Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Στην διάρκεια της εκθέσεως ΕDEX 2021 στο Κάιρο μεταξύ 29 Νοεμβρίου – 2 Δεκεμβρίου, οι Αιγυπτιακές Ένοπλες Δυνάμεις αποκάλυψαν το EJun 30 SW, ένα UAV που κατασκεύασε η Industrial Complex Engineering Robots σε συνεργασία με το Υπουργείο Στρατιωτικής Παραγωγής της Αιγύπτου. Το EJun 30 SW παρουσιάζει εμφανή ομοιότητα με το Yabhon Flash-20 (κι όχι το Yabhon United 40 που ανέφεραν οι περισσότερες ξένες πηγές) ένα UAV που ανέπτυξε η Adcom Systems, εταιρεία των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, κατά πρώτον για την Αεροπορία των ΗΑΕ. Ως εκ τούτου, το EJun 30 SW θεωρήθηκε η αιγυπτιακή έκδοση του Yabhon Flash-20.
Το Yabhon Flash-20 έχει εμφανισθεί στις εκδόσεις Α και Β, με μήκος 8,9 μέτρα και εκπέτασμα πτερύγων 12 και 18 μέτρων αντιστοίχως. Το μέγιστο βάρος απογειώσεως είναι αντιστοίχως 1.450 και 1.650 κιλά, το μέγιστο ωφέλιμο φορτίο 300 και 460 κιλά, το βάρος καυσίμου σε πτερυγικές δεξαμενές είναι 650 και 800 κιλά. Από πλευράς επιδόσεων των εκδόσεων Α και Β, η μέγιστη ταχύτητα είναι 130 και 125 κόμβοι αντιστοίχως, η αυτονομία με μέγιστο φορτίο είναι 22 και 24 ώρες ενώ η επιχειρησιακή οροφή είναι 26.000 πόδια και για τις δύο εκδόσεις.
Το μεγαλύτερο Yabhon United 40 είχε εμφανισθεί ως μοντέλο υπό κλίμακα το 2007 και παρουσιάσθηκε σε μορφή πρωτοτύπου το 2013 στο Dubai Air Show. Ανήκει στην κατηγορία Μέσου Υψομέτρου Μεγάλης Αυτονομίας (MALE) με μέγιστο υψόμετρο πτήσεως 7.010 μέτρων, ταχύτητα μεταξύ 75-220 χ.α.ώ. και αυτονομία πτήσεως 120 ωρών (5 ημέρες). Το αεροσκάφος φέρει 4 υποπτερυγικούς φορείς φορτίου, με το ωφέλιμο φορτίο να ανέρχεται σε 1.050 κιλά. Σε ανοικτές πηγές, αναφέρεται ότι το UAV φέρει δύο τετρακύλινδρους εμβολοφόρους Rotax 914UL με υπερσυμπιεστή ισχύος 114 ίππων έκαστος αλλά ο αρχισχεδιαστής της Adcom Systems είχε αναφέρει κατά την αρχική εμφάνιση του Yabhon United 40 ότι υφίσταται ένας κύριος κινητήρας 115 ίππων και ένας ηλεκτροκινητήρας ισχύος 80 ίππων. Ανοικτές πηγές αναφέρουν ότι το αεροσκάφος φέρει ραντάρ συνθετικής απεικόνισης (SAR) και συστήματα αποφυγής αναγλύφου εδάφους, πέρα από τον ηλεκτροπτικό αισθητήρα, είναι άγνωστη όμως η διαμόρφωση σε αιγυπτιακή υπηρεσία.
Η γενική σχεδιαστική γραμμή της οικογενείας Yabhon, κυρίως στην άτρακτο της λεγομένης διαμορφώσεως “S”, παραπέμπει σε μεγάλο βαθμό στο βαρύ οπλισμένο UAV τύπου Akinci που ανέπτυξε η τουρκική Baykar. Υφίστανται φυσικά διαφορές, όπως η έλλειψη ουραίων κυρίων πτερύγων, η “σπαστή” κύρια πτέρυγα και οι δύο στροβιλοελικοφόροι κινητήρες ΑΙ-450C, ισχύος 450 ίππων. Με μήκος 12,3 μέτρα, εκπέτασμα πτερύγων 20 μέτρων, μέγιστο βάρος απογειώσεως 5.500 κιλά και ωφέλιμο φορτίο 1.350 κιλών (450+ εσωτερικό, 900 κιλά εξωτερικά) είναι σαφές ότι το Akinci είναι μεγαλύτερη σχεδίαση.
