Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Στις 22 Μαΐου, δυνάμεις Ρώσων αντικαθεστωτικών (Λεγεώνα Ελεύθερης Ρωσίας και Σώμα Ρώσων Εθελοντών) που μάχονται στο πλευρό των Ουκρανών, εισέβαλαν σε ρωσικό έδαφος και συγκεκριμένα στην περιοχή της συνοριακής πόλεως Μπελγκορόντ. Ακολουθώντας την οδική αρτηρία, πέρασαν από χωριά και έφτασαν προ του Γράβορον, διεισδύοντας περί τα 7-8 χλμ. πριν αρχίσουν την σύμπτυξη από τις μεσημβρινές ώρες της 23ης Μαΐου. (Χάρτης 1) Η ρωσική πλευρά υποστήριξε ότι οι εισβολείς αφανίστηκαν, παρουσιάζοντας ορισμένα πτώματα και κατεστραμμένα οχήματα αλλά εικόνες από την σύμπτυξη έδειχναν μια άλλη κατάσταση. Πάντως πληροφορίες από ρωσικές πηγές, ανέφεραν την εμφάνιση και άλλων εισβολέων νοτιότερα, που κατέλαβαν δύο άλλα ρωσικά χωριά επί της μεθορίου, χωρίς να είναι γνωστό εάν επρόκειτο για ταυτόχρονη ή σε δεύτερο χρόνο ενέργεια. (Χάρτης 2)
Αν σταθούμε στο σενάριο της αναδιπλώσεως, όλα δείχνουν ότι επρόκειτο για μια τυπική επιδρομή, μια επιχείρηση περιορισμένης διαρκείας που δεν αποβλέπει πάντα στην κατάληψη και διατήρηση κάποιου Αντικειμενικού Σκοπού, πέραν ίσως ενός χρονικού διαστήματος, πριν οι επιδρομείς αποσυρθούν. Στο ερώτημα για την σκοπιμότητα αυτής της ενεργείας, πολλά μπορούν να υποστηριχθούν.
Η επιδρομή έλαβε χώρα εικοσιτετράωρα μόνο μετά την κατάληψη του Μπαχμούτ από τις ρωσικές δυνάμεις. Σε συνδυασμό με τις προ ημερών αντεπιθετικές προσπάθειες των Ουκρανών στις ρωσικές γραμμές εκατέρωθεν του Μπαχμούτ, όπου σημείωσαν κάποια επιτυχία, η επιδρομή στο Μπελγκορόντ, δίνει τις πρώτες ενδείξεις πιο ενεργητικής παρουσίας των Ουκρανών στην γραμμή αντιπαραθέσεως. Ωστόσο, δεν μπορεί να μιλήσει κανείς για την έναρξη της νέας επιθετικής επιστροφής που αναμένεται από τους Ουκρανούς.
Η επιδρομή πάντως, επιτρέπει κάποιες πρώτες παρατηρήσεις.
Σκοπός συνήθως τέτοιων επιχειρήσεων, είναι να αποσπάσουν την προσοχή του αντιπάλου από άλλες περιοχές του μετώπου και ιδανικώς, να τον υποχρεώσουν να αποσύρει δυνάμεις από κρίσιμες περιοχές, αποδυναμώνοντάς τες, για να ενισχύσει αυτές που φαίνεται να απειλούνται. Καθώς η επιδρομή στο Μπελγκορόντ εκδηλώθηκε από πολύ μικρή δύναμη, τάγμα μείον με Υπό Διοίκηση στοιχεία τεθωρακισμένων, θα ήταν αφελές να αναμένει κανείς ότι επιδίωξη ήταν η απόσυρση ρωσικών δυνάμεων από την Ουκρανία, για την αντιμετώπιση αυτής της απειλής. Οι Ρώσοι αντικαθεστωτικοί, δεν μετρούν παρά λίγες εκατοντάδες και η πολεμική τους αξία είναι μηδαμινή. Όπως φάνηκε, οι Ρώσοι αντέδρασαν με δυνάμεις εσωτερικής ασφαλείας που είναι απολύτως επαρκείς σε τέτοιες περιπτώσεις.
