Στις 17 Οκτωβρίου πραγματοποιήθηκε με μέριμνα του Παγκυπρίου Συνδέσμου Εφέδρων Καταδρομέων τελετή αποκαλυπτηρίων Μνημείου Πεσόντων και Αγνοουμένων Καταδρομέων στην Ευρύχου, παρουσία του υπουργού Αμύνης Χαράλαμπου Πετρίδη. Ο υπουργός εκφώνησε τον παρακάτω επιμνημόσυνο λόγο:
“Με αισθήματα βαθιάς συγκίνησης και εθνικής υπερηφάνειας συγκεντρωθήκαμε σήμερα εδώ στο προαύλιο του Γυμνασίου και Λυκείου Σολέας, για τα αποκαλυπτήρια του Μνημείου Πεσόντων και Αγνοουμένων Καταδρομέων, που διοργανώνει ο Παγκύπριος Σύνδεσμος Εφέδρων Καταδρομέων, τον οποίο ευχαριστώ για την τιμητική πρόσκληση.
Για να αποδώσουμε τον προσήκοντα φόρο τιμής στους ηρωικώς πεσόντες καταδρομείς και ν΄ αναπέμψουμε δέηση στον Ύψιστο για την ανεύρεση των αγνοουμένων αξιωματικών, υπαξιωματικών και οπλιτών που υπηρέτησαν στις Μονάδες Καταδρομών στο νησί μας, την περίοδο από το 1964 μέχρι το μαύρο καλοκαίρι του 1974.
Σε όλους τους πρασινοσκούφηδες μαχητές, που πολέμησαν υπό το δοξασμένο λάβαρο των Καταδρομών, αψηφώντας τον θάνατο παρά τις υπέρτερες δυνάμεις του Τούρκου εισβολέα. Επέδειξαν απαράμιλλο ηρωισμό και ανδρεία και κέρδισαν επάξια τη δόξα και την αθανασία, μαζί με όλους τους ήρωες που πρόσφεραν τη ζωή τους στους αγώνες της πατρίδας μας.
Σ’ αυτούς, που ‘αναγιωμένοι’ με τις αξίες και τα ιδανικά της ελευθερίας και της δικαιοσύνης, κατανίκησαν κάθε ανθρώπινη ανάγκη και φοβία.
Πιστοί στο καθήκον και στις προαιώνιες παρακαταθήκες του Ελληνισμού, πρόταξαν τα στήθη τους και έπεσαν μαχόμενοι υπέρ πίστεως και πατρίδος. Γιατί, «μητρός τε και πατρός και των άλλων προγόνων απάντων, τιμιότερων εστίν η πατρίς, και σεμνότερον και αγιώτερον», όπως μας υπαγορεύει ο αρχαίος φιλόσοφος Πλάτωνας στο διάλογο του Σωκράτη με τον Κρίτωνα.
Κλίνουμε λοιπόν, ευλαβικά το γόνυ σε όσους έπεσαν στο πεδίο της μάχης υπερασπιζόμενοι την ελευθερία της Κύπρου. Εκφράζουμε σεβασμό στη μνήμη τους και είμαστε ευγνώμονες για την προσφορά τους.
Κυρίες και κύριοι,
Η επιλογή του χώρου ανέγερσης του Μνημείου Πεσόντων και Αγνοουμένων Καταδρομέων στην Ευρύχου δεν είναι τυχαία, αφού στον χώρο αυτό πριν από πενήντα επτά χρόνια, στις 9 Ιουλίου 1964, συγκροτήθηκε η πρώτη μονάδα καταδρομών, η 31η Μοίρα. Οι νέοι καταδρομείς χωρίς να συμπληρώσουν το βασικό στάδιο εκπαίδευσης, δέχονται το βάφτισμα του πυρός συμμετέχοντας στις πολεμικές επιχειρήσεις του Αυγούστου του 1964 στην Τυλληρία καταγράφοντας σελίδες ηρωισμού με τη θρυλική κατάληψη του υψώματος Λωρόβουνος.
Λίγο αργότερα, στις 21 Αυγούστου στην περιοχή του Σαϊττά συγκροτήθηκε η 32η Μοίρα, στις 30 Απριλίου 1965 στο Πευκοδάσος νοτίως του χωριού Πεδουλάς η 33η Μοίρα και το 1973 στην Αθαλάσσα, σε επιτελικό επίπεδο, η επιστρατευόμενη 34η Μοίρα, στην οποία τοποθετούνταν αποκλειστικά έφεδροι λοκάτζηδες.