Καθώς η ομοιότητα δεν είναι κάτι τυχαίο, μπορεί να υποτεθεί βασίμως ότι το Akinci αποτελεί προϊόν συναναπτύξεως μεταξύ Adcom Systems και Baykar, με την δεύτερη να έχει εξαγοράσει σχέδιο αποκλειστικής συνεργασίας για να το προσαρμόσει στις εγχώριες ανάγκες και βάσει προτύπων ΝΑΤΟ. Πρόκειται για συνήθη πρακτική διεθνώς, μετά την κατάρρευση του Συμφώνου της Βαρσοβίας και την εξέλιξη της παγκοσμιοποίησης που ευνοεί τις μετακινήσεις ατόμων. Καθώς σχέδια προϊόντων από εταιρείες ή σχεδιαστικά γραφεία δεν μπορούν πάντα να απορροφηθούν από την εσωτερική αγορά της χώρας τους, είναι συνήθης πρακτική οι εμπορικές συμφωνίες συνεργασίας για την πώληση σχεδίων σε ξένες εταιρείες οι οποίες δεν θέλουν να μπουν σε μια διαδικασία “ανακαλύψεως του τροχού” αλλά να εντάξουν στο πορτοφόλιό τους σε εύλογο χρονικό διάστημα ένα νέο προϊόν.
Η τουρκική Baykar, ιδρυθείσα το 1984, ήταν μία μηχανολογική εταιρεία παραγωγής κινητήρων, αντλιών και ανταλλακτικών για οχήματα, που μόνο στην δεκαετία του 2000 έκανε άνοιγμα στον τομέα των UAV. Ο Οζντεμίρ Μπαϋρακτάρ, ιδιοκτήτης της εταιρείας, με προηγουμένη εμπλοκή σε εξοπλιστικά προγράμματα και στενές σχέσεις με τις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις, έστρεψε το 2004 το ενδιαφέρον στον τομέα των UAV. Ο γυιός του Σελτζούκ, το 2005 κάλεσε δημοσίως τους κυβερνητικούς αξιωματούχους να επενδύσουν στις τεχνολογίες UAV, δηλώνοντας ότι εντός πενταετίας η χώρα μπορούσε να λάβει ηγετική θέση παγκοσμίως στον τομέα. Το κάλεσμα “αγκαλιάστηκε”, επειδή στην Τουρκία υφίσταται συγκεκριμένη κεντρική πολιτική αναπτύξεως της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας και ασφαλώς διατέθηκε κρατική χρηματοδότηση για την υποστήριξη των σχετικών αναπτυξιακών προγραμμάτων.
Με λυμένο το οικονομικό ζήτημα, ένα τέτοιο άνοιγμα και η εμφάνιση προϊόντων σε εύλογο χρονικό διάστημα από μία εταιρεία άσχετη με τον χώρο, δεν μπορεί παρά να αντιμετώπισε την τεχνολογική πρόκληση μέσω συνεργασίας. Η σύναψη συνεργασίας με οίκο του εξωτερικού ή τουλάχιστον με την πρόσληψη ομάδος ξένων μηχανικών που μπορούσαν να προσφέρουν κάποιο σχέδιο UAV, ήταν μια φυσιολογική λύση.
Η Adcom Systems είναι όμιλος με περισσότερες από 20 ιδιωτικές εταιρείες, με έδρα στα ΗΑΕ, που άρχισε να παράγει τα πρώτα UAV το 2002. Η εταιρεία είχε ξεκινήσει την δραστηριότητά της με την ανάπτυξη πυραύλων κι εν συνεχεία συστημάτων ραντάρ. Σήμερα έχει παρουσιάσει την σειρά Yabhon, μεταξύ των οποίων εκδόσεις κατηγορίας HALE και MALE ενώ το Yabhon NSR αναφέρεται ως το πρώτο UAV παγκοσμίως με ικανότητα καταρρίψεως άλλων UAV. Καθώς η εταιρεία παράγει και αεροπορικά όπλα, μπορεί να προσφέρει πλήρες οπλισμένο UAV.
Η είσοδος της Adcom Systems στον τομέα των βαρέων οπλισμένων UAV, ξεκίνησε με πολιτική απόφαση, μετά την άρνηση των ΗΠΑ να πωλήσουν το MQ-9 Reaper στα ΗΑΕ. Το ίδιο κίνητρο είχε και η Τουρκία, που κυριολεκτικώς “από το πουθενά”, η Baykar εμφάνισε το πετυχημένο Bayraktar TB2, που εν συνεχεία αναπτύχθηκε στην οπλισμένη έκδοση TB2S και σήμερα έχει παρουσιάσει το Akinci.
Όπως αναφέρει η Adcom Systems, την διοίκηση ασκεί μία πολυεθνική ομάδα ενώ απασχολούνται περισσότεροι από 600 εργαζόμενοι. Πρόκειται για τυπική περίπτωση προσελκύσεως ξένου επιστημονικού προσωπικού που ανταποκρίθηκε στο επίσημο “κάλεσμα” της κυβερνήσεως των ΗΑΕ, όταν προ ετών αποφάσισε να αναπτύξει εγχώρια αμυντική βιομηχανία. Πολύ απλά, για να αντισταθμιστεί το πρόβλημα της ελλείψεως έμπειρου προσωπικού στον χώρο, τα ΗΑΕ προσέλαβαν με λίαν ελκυστικές μισθολογικές απολαβές έμπειρους μηχανολόγους μηχανικούς και επιστημονικό προσωπικό κάθε ειδικότητος. Με αυτό τον τρόπο αναπτύχθηκαν αξιόλογες εταιρείες σε διαφόρους τομείς στα ΗΑΕ, που μπόρεσαν σε πολύ σύντομο χρόνο να αναπτύξουν προϊόντα κάθε είδους (φορητός οπλισμός, οχήματα, πύραυλοι, UAV).