Επομένως, αυτό που μπορούμε να φανταστούμε, είναι ότι εγκαινιάζεται μάλλον μία φάση προπαρασκευαστικών επιχειρήσεων, με σειρά επιδρομών σε διάφορα μέρη της συνοριακής μεθορίου με την Ρωσία. Σκοπός είναι πιθανώς, η δημιουργία εντυπώσεων σε επίπεδο διεθνούς αντικτύπου, να πληγεί το γόητρο της Μόσχας, να προκληθεί δυσαρέσκεια και αμφιβολίες στον ρωσικό πληθυσμό και πιθανώς να “αναστατωθούν” οι επιφορτισμένες με την φύλαξη των συνόρων ρωσικές δυνάμεις.
Από πολιτικής απόψεως, έχει σημασία ότι οι Ουκρανοί επισήμως αρνούνται ότι σχετίζονται με την επιδρομή. Σκοπίμως χρησιμοποιήθηκαν οι Ρώσοι αντικαθεστωτικοί, ώστε να μην κατηγορηθεί από τους Δυτικούς το Κίεβο ότι δεν αμύνεται απλώς για την απελευθέρωση των κατεχομένων αλλά επιδίδεται σε “επιθετικό” πόλεμο για κατάληψη ρωσικών εδαφών. Υπενθυμίζεται ότι στις 2 Μαρτίου 2023 η Μόσχα ανέφερε την επιδρομή Ουκρανών “τρομοκρατών” σε δύο χωριά στην μεθόριο της περιοχής του Μπριάνσκ. Και τότε, το Κίεβο είχε αρνηθεί την ευθύνη και μίλησε για ενίσχυση του ρωσικού αντιστασιακού κινήματος. Επρόκειτο ίσως για μικρή δοκιμή, προς αξιολόγηση πολιτικών αντιδράσεων από την Δύση;
Στο μεταξύ, ο πρόεδρος Ζελένσκι εκμεταλλεύεται τον πολιτικό χρόνο για να ενισχύσει το οπλοστάσιό του με ικανότερα όπλα, που διεκδικεί εδώ και καιρό. Ήδη η Μεγάλη Βρετανία αποδέσμευσε πυραύλους SCALP, παρακάμπτoντας εν μέρει την άρνηση των ΗΠΑ για παραχώρηση πυραύλων ATACMS. Την κίνηση του Λονδίνου, δείχνουν ότι ετοιμάζονται να μιμηθούν και άλλες χώρες όπως η Γαλλία, η Γερμανία κ.λπ. Επιπλέον, ωριμάζουν οι συνθήκες και για την μελλοντική αποδέσμευση μαχητικών αεροπλάνων. Αν οι επιδρομές επί ρωσικού εδάφους κλιμακωθούν, πιθανώς οι ηγέτες αυτών των δυτικών χωρών να γίνουν και πάλι διστακτικοί να συνεισφέρουν με πιο σημαντικής αξίας όπλα, γι’ αυτό και χρησιμοποιούνται οι δυνάμεις των Ρώσων αντικαθεστωτικών.
Η (καθυστερημένη) εαρινή επίθεση
Στο καθαρά στρατιωτικό επίπεδο, συνεχίζεται η ροή των αρμάτων μάχης και τεθωρακισμένων οχημάτων που υποσχέθηκε η Δύση στις αρχές του χρόνου, ώστε να προετοιμαστεί η νέα επιθετική επιστροφή της Ουκρανίας. Η επιχείρηση τοποθετείται εδώ και μήνες για την άνοιξη αλλά αυτή παρήλθε. Αυτό σημαίνει ότι πέραν της καταστάσεως του εδάφους, ένας παράγοντας που λαμβάνεται σοβαρά υπ’ όψιν πάντα, οι Ουκρανοί επιδιώκουν την όσο το δυνατόν καλύτερη προετοιμασία των δυνάμεών τους, ιδίως στην εκπαίδευση Συνδυασμένων Όπλων, πέραν της παραλαβής όλου του κυρίου υλικού και πυρομαχικών πυροβολικού, που αναμένονται.
