Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Τα τελευταία έτη, η διείσδυση της αμυντικής βιομηχανίας του Ισραήλ σε Ελλάδα και Κύπρο είναι γεγονός. Ξεκίνησε από την Κύπρο για να αποκτήσει δυναμική και στην Ελλάδα από το 2019, με αποτέλεσμα έκτοτε η Αθήνα να έχει αναθέσει δύο σημαντικές συμβάσεις σε ισραηλινές εταιρείες.
Τα επιτεύγματα των Ισραηλινών σε οπλικά συστήματα, είναι γνωστά. Διακρίνονται από υψηλή τεχνολογία, αποδεδειγμένη αξία και κάποια εξ αυτών από καινοτομία, καθιστάμενα ουκ ολίγες φορές κορυφαία στο είδος τους. Υπό το πρίσμα αυτό, είναι παράδοξο το ότι το ενδιαφέρον των αρμοδίων στην Αθήνα μέχρι σήμερα, έχει επικεντρωθεί σε ισραηλινά προϊόντα που εκ της φύσεώς τους δεν ενσωματώνουν τεχνολογίες αιχμής (φορητός οπλισμός, οχήματα) και δεν έχουν καμμία επίδραση στο πεδίο της μάχης. Παράδοξο επίσης, το ότι οι δύο πρώτες συμβάσεις που έχουν ανατεθεί από την Αθήνα, αφορούν υπηρεσίες (μίσθωση Heron, υποδομές και υποστήριξη αεροπορικής εκπαιδεύσεως) που θεωρητικώς μπορεί να παράσχει ο οποιοσδήποτε, αντί οπλικά συστήματα αιχμής υψηλής επιδράσεως (“Game changers”) που κοσμούν το ισραηλινό οπλοστάσιο.
Ως γενική διαπίστωση, μπορεί να συμπεράνει κανείς ότι η κατά προτίμηση ανάθεση συμβάσεων σε ισραηλινές εταιρείες, εντάσσεται σαφώς στο πλαίσιο της συσφίξεως των σχέσεων Αθηνών – Λευκωσίας – Ιερουσαλήμ. Θεμιτό. Όταν όμως η συνεργασία αφορά μονοδιάστατα “απλές” αγορές και δη όχι επιλογών τεχνολογίας αιχμής, η συνεργασία υποβαθμίζεται σε κοινή πελατειακού τύπου καθώς συμβαίνουν δύο τινά:
- Οι επιλογές δεν πηγάζουν από αμιγώς επιχειρησιακά κριτήρια αλλά από “πολιτική απόφαση”, αφήνοντας περιθώρια πολλαπλών ερμηνειών.
- Οι συμβάσεις αποτελούν κοινές “αγορές”, χωρίς βάθος θεσμοθετημένης συνεργασίας (συνανάπτυξη – συμπαραγωγή – ανταλλάγματα), αφήνοντας περιθώρια παρεξηγήσεων.
Καθώς Αθήνα και Λευκωσία εξελίσσονται σε καλούς πελάτες της ισραηλινής αμυντικής βιομηχανίας, τα δύο κράτη αντιμετωπίζουν κοινές απειλές ενώ οι ένοπλες δυνάμεις τους είναι οργανωμένες στα ίδια πρότυπα, καλό θα ήταν να συμφωνηθεί η ανάθεση κοινών συμβάσεων συγκεκριμένων οπλικών συστημάτων. Είναι μια πρακτική που έχει εφαρμοστεί από αρκετές χώρες, εξασφαλίζοντας τυποποίηση σε υλικό, συντήρηση και εκπαίδευση, με χαμηλότερο κόστος. Καθώς τα τελευταία έτη έχει θεσπιστεί και λειτουργεί Διακυβερνητικό Συμβούλιο Άμυνας Κύπρου – Ελλάδος, που τελευταία φορά συνήλθε τον παρελθόντα Φεβρουάριο, πρέπει να το απασχολήσει ένα τέτοιο βήμα στους εξοπλισμούς. Αυτό πρέπει να γίνει επειδή:
- Η Κύπρος, λόγω μικροτέρων αναγκών εκ των μικροτέρων αμυντικών μεγεθών, έχει περιορισμένα περιθώρια δημιουργίας κλίματος ανταγωνισμού και δεν μπορεί να διεκδικήσει ευχερώς ανταλλάγματα (βιομηχανικά, υλικά).
- Η Ελλάδα έχει μεγαλύτερες ανάγκες αλλά και βιομηχανική υποδομή. Επαυξάνοντας τις ποσότητες προμήθειας αμυντικών υλικών, ενισχύεται η διαπραγματευτική θέση της, εξασφαλίζει ευμενέστερο κλίμα ανταγωνισμού και συρρικνώνει τις τιμές ενώ μπορεί να διεκδικήσει ευρύτερης φύσεως ανταλλάγματα και σε επίπεδο βιομηχανίας.
Από το 2020 που η Αθήνα δρομολόγησε διαδικασίες νέων προμηθειών αμυντικού υλικού, τα Γενικά Επιτελεία έχουν επεξεργαστεί έναν αριθμό προγραμμάτων που αφορούν ισραηλινά οπλικά συστήματα. Ανάλογα προγράμματα, μικρότερου εύρους φυσικά, έχει επεξεργαστεί από ετών και το ΓΕΕΦ στην Κύπρο. Έτσι, μέχρι το προσεχές καλοκαίρι, αναμένεται να προχωρήσουν ή και να ανατεθούν νέες συμβάσεις σε ισραηλινές εταιρείες.