Από το 2013 ήδη η Adcom Systems διαφήμιζε το διεθνές ενδιαφέρον που υπήρχε για τα UAV της. Ο επικεφαλής της είχε αναφέρει εκείνη την εποχή ότι ενδιαφέρον είχε εκφράσει ακόμη και η Ρωσία, καθώς περισσότερες από 10 χώρες είχαν εκδηλώσει ενδιαφέρον και η εταιρεία είχε προβεί σε πολλές επιδείξεις. Πολύ πιθανώς η Τουρκία και η Baykar, να ήταν μία εξ αυτών. Η “διεθνοποίηση” των προϊόντων της ξεκίνησε με το Belar YS-EX, έκδοση του Yabhon Flash-20, που παρουσίασε τo 2017 η ΚΒ Indela από την Λευκορωσία. Η εταιρεία που είχε ιδρυθεί το 1996 με έδρα το Μινσκ και δραστηριοποιείτο στον τομέα των UAV, εξαγοράσθηκε το 2013 από την Adcom Systems και επεδίωξε διείσδυση στην ρωσική αγορά. Το ενδιαφέρον που εκδηλώθηκε από την Ρωσία για το Yabhon United 40 δεν φαίνεται να ήταν τυχαίο, όπως και η προσφορά διαφόρων σχεδίων τα επόμενα έτη από την ΚΒ Indela.
Η Αίγυπτος, παρουσιάζοντας το EJun 30 SW, πιθανώς επέλεξε να συνεργασθεί με την Adcom Systems για να κάνει τα δικά της βήματα στον τομέα. Η Τουρκία, φαίνεται ότι προηγήθηκε και χάρη στην πρότερη συνεργασία, επέλεξε ένα πιο εξελιγμένο και υψηλότερων επιδόσεων σχέδιο.
Τα ΗΑΕ διατηρούσαν καλές σχέσεις με την Τουρκία αλλά μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα τον Ιούλιο του 2016, ο Ερντογάν κατηγόρησε ευθέως τον πρίγκιπα διάδοχο των ΗΑΕ ως έναν από τους υποκινητές, χαρακτηρίζοντάς τον «χειρότερο εχθρό της Τουρκίας». Έκτοτε, οι διμερείς σχέσεις επιδεινώθηκαν περισσότερο το 2017, όταν ΗΑΕ και Σαουδική Αραβία απέκλεισαν το Κατάρ που ήταν στενός σύμμαχος της Αγκυρας. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι διακόπτεται απαραιτήτως οποιαδήποτε συνεργασία σε επιχειρηματικό επίπεδο, όπως μια πιθανή συνεργασία Adcom Systems και Baykar.
Χρονολογικώς, από όσα είναι γνωστά από ανοικτές πηγές, η ανάπτυξη και κατασκευή UAV κατηγορίας οπλισμένου HALE εκφράσθηκε στην Τουρκία στις αρχές του 2016. Η Baykar, αναφέρεται ότι άρχισε να εργάζεται στο Akinci τον Μάιο του 2017 ενώ στις 31 Ιανουαρίου 2018 επιλέχθηκε η πρότασή της, τον Ιούνιο του 2018 ανατέθηκε σύμβαση και ένα έτος μετά, τον Ιούνιο του 2019, είχε ολοκληρωθεί η προκαταρκτική σχεδιαστική φάση ενώ στις 6 Δεκεμβρίου 2019 πραγματοποιήθηκε η πρώτη πτήση. Στις 29 Αυγούστου 2021 πραγματοποιήθηκε η τελετή παραδόσεως του Akinci στις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις.
Η ανάδειξη της Τουρκίας σε ηγέτιδα δύναμη παγκοσμίως στον χώρο των UAV, προέκυψε από την κεντρική κρατική πολιτική αναπτύξεως εγχώριας αμυντικής παραγωγής, την χρηματοδότηση σχετικών αναπτυξιακών προγραμμάτων και, στην περίπτωση της Baykar, την συνεργασία με έμπειρο ξένο οίκο που ανέλαβε την συνανάπτυξη βάσει υφισταμένου σχεδίου που τροποποιήθηκε αναλόγως των τουρκικών αναγκών.
Στην Ελλάδα, τίποτα από τα παραπάνω δεν υπάρχει, γι’ αυτό και μέχρι σήμερα δεν υφίσταται τελικό προϊόν επιχειρησιακής αξίας στον τομέα των UAV.
