΝΕΔΟΣ: Ενδιαφέρον!
ΝΙΚΟΣ ΔΕΝΔΙΑΣ: Θα το κάνατε ποτέ; Βγάζει κανένα νόημα; Θα βρίσκαμε κανένα κοινό τόπο; Πώς μπορείς να προσκαλέσεις ως εταίρο και ως φίλο κάποιον ο οποίος απειλεί ακριβώς αυτό το αξιακό σύνολο που εσύ προσυπογράφεις και στο οποίο έχεις συμφωνήσει;
Η Ελλάδα αυτό λέει, η Ελλάδα δεν διεκδικεί να μετατραπεί η Ευρώπη σε αντιτουρκικό συνασπισμό, δεν το θέλουμε εμείς. Βεβαίως θέλουμε συνεργασία, απλώνουμε πάντοτε χείρα φιλίας και συνεργασίας προς την Τουρκία και προς όλες τις άλλες χώρες, αλλά με προϋποθέσεις και τις προϋποθέσεις δεν τις φτιάχνει η Ελλάδα.
Δεν είναι “à la carte” που επιλέξαμε εμείς, επειδή μας βολεύουν ή δεν βολεύουν κάποιον άλλον, είναι οι προϋποθέσεις που συμφώνησε η Ευρώπη για να υπάρξει ως διακριτή οντότητα, για να υπάρξει ως Ευρωπαϊκή Ένωση, για να υπάρξει ως ιστορικό εγχείρημα.
Αυτό ζητάμε και όχι στο πλαίσιο μιας ευκαιριακής ανάγκης αντιμετώπισης της οποιασδήποτε απειλής να συγκαταλέγουμε στο ιστορικό μας εγχείρημα δυνάμεις, οι οποίες έχουν αντίθετη πορεία και στην πραγματικότητα το απειλούν.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΝΕΔΟΣ: Θεωρείτε ότι η Τουρκία εκμεταλλεύεται αυτή την καλή ατμόσφαιρα που υπάρχει στα ελληνοτουρκικά, προκειμένου να προωθήσει αυτή την άποψη μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση;
ΝΙΚΟΣ ΔΕΝΔΙΑΣ: Βέβαια προσπαθεί, αυτό είναι προφανές. Αλλά εγώ άκουσα με χαρά προχθές να υπάρχει επιστροφή σαφώς και η δήλωση ότι η Τουρκία μας απειλεί με το “casus belli”. Δεν μπορεί να τα ξεχνάμε αυτά τα πράγματα κ. Νέδο.
Βεβαίως συνομιλούμε με τους Τούρκους, βεβαίως συναντιόμαστε με τους Τούρκους, αλλά δεν ξεχνάμε. Δεν μπορεί να μην μνημονεύουμε όταν συναντάμε μια χώρα ότι μας έχει εκδώσει απειλή πολέμου, να παριστάνουμε ότι αυτό δεν υπάρχει.
Δεν μπορούμε να ξεχνάμε ότι υπάρχει το «Τουρκολιβυκό Μνημόνιο», το οποίο είναι κατά της κοινής λογικής όχι του δικαίου της θάλασσας, της απλής κοινής λογικής. Ένα μνημόνιο που περνάει πάνω από την Κρήτη σαν να μην υπήρχε.
Λέω πάντα είναι σαν η Ελλάδα να συνεννοηθεί με την Ισπανία και να συμφωνήσει την διανομή της Μεσογείου θεωρώντας ότι η Σικελία δεν υπάρχει.
Τώρα, αυτά τα πράγματα δεν αντέχουν σε κριτική. Δεν μπορούμε να παριστάνουμε ότι δεν υπάρχουν. Μακάρι η Τουρκία να τα βγάλει από το τραπέζι.