Ο Αρχηγός του αμερικανικού Μεικτού Επιτελείου Στρατηγό Μίλυ, έχει αναφέρει ότι από τα τέλη του περασμένου έτους, συμφωνήθηκε η προετοιμασία 9 Ταξιαρχιών του Ουκρανικού Στρατού από τις χώρες του ΝΑΤΟ, με παροχή εκπαιδεύσεως και του απαραίτητου υλικού. Πρόκειται για μεγάλη πρόκληση, εάν ληφθεί υπ’ όψιν ότι το χρονοδιάγραμμα αναφέρεται σε μερικούς μήνες και εδώ είναι που θα φανεί η ικανότητα “αναγεννήσεως” αξιόμαχων δυνάμεων από τους Ουκρανούς.
Εάν αυτές οι 9 Ταξιαρχίες θεωρηθεί ότι θα αποτελέσουν την αιχμή στην νέα επιθετική επιστροφή των Ουκρανών, συνεργαζόμενες φυσικά και με άλλους σχηματισμούς, κρίνονται ως επαρκές δυναμικό για ενέργεια σε δύο διαφορετικές περιοχές. Αυτό οδηγεί προς την εκτίμηση ότι πέρα από την σειρά επιδρομών που θα εξελιχθεί στην μεθόριο με την Ρωσία, θα επιδιωχθεί μάλλον μία πρώτη ισχυρή επιθετική ενέργεια με σκοπό να συνεγείρει την ρωσική διοίκηση και σε δεύτερο χρόνο θα εκδηλωθεί η Κύρια Προσπάθεια.
Λαμβανομένου υπ’ όψιν ότι η “παρενόχληση” των επιδρομών θα διεξαχθεί στην μεθόριο βορείως Χαρκόβου, η όποια σκοπιμότητα απόσύρσεως ρωσικών δυνάμεων από την Ουκρανία αφορά προφανώς τις πλησιέστερες εξ αυτών, δηλαδη τις ευρισκόμενες στην ευρύτερη περιοχή του Λουχάνσκ. Αν αυτό ισχύει, τότε η πρώτη επιθετική προσπάθεια των Ουκρανών μάλλον προορίζεται για το συγκεκριμένο μέτωπο με την Κύρια Προσπάθεια, να σχεδιάζεται για τον νότο, προς Κριμαία.
Το πότε θα εκτοξευθεί η καθυστερημένη “εαρινή επίθεση” των Ουκρανών, μπορεί να απαντηθεί σχετικώς εάν επιβεβαιωθεί τις επόμενες ημέρες η υπόθεση περί “εκστρατείας” επιδρομών επί ρωσικού εδάφους, ως προπαρασκευαστικό στάδιο. Τότε, η εκτόξευσή της θα μπορούμε να πούμε ότι είναι θέμα εβδομάδων. Το διάστημα αυτό, θα εντατικοποιηθεί η εκπαίδευση και οι προετοιμασίες των δυνάμεων που έχουν τηρηθεί ως εφεδρεία για τον σκοπό αυτό.
Μπαχμούτ και απώλειες
Τις συγκεκριμένες εφεδρείες άρχισε να συγκροτεί η Ουκρανία από τα τέλη του περασμένου έτους, όταν πλέον εξαντλήθηκε η ορμή της πρώτης επιθετικής επιστροφής τον Σεπτέμβριο του 2022 και σταθεροποιήθηκαν οι γραμμές. Από τότε, οι Ρώσοι κινητοποιήθηκαν και ενίσχυσαν τις δυνάμεις κατοχής έπειτα από μερική επιστράτευση, αποδυόμενοι σε προσπάθεια οργανώσεως διαδοχικών αμυντικών γραμμών.