Στην Κύπρο, από ετών έχει μελετηθεί η προμήθεια σύγχρονης γενιάς αντιαρματικών πυραύλων fire & forget για το Πεζικό. Ο ισραηλινός SPIKE LR 2 θέτει ισχυρή υποψηφιότητα, ανταγωνιζόμενος τον γαλλικό ΜΜΡ
Στην Ελλάδα, έχει τεθεί στο “στόχαστρο” ο πύραυλος SPIKE NLOS που μπορεί να καλύψει όχι μόνο ανάγκες του Στρατού αλλά και του Ναυτικού.
Τα δύο οπλικά συστήματα είναι της Rafael, του πιο σοβαρού ίσως brand της ισραηλινής αμυντικής βιομηχανίας. Ανήκουν σε διαφορετικές κατηγορίες φυσικά. Ανακύπτουν όμως εύλογα ερωτήματα:
- Ο Ελληνικός Στρατός δεν έχει απαίτηση και για σύγχρονους αντιαρματικούς πυραύλους κατηγορίας SPIKE LR 2 στο Πεζικό; Η προφανής απάντηση είναι, ΝΑΙ.
- Η Εθνική Φρουρά δεν έχει απαίτηση και για ένα οπλικό σύστημα όπως το SPIKE NLOS; Για τις χερσαίες αλλά και τις ναυτικές δυνάμεις της; Η προφανής απάντηση είναι, ΝΑΙ.
- Γιατί να μην αναθέσουν Ελλάδα και Κύπρος από κοινού σύμβαση προμήθειας “πακέτο” για τα δύο όπλα, συμπιέζοντας τις τιμές και διεκδικώντας σοβαρό βιομηχανικό έργο ή και υλικά ανταλλάγματα;
Φυσικά, το παραπάνω μοντέλο κοινών προμηθειών Ελλάδος – Κύπρου, μπορεί να εφαρμοσθεί και για προγράμματα που αφορούν την ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία (π.χ. ελικόπτερα) ή και ελληνικές αμυντικές εταιρείες (π.χ. αναβαθμίσεις τεθωρακισμένων).
Επιστρέφοντας στην περίπτωση του Ισραήλ, κρατικές αλλά και ιδιωτικές εταιρείες της Ελληνικής Αμυντικής Βιομηχανίας (ΕΑΒΙ), πρέπει να επιδιωχθεί να αναλάβουν σοβαρό έργο από ένα συνολικό πακέτο που θα αφορά αρκετές εκατοντάδες πυραύλους και ίσως θα είναι μια από τις μεγαλύτερες συμβάσεις του είδους που θα αναλάβει η Rafael.
Αυτό ακριβώς έπραξε η Γερμανία, αναθέτοντας τον Νοέμβριο του 2019 σύμβαση στην Rafael με αντικείμενο την προμήθεια κατ’ ελάχιστον 1.500 πυραύλων SPIKE LR και 132 εκτοξευτών και το μέγιστο 11.500 πυραύλων και 214 εκτοξευτών. Η σύμβαση πλαίσιο που ανατέθηκε από το Ομοσπονδιακό Γραφείο Εξοπλισμού Πληροφοριών Τεχνολογίας και Διϋπηρεσιακής Υποστηρίξεως Γερμανικών Ενόπλων Δυνάμεων (BAAINBw) προέβλεπε την σύσταση της κοινοπραξίας Eurospike Joint Venture μεταξύ Rafael και των γερμανικών Dielh Defence και Rheinmetall Electronics, για την κατασκευή όλων των υλικών στην Γερμανία.
Μπορεί να διεκδικήσει η Κύπρος κάτι ανάλογο; Μόνη της, όχι. Αλλά από κοινού με την Ελλάδα, αναθέτωντας μια μεγάλη σύμβαση εκατοντάδων πυραύλων SPIKE LR 2 και SPIKE NLOS, σαφώς ναι.
Μέχρι σήμερα, η ελληνική κυβέρνηση, παρά την αξιέπαινη δραστηριότητα που έχει αναπτύξει στους αμυντικούς εξοπλισμούς, δεν έχει συνδυάσει καμμία ανάθεση συμβάσεως με εμπλοκή της (ΕΑΒΙ). Ο προϋπολογισμός για την προμήθεια του SPIKE NLOS ανέρχεται σε 300 εκατ. € μόνο για τον Ελληνικό Στρατό. Αν προστεθούν απαιτήσεις του Πολεμικού Ναυτικού και του ΓΕΕΦ, σε συνδυασμό με προμήθεια SPIKE LR 2 για τον Ελληνικό Στρατό και την Εθνική Φρουρά, οι Ισραηλινοί έχουν ένα πολύ καλό κίνητρο για μια σοβαρή συνεργασία σε επίπεδο βιομηχανίας.
Από κάπου πρέπει να κάνει η κυβέρνηση μια αρχή εμπλοκής της ΕΑΒΙ στις προμήθειες από το εξωτερικό και η περίπτωση των “δωρεών” στο Ισραήλ με “πολιτικές αποφάσεις”, δεν είναι σοφό να συνεχίζεται. Αντιθέτως, επιβάλλεται μια κοινή στρατηγική εξοπλισμών μεταξύ Αθηνών και Λευκωσίας, προς ουσιαστική εμβάθυνση της έννοιας της στρατηγικής και ισότιμης συνεργασίας που αναπτύσσεται με το Ισραήλ στον αμυντικό τομέα.