Θυμίζω ότι η Ελλάδα είναι στην πραγματικότητα μαζί με την Κυπριακή Δημοκρατία οι κυριότεροι υποστηρικτές του ευρωπαϊκού μέλλοντος της Τουρκίας. Αλλά πώς; Επί του προφανούς όρου αποδοχής του ευρωπαϊκού κεκτημένου. Άλλος τρόπος δεν υπάρχει, δεν είναι “à la carte” η συμμετοχή στο ευρωπαϊκό εγχείρημα.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΝΕΔΟΣ: Αναφερθήκατε στην Τουρκία και θα ήθελα να πάμε λίγο στα πιο ευρύτερα γεωπολιτικά τα οποία τελικά καθορίζουν και τις επιλογές. Κάνατε έναν υπαινιγμό λίγο νωρίτερα ότι όταν γίνονται συζητήσεις για τα εξοπλιστικά μπορεί να γίνει και καμιά συζήτηση πολιτική λίγο για το σε ποια χώρα μπορεί να πάει το x, y εξοπλιστικό.
Κάνουμε μια προσπάθεια να αναπτύξουμε τη δική μας εγχώρια βιομηχανία, έχουμε ευρωπαϊκά συστήματα αγοράσει αρκετά τα προηγούμενα χρόνια και έχουμε βεβαίως και ένα αρκετά μεγάλο αμερικανικό αποτύπωμα στο οπλοστάσιο των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων.
Και επιστρέφω πάλι στο δημοσιονομικό-οικονομικό αναπτυξιακό. Μπορεί μια μικρή χώρα η Ελλάδα με μικρές Ένοπλες Δυνάμεις τηρουμένων των αναλογιών πάντα μιλώντας, να σπάει σε τόσα πολλά κομμάτια τελικά το οπλοστάσιό της και να δημιουργεί μετά ένα λογιστικό εφιάλτη, έναν τεράστιο εφιάλτη υποστήριξης για τους επόμενους;
ΝΙΚΟΣ ΔΕΝΔΙΑΣ: Έχετε δίκιο που τα ρωτάτε αυτά. Θέλω να ξεκαθαρίσω βάσει της ερώτησής σας δυο πράγματα.
Το πρώτο, ότι το συγκεκριμένο εξοπλιστικό πέραν της πρωτοπορίας του -είναι η πρώτη φορά που γίνεται- έχει άλλες δύο παραμέτρους. Το ένα είναι ότι είναι εντός δεδομένων δημοσιονομικού χώρου, δεν οδηγεί τη χώρα στα βράχια. Είναι μέσα και περιορίζεται από το δημοσιονομικό χώρο που έχει η πατρίδα μας. Και δεύτερον, είναι προτεραιοποιημένο. Δεν είναι ένα τεράστιο σύνολο που ο αρχηγός ΓΕΕΘΑ, ο Υπουργός, οι Αρχηγοί διαλέγουν το ένα και αφήνουν το άλλο και μετά αν δεν τους αρέσει και το ξανακάνουν ανάποδα. Υπάρχει προτεραιοποίηση. Και η προτεραιοποίηση υπηρετεί τον ευρύτερο αμυντικό σχεδιασμό. Υπάρχει λοιπόν δεδομένος δημοσιονομικός χώρος και προτεραιοποίηση. Απαραίτητες οικονομικές παράμετροι δεν θυμάμαι να υπήρχαν στο παρελθόν.
Δεύτερον, ως προς το ζήτημα της εξοικονόμησης βάσει της ομογενοποίησης. Πήρα κατά την διάρκεια της θητείας μου μη δημοφιλείς αποφάσεις. Αποφάσεις, όμως, που μου εισηγήθηκε, στο παράδειγμα που χρησιμοποιώ, η Ελληνική Αεροπορία, ο Αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Αεροπορίας.
«Κατεβάσαμε» τα F-4, διότι δεν μπορούμε να υπηρετούμε πολλούς τύπους. Διατυπώσαμε την άποψη ότι αν βρούμε αγοραστή θα πουλήσουμε τα “Mirage 2005” και θα αποκτήσουμε λιγότερα αλλά πολλαπλάσιας ισχύος σύγχρονα αεροπλάνα ώστε να καταλήξουμε να έχουμε τρεις τύπους. Τα F-16 Block 50 μελετάμε να τα κάνουμε και αυτά “Viper” ώστε να έχουμε ένα τύπο F- 16. Έχουμε απόλυτη επίγνωση ότι η πολυτυπία δεν βοηθάει.