Επιδίωξη της Ρωσίας είναι η σταθεροποίηση των δυνάμεών της επί των κατεχομένων εδαφών, ώστε να παγιωθεί η κατάσταση στο έδαφος και με συμφωνία καταπαύσεως του πυρός, να πετύχει σε βάθος χρόνου την μόνιμη προσάρτησή τους. Έτσι, περιορισμένες μόνο επιθετικές πρωτοβουλίες αναλήφθηκαν τους προηγούμενους μήνες. Επίκεντρο είχαν το Λουχάνσκ και πέτυχαν την κατάληψη του Σόλενταρ (3 Αυγούστου 2022 – 16 Ιανουαρίου 2023) και ακολούθως το νοτιότερα ευρισκόμενο Μπαχμούτ, τον Μάιο. Πιο νότια στο Ντονιέτσκ, καταλήφθηκε η Παβλίβκα (28 Οκτωβρίου – 14 Νοεμβρίου 2022) αλλά η προσπάθεια συνεχίσεως βορειότερα προς Βούλενταρ τον Φεβρουάριο, απέτυχε οικτρώς.
Στις επιχειρήσεις αυτές με τα περιορισμένα κέρδη για τους Ρώσους, πρωταγωνιστικό ρόλο είχαν οι δυνάμεις της εταιρείας μισθοφόρων Wagner. Υποστηριζόμενοι από δυνάμεις του τακτικού στρατού και επιστρατευμένους του Λουχάνσκ, οι μισθοφόροι σήκωσαν το βάρος των επιθέσεων μέχρι και την κατάληψη του Μπαχμούτ. Η σκοπιμότητα της εντατικής εμπλοκής της Wagner επιδέχεται πολλές ερμηνείες. Τα έπαθλα του Σόλενταρ και του Μπαχμούτ, δεν προσέφεραν στις ρωσικές δυνάμεις κάποιο αποφασιστικό αποτέλεσμα για την εξέλιξη του πολέμου, αλλά όλο αυτό το 8μηνο που διέρρευσε μετά την εκπνοή της πρώτης επιθετικής επιστροφής των Ουκρανών, οι Ρώσοι εμφανίστηκαν να ασκούν σταθερή πίεση σε έναν περιορισμένο τομέα. Είναι χαρακτηριστικό ότι η κατάληψη του Μπαχμούτ, φαίνεται να ήταν το ορόσημο για την απόσυρση της Wagner από το μέτωπο, αφού εξετέλεσε την αποστολή που μάλλον της… αυτοανέθεσε ο ιδιοκτήτης της, σταθμίζοντας την εξέλιξη των πραγμάτων. Είναι προφανές ότι ο Γιεβγκένι Πριγκόζιν, δεν θέλει σε καμμία περίπτωση να είναι οι δυνάμεις του παρούσες, όταν εκδηλωθεί η αναμενόμενη μεγάλη επίθεση των Ουκρανών…
Οι εξελίξεις αυτές στην κατά τα άλλα σχεδόν “παγωμένη” γραμμή αντιπαραθέσεως, είχαν υψηλό κόστος σε απώλειες. Αμερικανικές εκτιμήσεις στα μέσα Φεβρουαρίου 2023, ανέφεραν συνολικές απώλειες 30.000 για την Wagner, εκ των οποίων 9.000 νεκροί. Λίγο μετά, στις 1 Μαΐου, ο εκπρόσωπος του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας Τζων Κίρμπυ, επικαλέστηκε εκτίμηση των αμερικανικών υπηρεσιών για άνω των 20.000 νεκρών και συνολικές απώλειες 100.000 Ρώσων, μόνο από τον Δεκεμβρίου 2022. Τις ημέρες αυτές, σε ρωσικές πλατφόρμες κοινωνικής δικτυώσεως κυκλοφορούν αναφορές του Πριγκόζιν, για 20.000 νεκρούς μισθοφόρους, εκ των οποίων το 50% από στρατολογηθέντες καταδίκους. Ουσιαστικώς ο Πριγκόζιν επιβεβαιώνει την εκτίμηση των αμερικανικών υπηρεσιών ως προς τους πεσόντες άνδρες του, στοιχείο το οποίο προεκτείνεται φυσιολογικώς και στην αμερικανική εκτίμηση περί συνολικών ρωσικών απωλειών. Γενικώς, οι ρωσικές πηγές που επιχειρούν μια αντικειμενική εκτίμηση, σχολιάζουν ότι οι συνολικές απώλειες μάχης των ρωσικών δυνάμεων (συμπεριλαμβανομένης της Wagner και των τοπικών επιστράτων) σε νεκρούς και βαρειά τραυματίες, αυτοί δηλαδή που θεωρείται ότι τίθενται οριστικώς εκτός μάχης, ανέρχονται σε 50.000 περίπου.
