R&D και Καινοτομία στην Αμυντική Βιομηχανία – DIANA και Ελληνοϊσραηλινή συνεργασία

Από Σάββας Δ. Βλάσσης

Στις 7 Αυγούστου, κατά την επίσημη επίσκεψή του στο Ισραήλ, στις κοινές δηλώσεις Τύπου, ο ΥΕΘΑ Νίκος Δένδιας ανέφερε μεταξύ άλλων: «Είμαι αποφασισμένος να εμπλουτίσω την αμυντική βιομηχανική μας συνεργασία, προς κοινό όφελος των χωρών, των κοινωνιών και των οικονομιών μας. Θα ήθελα να υπάρξει πολύ στενή συνεργασία με το Ισραήλ στον τομέα της έρευνας και ανάπτυξης, και να γίνει προσπάθεια να δημιουργηθεί παρόμοιο οικοσύστημα, όμοιο με το δικό σας, μεταξύ των αμυντικών δυνάμεων, των Υπουργείων, και των σχετικών εταιρειών, που θα μπορούσε να εξυπηρετήσει τους αμυντικούς μας στόχους».

Δύο ημέρες αργότερα, διαρροή στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ (Βασίλης Νέδος) έδωσε στοιχεία του θέματος που τέθηκε από τον Έλληνα ΥΕΘΑ: ένα κοινό διμερές μοντέλο συνεργασίας στην Έρευνα & Ανάπτυξη (R&D) της αμυντικής βιομηχανίας, βάσει υφισταμένων χρηματοδοτικών εργαλείων και δομών καινοτομίας των δύο χωρών. Από ελληνικής πλευράς εξετάζεται χρηματοδότηση από εργαλεία του Υπουργείου Ανάπτυξης για την Έρευνα και την Καινοτομία, με το Εθνικό Κέντρο Έρευνας Φυσικών Επιστημών “Δημόκριτος” να προτείνεται ως υπεύθυνο για την δεύτερη. Ο “Δημόκριτος” προτείνεται επειδή είναι το μόνο από τους φορείς του Δημοσίου με διεθνή εμπειρία και θα πρέπει να συνεργαστεί με την Διεύθυνση Διεθνούς Αμυντικής Συνεργασίας SIBAT (προφανώς από κοινού με την αρμόδια Διεύθυνση Αμυντικής Έρευνας & Ανάπτυξης) του ισραηλινού Υπουργείου Αμύνης. Αναλόγως αποτελεσμάτων, υπάρχει προοπτική μελλοντικής επεκτάσεως της διμερούς συνεργασίας και διά του “Επιταχυντή” Αμυντικής Καινοτομίας του ΝΑΤΟ (Defence Innovation Accelerator for the North Atlantic – DIANA) στον οποίο συμμετέχει η Ελλάδα.

Η συγκεκριμένη ιδέα περιλαμβάνεται στην δέσμη που επεξεργάζεται το ΥΠΕΘΑ, για την οποία προϊδέασε στα τέλη Ιουλίου ο ΥΕΘΑ Νίκος Χαρδαλιάς δηλώνοντας στην Βουλή, «θα ανοίξουμε νέους δρόμους που αφορά στην έρευνα, στη καινοτομία, σε όλα τα ζητήματα που άπτονται των νέων τεχνολογιών έτσι ώστε η χώρα μας να παραμείνει (;;;) πρωταγωνίστρια». 