Όμως δεν μπορώ να σας πω ότι δεν καλούμαστε να θεραπεύσουμε επιλογές που δεν είναι δικές μας. Βεβαίως μία μικρή χώρα με δεδομένο σχετικά μικρό προϋπολογισμό, μην κοροϊδευόμαστε, η γειτονική μας Τουρκία έχει δέκα φορές τον δικό μας προϋπολογισμό, πρέπει να δημιουργήσει οικονομίες κλίμακας.
Αυτό εξυπηρετεί και η συγχώνευση στρατοπέδων, αυτό εξυπηρετεί και η συγχώνευση Μονάδων. Και βεβαίως είναι λάθος όσοι πιστεύουν ότι αυτό μειώνει την ισχύ. Την αυξάνει την ισχύ, πέραν ότι η ισχυρή οικονομία είναι ισχύς από μόνη της, αλλά και ως αποτύπωμα, στενά αμυντικό αποτύπωμα, το αυξάνει.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΝΕΔΟΣ: Έχετε πει και στο παρελθόν, βέβαια εδώ πέρα δεν είναι ο κατάλληλος χώρος να το πούμε διότι είναι πράγματι ένα μεγάλο «σούπερ μάρκετ» με πράγματα που μπορείς να δεις, τέλος πάντων, δειγματίζονται, αλλά έχετε πει ότι δεν πρέπει να πάμε να ψωνίζουμε απευθείας από το ράφι.
Ένα από τα βασικά προβλήματα που είχαν ειδικά οι ελληνικές εταιρείες στο παρελθόν με αυτή τη λογική ήταν ακριβώς το πάρα πολύ μικρό περιθώριο συμμετοχής εγχώριας βιομηχανίας.
Και βεβαίως θα ήθελα εδώ πέρα να ρωτήσω και κάτι ακόμα. Πώς σχεδιάζετε να βοηθήσετε τις μικρότερες εταιρείες που αυτή τη στιγμή επιχειρούν να πάρουν προγράμματα στο ReArm Europe, για παράδειγμα, τις μικρότερες εταιρείες μέσω EDF, μέσω ΝΑΤΟ, μέσω όλου αυτού του αστερισμού, τέλος πάντων, των δυνατότητων που δίνει η Ευρωπαϊκή Ένωση.
ΝΙΚΟΣ ΔΕΝΔΙΑΣ: Έχουμε δημιουργήσει δομές μέσα στο πλαίσιο και του ΓΕΕΘΑ, αλλά και το ΕΛΚΑΚ εκτός του ΓΕΕΘΑ, που νομίζω ότι είναι έτοιμες να βοηθήσουν νέες προσπάθειες.
Το ΕΛΚΑΚ έχει πάνω του δύο διαφορετικά funds, επί τη βάσει του “readiness level” που μπορούν να βοηθήσουν μία νέα επιχείρηση νέων ανθρώπων να δημιουργήσει ένα καινοτόμο προϊόν.
Χρησιμοποίησα χθες σε μία άλλη συζήτηση ένα παράδειγμα. Δύο νέοι άνθρωποι, 20-21 ετών, έχουν μία πρωτοποριακή ιδέα για να δημιουργήσουν ένα drone το οποίο μπορεί να έχει χρήση μεταφοράς οπλικού συστήματος. Προφανώς δεν έχουν χρήματα. Είναι νέα παιδιά. Δεν έχον χρήματα, ούτε καν να αναπτύξουν πρωτότυπο. Τι θα έκανα λοιπόν; Θα πήγαινα θεωρητικά στο υποκατάστημα μιας τράπεζας, θα έβλεπαν τον Διευθυντή, θα του παρουσίαζαν την ιδέα και θα του έλεγαν, μήπως μπορείς να χρηματοδοτήσεις να φτιάξουμε ένα πρωτότυπο για να το επιδείξουμε να δούμε τι θα γίνει;
Στην Ελλάδα αν ξεχάσουμε την ύπαρξη του ΕΛΚΑΚ, η εξέλιξη θα ήταν ως εξής: Πρώτον, ο Διευθυντής θα τους πέταγε και τους δύο έξω. Διότι δεν υπήρχε καμία δυνατότητα να κάνει risk assessment για να τους δώσει τα χρήματα.