Φυσικά, ανάλογες είναι οι απώλειες που υπέστησαν οι Ουκρανοί. Πιθανώς ελαφρώς μικρότερες, δεδομένου ότι ευρίσκοντο σε άμυνα. Οι Ουκρανοί όμως, διαφύλαξαν τις εφεδρείες που οργανώνουν όλο αυτό το διάστημα και έριξαν στο Μπαχμούτ δυνάμεις που αποδεσμεύτηκαν από την ανακουφισμένη Χερσώνα ενώ σε μεγάλο βαθμό χρησιμοποίησαν επιστράτους πτωχού επιπέδου εκπαιδεύσεως και μαχητικής αξίας. Πρακτικώς, το ίδιο επεδίωξαν για τις δυνάμεις τους και οι Ρώσοι, εμπλέκοντας σε μεγαλύτερη κλίμακα την Wagner. Έτσι, οι δυνάμεις εισβολής των 350.000 περίπου ανδρών που βρίσκονται αυτή την στιγμή στην Ουκρανία, τελού όλο αυτό το διάστημα σε μια διαρκή προσπάθεια αναδιοργανώσεως, εκπαιδεύσεως και βελτιώσεως του εφοδιασμού τους.
Όπως προείπαμε, οι ρωσικές δυνάμεις εισβολής δεν έχουν σκοπό να αναλάβουν ευρείες επιθετικές επιχειρήσεις αλλά αποβλέπουν στην διατήρηση των κατεχομένων. Πληροφορίες αναφέρουν ότι οι Ρώσοι κρατούν μία εφεδρική Στρατιά που απειλεί την κατεύθυνση προς Χάρκοβο. Μπορούμε να υποθέσουμε ότι η δύναμη αυτή προορίζεται να αντεπιτεθεί όταν επιτεθούν οι Ουκρανοί, με σκοπό τον περισπασμό και την ανατροπή της ισορροπίας του αντιπάλου. Προφανώς οι Ουκρανοί το γνωρίζουν και έχουν μεριμνήσει από πλευράς δυνάμεων ενώ κυριαρχεί η αντίληψη ότι αφού το Χάρκοβο δεν έπεσε στην επίθεση των πολύ ανώτερων τακτικών δυνάμεων των Ρώσων πέρυσι, δεν μπορεί να απειληθεί στον ίδιο βαθμό σήμερα.
Η νέα επιθετική επιστροφή των Ουκρανών, αναμένεται με μεγάλο ενδιαφέρον. Για τους Ουκρανούς, είναι ένα μεγάλο στοίχημα. Θα δοκιμαστεί πάνω απ’ όλα, η ικανότητα που απέκτησαν οι εφεδρείες που προετοιμάστηκαν όλο αυτό το διάστημα με την υποστήριξη του ΝΑΤΟ, όσο και το επίπεδο που απέκτησαν οι αναδιοργανωμένες ρωσικές δυνάμεις εισβολής, οι οποίες στηρίζονται σε μεγάλο βαθμό σε επιστρατευμένους εφέδρους χωρίς ουσιαστική εκπαίδευση. Οι τελευταίες, αναμένεται να υποβληθούν σε μία δοκιμασία “σοκ και δέους”, που θα επιδιώξουν οι Ουκρανοί επιτιθέμενοι σε στενούς τομείς για να διαρρήξουν την ρωσική άμυνα, οπότε αναμένεται να αξιολογηθεί από πλευράς αντιμαχομένων και ο τομέας των ηθικών δυνάμεων.
Πόσο οι ρωσικές παρεμβολές εμπόδισαν την χρήση των JDAM στην Ουκρανία;