Κατά τη διάρκεια της τουρκικής εισβολής του ’74 οι Μοίρες Καταδρομών επέδειξαν απαράμιλλο θάρρος και γενναιότητα, όπου ετάχθησαν να πολεμήσουν. Παρόλες τις αντιξοότητες, τα πενιχρά μέσα που διέθεταν, δε λιποψύχησαν, αλλά τίμησαν το πράσινο μπερέ τους στα πεδία των μαχών.
Γαλουχημένοι με τα αθάνατα ιδεώδη του Ελληνισμού, τις πανανθρώπινες αξίες και παραδόσεις του έθνους μας, έχοντας στην καρδιά την υπέρμετρη αγάπη προς την πατρίδα και κατά νου το έμβλημα των καταδρομών με το ρητό «ο τολμών νικά».
Κάνοντας βίωμα το «ανδρείος ο περί τον καλόν θάνατος αδεής και όσα θάνατον επιφέρει υπόγυια όντα» του αρχαίου φιλόσοφου Αριστοτέλη, αφού γνώριζαν ότι οι ανδρείοι ποτέ δε φοβήθηκαν τον γενναίο θάνατο και ούτε δείλιασαν μπροστά σε εκείνες τις επικίνδυνες καταστάσεις που απειλούν με θάνατο.
Με την έναρξη της εισβολής στις 20 Ιουλίου, οι Μοίρες Καταδρομών διατάχθηκαν να εφαρμόσουν το Σχέδιο «Λαβίδα», που προέβλεπε την κατάληψη της διάβασης της Αγύρτας, με σκοπό την παρεμπόδιση της συνένωσης του προγεφυρώματος των αποβατικών δυνάμεων με τον τουρκοκυπριακό θύλακα του Κιόνελι.
Οι Μοίρες Καταδρομών, υπερβαίνοντας όλες τις αντιξοότητες, εκπλήρωσαν την αποστολή τους νικηφόρα. Με την 31η Μοίρα να καταλαμβάνει το ύψωμα Κοτζά Καγιά, την 32η Μοίρα την Άσπρη Μούττη, την 33η Μοίρα τα Πετρομούθκια και την 34η Μοίρα το ύψωμα 296.
Δυστυχώς η τεράστια αυτή επιτυχία αποδείχτηκε πρόσκαιρη, αφού ουδέποτε αντικαταστάθηκαν από Μονάδες Πεζικού, όπως προέβλεπαν τα σχέδια επιχειρήσεων. Τις πρωινές ώρες της 21ης Ιουλίου, η Διοίκηση Δυνάμεων Καταδρομών διέταξε τις Μονάδες της να απαγκιστρωθούν και να συμπτυχθούν στους χώρους εξορμήσεώς τους, προκειμένου να αναλάβουν άλλες αποστολές.
Κατά τη διάρκεια της εκεχειρίας και εφόσον οι Τούρκοι παραβίαζαν συστηματικά τη συμφωνία, συνεχίζοντας τις επιθετικές τους ενέργειες, οι Μοίρες Καταδρομών συμμετείχαν με επιτυχία σε επιχειρήσεις στο Αγριδάκι, στο Πιλέρι, στις ακτές Καραβά – Λαπήθου, στη διάβαση Αγίου Παύλου και στα υψώματα 1023, 126 και Αετοφωλιά.
Στη δεύτερη φάση της εισβολής επενέβησαν καθοριστικά στις προσπάθειες απεγκλωβισμού τμημάτων της Εθνικής Φρουράς που κινδύνευαν. Συνέδραμαν δε αποφασιστικά μαζί με άλλες Μονάδες Πεζικού στην αποτροπή των προσπαθειών των Τούρκων να περικυκλώσουν τη Λευκωσία είτε από δυτικά, από την περιοχή της Σχολής Γρηγορίου, είτε από ανατολικά, από την περιοχή Πυροΐου.