Εάν υποθέσουμε ότι είχαν λίγα χρήματα από τους γονείς τους και το έφτιαχναν, δεν θα είχαν πουθενά να το δοκιμάσουν. Διότι ήταν τελείως αποκομμένο από τις Ένοπλες Δυνάμεις. Και αν έβρισκαν κάπου να το δοκιμάσουν, και έβλεπαν ότι κάπως λειτουργεί, δεν είχαν κανένα proof of funds, δηλαδή μια πρόθεση αγοράς, που να τους δώσει δυνατότητα να αναπτύξουν περισσότερα από ένα πρωτότυπο.
Δηλαδή, υπήρχε το ένα εμπόδιο μετά από το άλλο. Αυτό που κάνει ο τρόπος που εμείς χειριζόμαστε το θέμα, είναι ότι λύνει αυτά τα εμπόδια.
Αυτή τη στιγμή αν οι Ένοπλες Δυνάμεις ενδιαφέρονται για κάτι και υπάρχει μια προκήρυξη ενδιαφέροντος για μια λύση, όχι για ένα προϊόν, διότι το ΕΛΚΑΚ δεν προκηρύσσει προϊόντα. Προκηρύσσει ερωτήματα.
Εάν υπάρξει μια πρωτοποριακή απάντηση, υπάρχει η δυνατότητα χρηματοδότησής της, υπάρχει δυνατότητα κατασκευής πρωτοτύπου, υπάρχει δυνατότητα ελέγχου με τεστ του πρωτοτύπου, υπάρχει δυνατότητα παραγγελίας του πρωτοτύπου, υπάρχει δυνατότητα βοήθειας με οικοσυστήματα άλλων χωρών ώστε να μεγαλώσει η αγορά στην οποία απευθύνεται αυτό το προϊόν.
Ό,τι και να κάνουμε εμείς κ. Νέδο είμαστε μια μικρή αγορά. Έτσι; Πρέπει να βρούμε άλλες αγορές που να επικοινωνούν μαζί μας. Και υπάρχει επίσης η δυνατότητα συνεργασίας με επιχειρήσεις άλλων οικοσυστημάτων φιλικών μας χωρών, ώστε να υπάρχουν συνέργειες που τελικά βελτιστοποιούν το αποτέλεσμα.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΝΕΔΟΣ: Έχουμε τη δυνατότητα αυτή τη στιγμή να συμμετέχουμε σε μεγάλα ευρωπαϊκά προγράμματα;
ΝΙΚΟΣ ΔΕΝΔΙΑΣ: Και βέβαια έχουμε τη δυνατότητα.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΝΕΔΟΣ: Εννοώ πέρα από τη θεωρητική.
ΝΙΚΟΣ ΔΕΝΔΙΑΣ: Όχι, όχι και βέβαια έχουμε τη δυνατότητα να συμμετέχουμε σε μεγάλα ευρωπαϊκά προγράμματα και αυτό το αποδείξαμε.
Παράδειγμα οι “Belharra”, μπορούμε να φτιάξουμε πολύ μεγαλύτερα τμήματα από αυτές τις φρεγάτες. Θέλετε να πάμε και πιο φιλόδοξα; Μπορούμε να είμαστε κατασκευαστές της επόμενης γενιάς πλοίων του αμερικανικού ναυτικού των “Constellation” ή μπορούμε επίσης να είμαστε κατασκευαστές της επόμενης γενιάς “Belharra”.