Για να ανταποκριθεί στον στόχο, το ΕΚΕΦΕ “Δημόκριτος” θα συνεργαστεί με το ΥΠΕΘΑ διά της ΓΔΑΕΕ, απολαμβάνοντας χρηματοδότηση του Υπουργείου Ανάπτυξης. Το τελευταίο, είναι ερώτημα θεσμικώς τί χρηματοδότηση μπορεί να διαθέσει για σκοπούς R&D που αφορά προϊόντα αμυντικής βιομηχανίας, επομένως η συνεργασία με την SIBAT θα κατευθυνθεί σε προϊόντα κατ’ όνομα διττής φύσεως. Ως προς την Καινοτομία, το ΕΚΕΦΕ “Δημόκριτος” φημίζεται για την καλή παρουσία του σε ερευνητικούς τομείς όπως τα προηγμένα υλικά, οι επικοινωνίες, η ενέργεια, η υγεία, το περιβάλλον κ.λπ. Για αμυντικές εφαρμογές, η πρόσφατη συμμετοχή του στον DIANA έχει ως πεδία ενδιαφέροντος τις καινοτόμες τεχνολογίες συναφείς με την ενεργειακή ανθεκτικότητα, την ασφαλή ανταλλαγή πληροφοριών και την ανίχνευση κι επιτήρηση μέσω αισθητήρων, διττής χρήσεως. Η εμπλοκή του “Δημοκρίτου” στον DIANA, σχετίζεται με την “ειδίκευσή” του στις νεοφυείς επιχειρήσεις (start ups) που καλεί μεταξύ άλλων να επιδείξουν ενδιαφέρον, δηλαδή δρώντες με προτάσεις μεν αλλά όχι απαραιτήτως δοκιμασμένους και έμπειρους στην βιομηχανία. Βεβαίως οι νεοφυείς επιχειρήσεις και η Καινοτομία, υποτίθεται ότι δρουν υποβοηθητικώς στην βελτίωση προϊόντων της αμυντικής βιομηχανίας. Αλλά στην Ελλάδα δεν υπάρχει δυναμική αμυντική βιομηχανία με ποικιλία προϊόντων…

Συνολικώς, ο προτεινόμενος ελληνοϊσραηλινός “μηχανισμός” R&D στην αμυντική βιομηχανία δείχνει να στηρίζεται από ελληνικής πλευράς σε αγνώστου μεγέθους χρηματοδότηση του Υπουργείου Ανάπτυξης και την συνεργασία “Δημοκρίτου” – ΓΔΑΕΕ, που θα αφορά κάλυψη αμυντικών αναγκών μάλλον στον τομέα των ηλεκτρονικών συστημάτων και των “εφαρμογών”. Τουλάχιστον αυτά “περιγράφονται” κυρίως στους σκοπούς χρηματοδοτήσεως του Υπουργείου Ανάπτυξης.

Είναι σαφές μάλλον, ότι η ελληνική πλευρά επιδιώκει να καταφύγει στην συνεργασία με μία εγνωσμένης στον τομέα πλευρά, την οποία “δελεάζει” με την προοπτική διεισδύσεως στους μηχανισμούς και πολύ μεγάλου ύψους χρηματοδοτήσεις, του ΝΑΤΟ. Αυτά, ανακλούν την ελληνική ανικανότητα αυτόνομων κρατικών μηχανισμών και διαδικασιών αναπτύξεως Εγχώριας Αμυντικής Βιομηχανίας, ελλείψει θεσπισμένων “διαδικασιών” και απροθυμίας αφιερώσεως χρηματοδοτήσεως απευθείας από το ΥΠΕΘΑ (δαπάνες για R&D προ περιόδου κρίσεως 0-0,06% του συνόλου των αμυντικών δαπανών – νομοθετική πρόβλεψη από το 2001 για χρηματοδότηση με το 1% επί του προϋπολογισμού του εξοπλιστικού προγράμματος, που δεν εφαρμόζεται).

Αν όλα αυτά για την οραματιζόμενη συνεργασία με το Ισραήλ αλλά και τον DIANA, πάντα μέσω του ΕΚΕΦΕ “Δημόκριτος”, αποβλέπουν στην ενίσχυση της Ελληνικής Αμυντικής Βιομηχανίας, τα αποτελέσματα μένει να αποδειχθούν τα επόμενα έτη. Εν τούτοις, τα σημεία εστιάσεως και οι τομείς της αμυντικής βιομηχανίας που κρίνονται απαραίτητοι, είναι σαφώς αποτυπωμένα στην Εθνική Αμυντική Βιομηχανική Στρατηγική (ΕΑΒΣ) που καταρτίσθηκε το 2017. Σύγκριση του τί ορίζει αυτή και του τί μπορούμε να αναμένουμε μέσω της συμμετοχής μας στον DIANA και το διαφαινόμενο πλαίσιο συνεργασίας με το Ισραήλ, προσφέρει μία ιδέα του κατά πόσο θα εξυπηρετηθούν οι καθορισμένοι από την ΕΑΒΣ στόχοι.