Σε αυτό το σημείο ιδιαίτερη μνεία θα πρέπει να γίνει στην προσφορά και τη θυσία των εξ Ελλάδος καταδρομέων που προσέτρεξαν στο κάλεσμα των αδελφών Κυπρίων για βοήθεια. Καταθέτοντας τη ψυχή τους και πολεμώντας γενναία, ως γνήσιοι απόγονοι του Λεωνίδα, του Αθανάσιου Διάκου, του Παύλου Μελά και του Κωνσταντίνου Δαβάκη, πλήρωσαν βαρύ φόρο αίματος για την ελευθερία της πατρίδας μας.
Τα μεσάνυχτα της 21ης με την 22α Ιουλίου ξεκίνησε από τη Σούδα της Κρήτης η επιχείρηση «ΝΙΚΗ» των Ελλαδικών δυνάμεων, για την αερομεταφορά τριακοσίων δέκα οκτώ καταδρομέων της Α’ Μοίρας και διμοιρία σαράντα καταδρομέων της Γ’ Μοίρας στην Κύπρο. Στην ομολογουμένως ριψοκίνδυνη επιχείρηση συμμετείχαν δεκατρία παλαιά αεροσκάφη Noratlas, τα οποία υποχρεώθηκαν να πετάξουν πολύ χαμηλότερα του ελάχιστου ύψους ασφαλείας για να μην αποκαλυφθούν στα τουρκικά ραντάρ.
Η επιχείρηση «ΝΙΚΗ» εξελίχθηκε σε τραγωδία όταν τα αεροσκάφη προσέγγισαν το Αεροδρόμιο Λευκωσίας. Λόγω ασυνεννοησίας και μη έγκαιρης ενημέρωσης των αμυνομένων δυνάμεων, τα φίλια αντιαεροπορικά εξέλαβαν ως εχθρικά τα Noratlas και έβαλαν με πυρά εναντίον τους κατά τη διάρκεια της διαδικασίας προσγείωσης.
Αποτέλεσμα τούτου ήταν η μοιραία πτώση του «ΝΙΚΗ-4», λίγα χιλιόμετρα μακριά του αεροδρομίου με τέσσερις αεροπόρους και είκοσι επτά καταδρομείς νεκρούς. Άλλοι δύο νεκροί καταδρομείς και δέκα τραυματίες βρίσκονταν στο «ΝΙΚΗ-6», που κατάφερε να προσγειωθεί χάρις στην επιδεξιότητα των χειριστών του, έχοντας σημαντικές βλάβες στους κινητήρες από τα πυρά των αντιαεροπορικών.
Παρά τον χαμό των συναδέλφων τους οι Έλληνες καταδρομείς πολέμησαν με σθένος και αυταπάρνηση. Συνεπικουρούμενοι από ένα λόχο της 33ης Μοίρας αναχαίτισαν επιτυχώς τα κύματα των τουρκικών επιθέσεων απαγορεύοντας την κατάληψη του Αεροδρομίου Λευκωσίας, το οποίο παρέδωσαν στην Ειρηνευτική Δύναμη του ΟΗΕ, μόνο όταν διατάχθηκαν.
Με τη θυσία τους οι Έλληνες καταδρομείς αλλά και όλοι οι εξ Ελλάδος στρατιωτικοί σφράγισαν την κοινή μας ιστορική πορεία. Ως Κυπριακή Δημοκρατία, ως λαός και ως κοινωνία, η ευγνωμοσύνη και ο σεβασμός που νιώθουμε θα είναι αιώνια.
Ελληνίδες και Έλληνες,
Οι επίλεκτες δυνάμεις των καταδρομέων έζησαν στο πετσί τους τη φρίκη, τον όλεθρο και τον θάνατο του πολέμου του 1974 και πλήρωσαν βαρύ φόρο αίματος.
Συνολικά, 178 παλικάρια έπεσαν ηρωικά στα πεδία των μαχών ή αγνοούνται από το μαύρο εκείνο καλοκαίρι.
Μνημονεύοντας όλα αυτά τα παλικάρια στεκόμαστε με βαθύτατο σεβασμό μπροστά από τούτο το σεπτό μνημείο αναπέμποντας ύμνο δοξαστικό, γιατί όρθωσαν το ανάστημά τους απέναντι στις τουρκικές επιβουλές και θηριωδίες.
Γιατί ζήλεψαν τα ανδραγαθήματα και τις ηρωικές πράξεις των αθανάτων ηρώων του έθνους μας και αποφάσισαν να προσθέσουν και τα δικά τους ονόματα με ολόχρυσα γράμματα στις δέλτους των ηρωικώς πεσόντων αγωνιστών.