Βεβαίως έχουμε δυνατότητες, απλώς πάντοτε βλέπαμε τον εαυτό μας σε ένα πολύ περιορισμένο πλαίσιο. Χρειάζεται να αποκτήσουμε αυτοπεποίθηση και να ανοιχτούμε στην παγκόσμια αγορά, όπως μπορούμε κι όπως έχουμε τη δυνατότητα.
Και βλέπω με μεγάλη χαρά επίσης ότι υπάρχει, μια και το συζητάμε, μια αναγέννηση της ελληνικής ναυπηγικής βιομηχανίας. Η ελληνική ναυπηγική βιομηχανία προφανώς δεν μπορεί να ζήσει μόνο από τις παραγγελίες του Πολεμικού Ναυτικού, είναι αδιέξοδο αυτό.
Εάν όμως αποκτήσει μέσω της μόχλευσης που δίνει το ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό τεχνογνωσία και μπορέσει να την αξιοποιήσει σε ευρύτερα προγράμματα, δεν υπάρχει κανένας λόγος να περιορίζεται είτε στο επισκευαστικό μόνο κομμάτι, είτε στο κατασκευαστικό πολεμικών πλοίων.
Αυτή τη στιγμή άλλες χώρες, η Ιταλία, η Τουρκία, έχουν μία ανθούσα ναυπηγική βιομηχανία κατασκευής σκαφών αναψυχής. Η Ελλάδα έχει μια πολύ μικρή δραστηριότητα σε αυτό, γιατί δεν μπορούμε να αναπτυχθούμε κι εμείς; Υπάρχουν, είναι ατέλειωτος ο κατάλογος των παραδειγμάτων που μπορώ να προσφέρω.
Αλλά σας παρακαλώ κρατήστε το εξής, την αλλαγή κουλτούρας. Το είπατε προηγουμένως, η λογική μας δεν είναι πάμε σε ένα ξένο σούπερ μάρκετ να διαλέξουμε κάτι από το ράφι. Πάμε σε μια λογική να μοχλεύσουμε ανθρώπινα ελληνικά μυαλά, καινοτομία και δυνατότητες μέσα από τη δική μας κοινωνία και αυτό μπορεί να μας πάει πάρα πολύ μακριά.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΝΕΔΟΣ: Ήθελα να ρωτήσω, αυτή όλη η συζήτηση τέλος πάντων για το θεωρητικό αποτέλεσμα μετά από λίγα χρόνια, θεσμικά πώς διασφαλίζει ότι θα υπάρχει μία συνέχεια;
Και το λέω αυτό διότι Δημοκρατία έχουμε, θα γίνουν εκλογές σε δύο χρόνια, μπορεί να αλλάξει η Κυβέρνηση και να πει ο επόμενος εμένα όλα αυτά μου φαίνονται υπερβολικά, ακούγονται και τέλος πάντων διάφορες έτσι κουβέντες από την αντιπολίτευση, πώς το διασφαλίζει κανείς αυτό;
Ή θεωρείτε ότι η εξωτερική πολιτική και η άμυνα είναι κάτι στο οποίο γκρινιάζουμε πολύ όταν είμαστε στην αντιπολίτευση, αλλά όταν ανεβαίνει ένα κόμμα στην κυβέρνηση τα ισορροπεί ξανά;
ΝΙΚΟΣ ΔΕΝΔΙΑΣ: Κοιτάξτε κ. Νέδο, κατ’ αρχήν δεν χρειάζεται να αλλάξει κόμμα που κυβερνάει για να αλλάξει ένας Υπουργός, οι Υπουργοί αλλάζουν και μέσα στην ίδια κυβέρνηση. Υπάρχει ένα τελικό απόλυτο κριτήριο και απόλυτος εγγυητής και αυτός είναι ο ελληνικός λαός και η ελληνική κοινωνία.