Σε δύο κατηγορίες διαχωρίζει η ΕΑΒΣ τους επιθυμητούς να διατηρηθούν/ αναπτυχθούν κρίσιμους τομείς:

Α. Κρίσιμοι τομείς στους οποίους θα πρέπει να εστιάσει η βιομηχανική δραστηριότητα κατά προτεραιότητα και που είναι απαραίτητοι για την ασφάλεια εφοδιασμού των ΕΔ και την κάλυψη ουσιωδών συμφερόντων ασφάλειας της χώρας:
 Οπλικά Συστήματα. Δυνατότητες συντήρησης, επισκευής, υποστήριξης, αναβάθμισης υπαρχόντων Οπλικών Συστημάτων και Μέσων (εναέριων, πλωτών και χερσαίων) των ΕΔ, συμπεριλαμβανομένης της δυνατότητας κατασκευής κρισίμων ανταλλακτικών, παροχής ολοκληρωμένων υπηρεσιών για πτητικά μέσα, ναυπήγησης και εκσυγχρονισμού πολεμικών πλοίων και πλωτών μέσων, παραγωγή χερσαίων μέσων μεταφοράς και μάχης.
 Οπλισμός/ Πυρομαχικά. Δυνατότητες ανάπτυξης και παραγωγής, συμπεριλαμβανομένης και της αποστρατικοποίησης/ καταστροφής αυτών.
 Συστήματα Επικοινωνιών, Πληροφοριών, Εποπτείας, Διοίκησης και Ελέγχου. Ασφάλεια επικοινωνιών, C4ISR, συστήματα τακτικών δεδομένων, αισθητήρες και συστήματα χερσαίας, θαλάσσιας και εναέριας εποπτείας, ηλεκτροοπτικά μέσα και θερμικής απεικόνισης, μέσα ηλεκτρονικού πολέμου και αυτοπροστασίας, κυβερνοάμυνα, μη επανδρωμένα μέσα επιτήρησης και το σχετικό λογισμικό τους.
 Προστασία/ Εξοπλισμός Προσωπικού. Ατομικός εξοπλισμός για την φυσική προστασία του προσωπικού σε επιχειρησιακό περιβάλλον, τα ατομικά συστήματα παρατήρησης, αισθητήρων και επικοινωνιών.
 Εγκαταστάσεις και Κινητά Συστήματα εκστρατείας. Κινητά στρατηγεία, νοσοκομεία, μαγειρεία, αρτοποιεία, κλπ και τεχνολογίες βιωσιμότητας και βελτιστοποίησης ενεργειακής απόδοσης.
Β. Τεχνολογικοί τομείς που θα πρέπει να αναπτυχθούν εγχώρια και είναι απαραίτητοι για να προσδώσουν επιχειρησιακό πλεονέκτημα στις ΕΔ για την προστασία ουσιωδών συμφερόντων ασφάλειας της χώρας:
 Τεχνολογία Υλικών. Σύνθετα υλικά και νανοϋλικά, τεχνολογίες επικάλυψης, βαφής, κατεργασίες laser και τρισδιάστατη εκτύπωση.
 Πολυεπιστημονικές Εφαρμογές Ολοκλήρωσης Συστημάτων (System Integration) όπως αυτομάτου ελέγχου και των αισθητήρων.
 Ειδικές Εφαρμογές, όπως σχεδιασμός, ανάπτυξη και κατασκευή συστημάτων ειδικών αποστολών με εξειδικευμένες προδιαγραφές σε τομείς όπως αφη, συστήματα αεράμυνας, συστήματα πληγμάτων ακριβείας, εντοπισμός ναρκών, εξομοίωση, ευφυής εφοδιασμός κλπ.

Οι προσπάθειες R&D και Καινοτομίας στις οποίες εστιάζει το ΥΠΕΘΑ, δεν δείχνουν να συμπλέουν με το κύριο “σώμα” στόχων που προσδιορίζει η ΕΑΒΣ για την Εγχώρια Αμυντική Βιομηχανία. Επομένως, απαιτείται σίγουρα και κάτι άλλο, λιγότερο… περίπλοκο, στην όλη προσπάθεια.

Το πρόγραμμα αυτόνομου πυρομαχικού ATTALUS της INTRACOM Defense