Η θυσία και οι αγώνες τους αποτελούν φωτεινά παραδείγματα για όλες τις επόμενες γενιές των λοκατζήδων, αλλά και όλων των οπλιτών της Εθνικής Φρουράς, ενώ η παρακαταθήκη τους θα εμπνέει όλους εμάς παντοτινά.
Η “μεραρχία” και η στρατηγική επίπτωση της στρατιωτικής αδρανείας Καραμανλή στην κρίση του 1974
Φίλες και φίλοι,
Η εισβολή και κατοχή με τις χιλιάδες νεκρούς και αγνοούμενους, τους πρόσφυγες, τους ξεριζωμένους και τους εγκλωβισμένους, τη δημογραφική αλλοίωση της κατεχόμενης γης μας και τη συστηματική καταστροφή της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, αποτελούν τις οδυνηρές πτυχές ενός δράματος που συνεχίζεται μέχρι σήμερα.
Ως Κυπριακός Ελληνισμός έχουμε το χρέος να συνεχίσουμε τον αγώνα επιβίωσης και διεκδίκησης. Απαιτείται ψυχική ανάταση, πρόσταγμα εγρήγορσης, κοινή συστράτευση και εθνική συνεννόηση.
Οι εντεινόμενες προκλήσεις από πλευράς Τουρκίας στην Αποκλειστική Οικονομική μας Ζώνη, στην περίκλειστη περιοχή της Αμμοχώστου και μόλις πριν τρεις ημέρες στην περιοχή Ριζοκαρπάσου με την παραχώρηση έκτασης γης στον τουρκικό στρατό, δηλώνουν ότι η κατοχική δύναμη συνεχίζει να καταπατά τα δίκαια και τις ελευθερίες του λαού μας, αγνοώντας καταφανώς και απροκάλυπτα τις συμβάσεις του ευρωπαϊκού και διεθνούς δικαίου, καθώς και τα ψηφίσματα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών.
Καλούμαστε με σύνεση και ψυχραιμία να αντιμετωπίσουμε την τουρκική προκλητικότητα που παραβιάζει κάθε όριο εθνικής και ατομικής αξιοπρέπειας και νομιμότητας.
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Νίκος Αναστασιάδης, όπως επανειλημμένα έχει διακηρύξει, είναι έτοιμος να εμπλακεί με όλη την καλή θέληση στη διαπραγματευτική διαδικασία, έτσι όπως την έχει καθορίσει ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ. Κατέστησε σαφές ότι για μάς η μόνη αποδεκτή λύση είναι αυτή της διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα, όπως ορίζεται στα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και σύμφωνα με τις αρχές και αξίες στις οποίες εδράζεται η Ευρωπαϊκή Ένωση, χωρίς αναχρονιστικές εγγυήσεις, μονομερή επεμβατικά δικαιώματα, αλλά και παρουσία κατοχικού στρατού.
Η οποία λύση θα συμβάλει στην ειρήνη και τη σταθερότητα στην περιοχή και θα λειτουργεί προς όφελος όλων των Κυπρίων, Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων. Με πλήρη σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα και στη βάση των αξιών και των αρχών του διεθνούς δικαίου, και όχι με βάση το δίκαιο που ερμηνεύεται αυθαίρετα από τους ισχυρούς.
Ως Κυβέρνηση, είμαστε αποφασισμένοι να συνεχίσουμε τις προσπάθειες για εξεύρεση μιας βιώσιμης λύσης του Κυπριακού, για να μπορέσουμε να παραδώσουμε στις νεότερες γενιές μια ελεύθερη και επανενωμένη πατρίδα, ειρηνική και ευημερούσα.
Το οφείλουμε στους ήρωές μας που μας βλέπουν από ψηλά, αναμένοντας τη δικαίωση των αγώνων και των θυσιών τους. Μόνο έτσι θα ξεπληρώσουμε το χρέος απέναντι σ’ αυτούς που μας έδειξαν με το παράδειγμα και τη θυσία τους τον δρόμο της ευθύνης και του αγώνα.
Ας είναι αιωνία η μνήμη όλων των ηρώων μας και είθε ο μεγαλοδύναμος Θεός να βοηθήσει να διακριβωθεί η τύχη όλων των αγνοουμένων για να κλείσουν επιτέλους οι ανοικτές πληγές των οικογενειών τους”.