Θεωρώ ότι η ελληνική κοινωνία είναι σοφή, ο καθένας μας μπορεί να κάνει πολλές φορές λάθος επιλογές, όλοι μαζί συνήθως έχουμε μια περίεργη εγγενή σοφία και πιστεύω ότι η ελληνική κοινωνία μπορεί με τις επιλογές της να διασφαλίσει στο μέλλον κάτι, που θέλω να είμαι ειλικρινής, πιστεύω ότι κατακτιέται με δυσχέρεια, αλλά που αν τα καταφέρουμε είναι τεράστιο κεφάλαιο γι’ αυτήν.
Η Ελλάδα, κ. Νέδο, δεν μπορεί να μακροημερεύσει ως μια χώρα ενός ΑΕΠ 220 – 230 δισεκατομμυρίων ευρώ. Δε φτάνει. Ή όπως είπατε εσείς προηγουμένως «το παράδειγμα της πίτας». Η πίτα είναι μικρή, πρέπει να μεγαλώσει.
Γιατί άλλες χώρες στην περιοχή μας με όμοιο πληθυσμό έχουν ΑΕΠ 370 ή 400 δισεκατομμύρια, το διπλό; Γιατί, τι είναι αυτό που αυτές τις χώρες τις έκανε πιο πλούσιες από μας; Έχουμε όλες τις δυνατότητες.
Φανταστείτε τι θα σήμαινε ο συλλογικός μας πλούτος να είναι διπλός. Ο κάθε Έλληνας να είχε τα διπλά από ότι έχει σήμερα. Δεν είναι ανέφικτο. Αυτό είναι το λογικό. Η υστέρηση είναι παράλογη.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΝΕΔΟΣ: Το ρωτώ διότι η πολιτική αστάθεια στο παρελθόν έχει κοστίσει και σε αυτό τον τομέα.
ΝΙΚΟΣ ΔΕΝΔΙΑΣ: Η αστάθεια στις επιλογές πάντοτε κοστίζει. Αν δεν υπάρχει μια σαφής κατεύθυνση με μακροπρόθεσμο σχεδιασμό τίποτα δεν λειτουργεί. Αν θέλετε αυτή είναι η λογική πίσω από το 12ετές συν οκτώ, 20ετές, το εξοπλιστικό. Η ορατότητα και η σαφής κατεύθυνση ώστε να ξέρει ο καθένας πού πάμε, τι κάνουμε, πώς επενδύουμε, τι περιμένουμε.
Έχετε δίκιο. Η αστάθεια δεν βοηθάει. Αλλά ποιος είναι ο ύπατος εγγυητής της σταθερότητας; Η ελληνική κοινωνία και ο ελληνικός λαός.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΝΕΔΟΣ: Ξέρετε, θα με μαλώσουν αν δεν ρωτήσω γιατί φοράτε την γραβάτα με τα αεροπλανάκια. Μήπως είναι κάτι έτσι.. κρύβετε κάποιο σήμα;
ΝΙΚΟΣ ΔΕΝΔΙΑΣ: Όχι, επειδή είναι DEFEA σήμερα είπα να φορέσω κάτι που είναι ελαφρώς “militaire”. Όμως εάν τη δείτε σωστά είναι ένα πουλί που εξελίσσεται σε ένα αεροπλάνο. Είναι το όνειρο του ανθρώπου τελικά να πετάξει.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΝΕΔΟΣ: Μάλιστα! Θα ήθελα να κλείσουμε με μια ερώτηση τελευταία που έχει να κάνει με τον Θόλο διότι είναι ένα project στο οποίο έχετε ασχοληθεί προσωπικά πάρα πολύ και νομίζω ότι είναι και κάτι που έχουν αποδεχθεί και τα επιτελεία ως προαπαιτούμενο για την ανάπτυξη και όλων των υπόλοιπων Ενόπλων Δυνάμεων.
Εκεί ας πούμε μπορεί για παράδειγμα η εγχώρια αμυντική βιομηχανία να πετύχει 25%;
ΝΙΚΟΣ ΔΕΝΔΙΑΣ: Και βέβαια μπορεί. Και βέβαια μπορεί! Όλα αυτά, ένα απλό παράδειγμα. Όλα αυτά τα συστήματα θα μεταφέρονται από οχήματα. Θα μεταφέρονται από πλατφόρμες. Ποιος θα τις κατασκευάσει; Είναι ανάγκη να τις φέρουμε απέξω; Δεν μπορούμε; Και βέβαια μπορούμε.
Επίσης ό,τι κατασκευαστεί έστω και αν υπάρχει ξένη τεχνογνωσία είναι ανάγκη να κατασκευαστεί στο εξωτερικό; Δεν μπορεί να κατασκευαστεί εδώ;
Είμαστε μια χώρα μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης εάν μια τρίτη χώρα θέλει να μπει σε αυτή την αγορά, τη μεγάλη αγορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν είναι λογικό αυτά τα συστήματα να τα κατασκευάσει στην Ελλάδα;
Φανταστείτε τι μεταφορά τεχνογνωσίας σημαίνει αυτό για εμάς. Βεβαίως μπορούμε. Μπορούμε παραπάνω από αυτό, κύριε Νέδο. Το 25% είναι φιλόδοξο σήμερα. Εγώ είμαι βέβαιος ότι μετά από 10 χρόνια θα έρθει κάποιος που θα κάθεται σε αυτή τη θέση όταν εγώ δεν ξέρω, θα ψαρεύω στους Παξούς, και θα λέει «είπε μόνο 25% και αυτό ήταν μεγάλο λάθος. Έπρεπε να είχε πει 35% ή κάτι παραπάνω».
Αλλά επειδή κανείς πρέπει να είναι ρεαλιστής σε πρώτη φάση και να επιτρέψει στην αγορά να ξεπεράσει τις προσδοκίες του, στην πραγματικότητα για αυτό τοποθετηθήκαμε στο 25%.
Και ξαναλέω, δεν είναι οριζόντιο, δεν είναι κάθε πρόγραμμα 25%. Αυτό είναι αστείο. Όμως συνολικά πρέπει να το φτάσουμε το 25% και να το ξεπεράσουμε.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΝΕΔΟΣ: Μάλιστα! Θα ήθελα να σας ευχαριστήσω πάρα πολύ για αυτή τη συζήτηση.
ΝΙΚΟΣ ΔΕΝΔΙΑΣ: Εγώ, να είστε καλά.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΝΕΔΟΣ: Και αν θα θέλατε να πείτε κάτι τελευταίο προς τους ακροατές μας εδώ πέρα.
ΝΙΚΟΣ ΔΕΝΔΙΑΣ: Αυτό που θα ήθελα να πω είναι πόσο ευχαριστημένος είμαι, πόσο αισιόδοξος είμαι βλέποντας την μεγάλη συμμετοχή σε αυτή την αμυντική έκθεση στην Ελλάδα. Νομίζω ότι είναι και αυτό από μόνο του ένα αισιόδοξο μήνυμα και νομίζω ότι συνδυάζεται με το γεγονός ότι το παγκόσμιο οικοσύστημα προσλαμβάνει την προσπάθεια που κάνει η Ελλάδα με την «Ατζέντα 2030» ως ένα σοβαρό εγχείρημα στο οποίο αξίζει κανείς να έχει παρουσία. Αλλιώς όλοι αυτοί οι ξένοι εκθέτες δεν θα ήταν σήμερα εδώ.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΝΕΔΟΣ: Να είστε καλά, ευχαριστούμε πολύ.
ΝΙΚΟΣ ΔΕΝΔΙΑΣ: Ευχαριστώ πολύ, κύριε Νέδο.
ΔΟΥΡΕΙΟΣ ΙΠΠΟΣ Podcast #103 – Εξελίξεις στον πόλεμο των drone και ο Ελληνικός “θόλος”
